Samorząd a Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych ONZ

1. Samorząd a Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych ONZ Zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami Aleksander Waszkielewicz Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego Komisja Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnością przy RPO Konferencja „Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych – nowe zadania dla samorządów” Katowice, 19 marca 2013 r.

2. Prawo do pracy w przepisach o prawach człowieka, w tym w Konwencji • Stwarzanie optymalnych warunków do efektywnego i niedyskryminacyjnego podejmowania, wykonywania i utrzymywania pracy (art. 27 ust. 1). • Brak gwarancji pracy, brak roszczenia o zapewnienie pracy. • Zakaz pracy przymusowej (niewolniczej) (art. 27 ust. 2).

3. Konwencyjne prawo do pracy Prawo do pracy to m.in.: • Możliwość zarabiania na życie poprzez pracę, • Swobodny wybór pracy, • Otwarte, integracyjne i dostępne środowisko pracy, • Dotyczy także osób, które stały się niepełnosprawne w trakcie pracy.

4. Konwencyjne prawo do pracy. Obowiązki (przykłady) • Zakaz dyskryminacji. • Ochrona praw, w tym jednakowe wynagrodzenie za pracę jednakowej wartości. • Poradnictwo, pośrednictwo pracy, szkolenia zawodowe, kształcenie ustawiczne. • Pomoc w znalezieniu, uzyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia oraz powrocie do zatrudnienia. • Zatrudnianie w sektorze publicznym. • Popieranie zatrudnienia w sektorze prywatnym. • Popieranie otwartego rynku pracy. • Programy rehabilitacji zawodowej.

5. Zalecenia i wyzwania na poziomie centralnym • Ograniczenie zjawiska pułapki świadczeniowej (rentowej) przez zmianę systemu rentowego. • Dysproporcja środków na wprowadzanie na rynek pracy i utrzymanie miejsc pracy (SODiR). • Dysproporcja środków na aktywizację zawodową i społeczną. • Efektywna polityka prewencyjna. • Promocja otwartego rynku pracy. • Usunięcie dualizmu pojęć, finansów i działań (bezrobotny a poszukujący pracy, Fundusz Pracy a PFRON). • Przesunięcie wsparcia od pracodawcy do pracownika. • Zatrudnianie w sektorze publicznym.

6. Zalecenia i wyzwania na poziomie samorządów • Efektywność publicznych służb zatrudnienia. Współpraca z III sektorem. • Kształcenie ustawiczne, programowanie funduszy unijnych na okres 2014-2020. • Efektywność ZAZ-ów i WTZ-ów. • Usługi asystentów osobistych. • Zatrudnienie wspomagane (np. trenerzy pracy). • Rehabilitacja zawodowa (np. ze środków PFRON-u). • Zatrudnianie w sektorze publicznym.

7. Zatrudnienie w sektorze publicznym Raport NIK-u (2009 r.): • Nieosiągnięcie minimum 6% (lub mniej we wcześniejszych latach) przez 91% podmiotów, • Brak odpowiednich działań: • Niedostateczne działania informacyjne i zachęcające do podjęcia pracy, • Brak współpracy z III sektorem, • Niewielki zakres staży, • Nikły udział w programach aktywizacji zawodowej, • Niedostępność budynków; • Przestrzeganie praw pracowniczych.

8. Wskaźnik zatrudnienia • Minimalny próg: 6%. • Ministerstwa i urzędy centralne: 1,5%, w tym: • Ministerstwa: 0,8%, • Urzędy centralne: 1,8%, • Korpus służby cywilnej: 2,8%.

9. Śląskie urzędy miast. Realizacja progu 6% Źródło: Badanie własne na podstawie danych samorządów, 2013

10. Śląskie starostwa.Realizacja progu 6% Źródło: Badanie własne na podstawie danych samorządów, 2013

11. Bariery w podaży pracy Obawy pracodawców*: • Ograniczona wydajność: 63%, Czynniki utrudniające zatrudnianie**: • Bariery architektoniczne: 69%, • Nieodpowiednie kwalifikacje: 57%, • Koszty finansowe i organizacyjne dostosowania stanowisk pracy: 54%. * Polacy o niepełnosprawności, TNS OBOP, 2004. ** Zatrudniając niepełnosprawnych, Instytut Spraw Publicznych, 2009.

12. Efektywna sprawność ruchowa Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

13. Efektywna sprawność wzrokowa Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

14. Efektywna sprawność słuchowa Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

15. Wyższe wykształcenie Studenci w roku 2011/2012: 30 238 osób Absolwenci w roku 2010/2011: • Niewidomi i słabowidzący: 8,5%, • Głusi i słabosłyszący: 6,7%, • Niechodzący: 1,5%. Źródło: GUS.

16. „Trudne” niepełnosprawności Osoby z „najtrudniejszymi” niepełnosprawnościami mogą być bardzo efektywnymi i konkurencyjnymi pracownikami, zwłaszcza w pracy umysłowej. Źródło: FIRR (50% pracowników to osoby niewidome pracujące umysłowo), 2006-2013. Sejm, 2005-2013.

17. Program 5 kroków • Współpraca z organizacjami pozarządowymi. • Współpraca z uczelniami. • Otwartość na staże, praktyki zawodowe itd. • Szkolenia (świadomościowe) dla kadry. • Akcje informacyjne.

18. Propozycja 1 kroku (1/2) Ogólnopolski program staży osób z niepełnosprawnościami w administracji publicznej: • Zewnętrzne finansowanie staży (EFS). • Stażyści: głównie osoby kończące studia lub absolwenci. • Zewnętrzna rekrutacja stażystów. • Finansowanie wewnętrznych opiekunów staży. • Wsparcie zewnętrznych coachów i trenerów pracy. • Możliwość zapewnienia asystentów.

19. Propozycja 1 kroku (2/2) • Wsparcie organizacji stanowiska pracy. Możliwość wypożyczenia specjalistycznego sprzętu komputerowego. • Wdrożenie do stanowiska pracy. • Organizacja szkoleń dla kadry. • Współpraca z uczelniami i organizacjami pozarządowymi. • Udział w konkursie dobrych praktyk. 1 krok: zgłoszenie się po informacje: tel. 12 629 85 14, 663 00 00 35, mejlKinga.Dumnicka@firr.org.pl.

20. Dziękuję za uwagę Aleksander WaszkielewiczFundacja Instytut Rozwoju Regionalnegoe-mail Aleksander.Waszkielewicz@firr.org.pltel. 508 21 33 22WWW www.firr.org.pl