Samorząd lokalny partnerem w kreowaniu Wspólnej Polityki Rolnej

1. Samorząd lokalny partnerem w kreowaniu Wspólnej Polityki Rolnej Czesław Elzanowski Zarząd Województwa Pomorskiego

2. Województwo Pomorskie - struktura administracyjna Powiaty 16 Miasta na prawach powiatu4 (Gdańsk, Gdynia, Słupsk, Sopot) Gminy123 w tym: • gminy miejskie 25 • gminy miejsko-wiejskie 17 • gminy wiejskie 81 Sołectwa 1532 Wsie 2994 W 2010 r. 34 % (ponad 760 tys. osób) ogółu ludności województwa pomorskiego mieszkało na wsi. (dane - Urząd Statystyczny w Gdańsku)

3. Województwo Pomorskie - gospodarstwa rolne W Pomorskim jest ponad 61 tys. gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą. (spis rolny 2010) Gospodarstwa o powierzchni: • 0-5 ha stanowią 56,1 % • 5-10 ha 15,7 % • 10-20 ha 16,2 % • 20-50 ha 8,6 % • powyżej 50 ha 3,4% Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi około 19 ha (wg ARiMR 2011) Gospodarstwa powyżej 20 ha – 7 tys. skupiające 64,3% całości użytków rolnych (20 % więcej niż średnia krajowa).

4. W rolnictwie województwa pomorskiego pracuje ok. 57 tys. osób. Pomorskie posiada trzeci w skali kraju syntetyczny wskaźnik potencjału produkcyjnego. Należy do nielicznej grupy województw w kraju, w których jeden pracujący jest wyraźnie lepiej niż przeciętnie wyposażony w dwa czynniki produkcji – ziemię i kapitał.

5. Wspólna Polityka Rolna Na przestrzeni lat priorytety oraz cele wyznaczane Wspólnej Polityce Rolnej ulegały wielokrotnym zmianom. Bezpośrednim powodem nakreślania nowych kierunków, a także przeobrażeń mechanizmów wsparcia rolnictwa, była ewolucja zapotrzebowania rynku a tym samym mieszkańców Europy, na ilość, a przede wszystkim jakość, oferowanych produktów i usług. Dodatkowym aspektem, który zmienił i wzbogacił wachlarz mechanizmów wspólnotowego wsparcia rolnictwa, było zdefiniowanie wsi także jako miejsce życia prowadzenia aktywności społecznej.

6. Wspólna Polityka Rolna Do głównych założeń i celów Wspólnej Polityki Rolnej należą: • zwiększenie wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu technicznego oraz optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej, • zapewnienie rolnikom godnego poziomu życia, • stabilizacja rynków, • zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw, • zapewnienie konsumentom rozsądnych cen.

7. Program SAPARD w województwie pomorskim Przed akcesją Polski do UE polscy rolnicy mieli możliwość ubiegania się o pomoc ze środków Programu SAPARD. Zrealizowano projekty na kwotę pomocy ok. 240 mln zł W skali kraju zawarto ponad 24 tys. umów na kwotę ponad 4,7 mld zł • Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych 93 umowy na kwotę 99 mln zł • Inwestycje w gospodarstwach rolnych 677 umów na kwotę 32 mln zł • Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich 190 umów na kwotę 87 mln zł • Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich 317 umów na kwotę 24,5 mln zł

8. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Samorząd województwa był inicjatorem działań zmierzających do podniesienia konkurencyjności obszarów wiejskich • w 2001 r. rozpoczęto realizacje Pilotażowego Programu Odnowy Wsi (8 sołectw), który w kolejnych latach realizowany był jako Pomorski Program Odnowy Wsi. • Efekt to realizacja ponad 650 projektów na które przekazano wsparcie w wysokości 18, 5 mln zł • Program stanowił znakomite przygotowanie dla samorządów gminnych do realizacji projektów w ramach Wspólnej Polityki Rolnej

9. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej SPO - ROL W latach 2004 – 2006 Samorząd Województwa Pomorskiego wdrażał działania Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” (SPO – ROL): • „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego” -zrealizowano 149 projektów o łącznej wartości około 28 mln zł. • „Scalanie gruntów” – zrealizowano projekt na kwotę 1,4 mln zł, • „Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi” – wydano 10 decyzji na łączną kwotę około 34 mln zł. W skali kraju w ramach powyższych działań zrealizowano prawie 3,5 tys. projektów o łącznej kwocie refundacji ok. 832 mln zł

10. W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004-2006” realizowano Pilotażowy Program Leader+ Schemat I, miał na celu doprowadzenie do utworzenia Lokalnych Grup Działania oraz opracowanie strategii rozwoju (zawarto 12 umów na kwotę 1,3 mln zł) Schemat II, miał na celu wdrażanie opracowanych wcześniej strategii, (zawarto 7 umów na kwotę 4 mln zł) Instytucją wdrażającą była FAPA. Samorząd województwa był propagatorem idei Leader Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej SPO - ROL

11. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2004-2006 • W ramach działania „Grupy Producentów Rolnych” Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004 -2006 Marszałek Województwa od 2005 r. sprawował nadzór nad grupami producentów rolnych. • w latach 2004 – 2006 w województwie pomorskim utworzono 3 grupy producentów rolnych (w kraju powstało ok. 40 grup, które pozyskały wsparcie w wysokości 9,1 mln zł)

12. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Samorząd województwa wdraża następujące działania; • Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa (scalanie gruntów i gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi) • Grupy producentów rolnych • Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej • Odnowa i rozwój wsi • Oś IV- Leader • Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW)

13. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa (scalanie gruntów i gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi) • Wydano 24 decyzje na kwotę pomocy 88,4 mln zł • Dostępne środki dla województwa w ramach działania 138,4 mln zł

14. Schematu II – gospodarka rolniczymi zasobami wodnymi: Zrealizowano Do realizacji • wały przeciwpowodziowe 12,5 km 53,3 km • melioracje szczegółowe 536 ha 1653 ha • stacje pomp 5 szt. 7 szt. • obiekty małej retencji 2 szt. ------- • rzeki i kanały 20,9 km 100,11 km

15. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Grupy producentów rolnych • Marszałek województwa prowadzi nadzór nad grupami producentów rolnych • Obecnie w województwie pomorskim jest 50 grup producentów rolnych, dla których łączna kwota przyznanego wsparcia to ok.12,6 mln zł

16. Marszałek województwa prowadzi nadzór nad grupami producentów owoców i warzyw. Integracja pozioma producentów możliwa jest dzięki środkom unijnym w ramach Wspólnej Organizacji Rynku. Obecnie w województwie pomorskim jest 10 grup owocowo-warzywnych . Do dnia 30.11.2011 r. środki wypłacone na pomoc inwestycyjną i administracyjną dla pomorskich grup wyniosły ponad 152,3 mln zł. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej

17. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej W ramach działania przewidziana jest poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, które warunkują ich rozwój społeczno-gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności gospodarczej • Dostępne środki dla województwa w ramach działania 258,5 mln zł, • Zawarto 156 umów o dofinansowanie projektów. • Kwota dofinansowania wysokości około 205,6 mln zł

18. Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Forma i wysokość pomocyPomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć:- 4 mln zł - na projekty w zakresie gospodarki wodno-ściekowej;- 200 tys. zł – na projekty w zakresie tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych;- 3 mln zł - na projekty w zakresie wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych.

19. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Odnowa i rozwój wsi głównym celem jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi a także promowanie obszarów wiejskich. działanie ma doprowadzić do rozwoju tożsamości społeczności wiejskiej, zachowania dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wzrostu atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich. przykładowe projekty: tworzenie miejsc spotkań i wypoczynku mieszkańców jak świetlice, tereny zielone i rekreacyjne, rewitalizacja wsi, szlaki turystyczne itp.

20. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Odnowa i rozwój wsi Alokacja środków dla województwa: 94 mln zł, Zakontraktowane środki – 57,2 mln zł (233 umowy). Aktualny nabór – 163 wnioski – 42,8 mln zł. Kościół p.w. Św. Elżbiety w Pinczynie – konserwacja i odnowa elewacji Modernizacja plaży oraz infrastruktury turystycznej w okolicy jeziora Kłodno

21. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Oś IV Leader • Inicjatywa przyczynia się do aktywizacji społeczności wiejskich poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw. • realizowane przez lokalne grupy działania (LGD) lokalne strategie rozwoju (LSR) łączą zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego.

22. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Leader • W latach 2007-2013 realizowany jest w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) jako jego IV oś. • w podejściu Leader możliwa jest realizacja wybranych działań z III osi PROW 2007-2013, • na terenie województwa pomorskiego funkcjonuje 16 LGD, • alokacja środków dla pomorskich LGD na lata 2007-2013 wynosi ponad 146 mln zł, z czego do tej pory wykorzystano 60 %, czyli około 88 mln zł.

23. Leader Przykładowe inicjatywy: „Zakup strojów i uzbrojenia dla drużyny rycerskiej z Tuchomia Projekt pn. „I Plener Twórców Ludowych - Kociewskie Wycinki”

24. Działania Samorządu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej PROW 2007-2013 Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW) • platforma współpracy i wymiany doświadczeń instytucji/ organizacji/ podmiotów działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich • celem działania KSOW jest wsparcie wdrażania i oceny polityki w zakresie rozwoju obszarów wiejskich oraz identyfikację, analizę, rozpowszechnianie oraz wymianę informacji i wiedzy w tym zakresie wśród wszystkich zainteresowanych partnerów na poziomie lokalnym, regionalnym oraz wspólnotowym. • obecnie Sekretariat Regionalny dla Województwa Pomorskiego KSOW współpracuje z 107 partnerami, • łączna wartość realizacji planu działania pomorskiego KSOW w latach 2008-2009 wynosiła 1,3 mln zł, a w latach 2010-2011 i 2012-2013 odpowiednio 3 mln zł i 2,6 mln zł.

25. Targi Biofach 2011 Wyjazd studyjny do Niemiec z członkami grup producentów owoców i warzyw Kultywowanie tradycji np.„Czarne wesele” Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW) Przykładowe inicjatywy: udział w targach, Olimpiada Młodych Producentów Rolnych, współorganizacja Konkursu Piękna Wieś, wizyty studyjne, wydarzenia kulturalne na wsi itp..

26. Samorząd Województw Pomorskiego realizuje także inne działania wspierające obszary wiejskie i rolnictwo nie powiązane z mechanizmami finansowymi Wspólnej Polityki Rolnej. • Gospodarka wodna w tym zabezpieczenie przeciwpowodziowe na obszarach wykorzystywanych rolniczo • Postęp biologiczny w rolnictwie • Żywność lokalna jako dodatkowe źródło dochodu oraz atrakcja dla konsumentów • Aktywizacja zawodowa i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu • Poprawa stanu dróg transportu rolniczego

27. Poprawa stanu dróg transportu rolniczego Dotacje dla gmin z opłat rocznych z tytułu wyłączenia z produkcji gruntów rolnych dla powiatu słupskiego

28. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Działania z zakresu gospodarki wodnej mające na celu poprawę warunków wodnych, w tym zabezpieczenie przeciwpowodziowe, na obszarach wykorzystywanych rolniczo: W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego projekt „Odbudowa urządzeń ochrony przeciwpowodziowej oraz budowa obiektów małej retencji na obszarze Pobrzeża Kaszubskiego” (10 mln zł) W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 program „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)” zwany „Programem Żuławskim – 2030” (całkowita wartość 190 mln zł)

29. Liniewo- odbudowa urządzeń melioracji wodnych szczegółowych Inwestycje na obszarze PobrzeżaKaszubskiego Stabilizacja zwierciadła wody w Jeziorze Wieckie – próg stabilizujący na Strudze Studzienice

30. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Postęp biologiczny w rolnictwie Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze oraz tworzenie Listy Zalecanych Odmian Roślin do Uprawy - w latach 1999 -2011 przeznaczono na realizację badań łączną kwotę 870 tys. zł.

31. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Ochrona przed zapomnieniem produktów lokalnych i uczynienie z nich dodatkowego źródła dochodu oraz atrakcji dla konsumentów Polityka Systemów Jakości Żywności obejmująca następujące systemy krajowe i unijne: • Rolnictwo ekologiczne, • System chronionych nazw i oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności, • Produkcja integrowana, • Krajowy system „Jakość Tradycja”.

32. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Rolnictwo ekologiczne W województwie pomorskim nastąpił wzrost liczby producentów ekologicznych ze 180 w 2005 r. do 783 w 2011 r. W 2011 r. średnia powierzchnia gospodarstwa ekologicznego wynosiła około 28,8 ha. (dane PODR w Gdańsku) Samorząd Województwa Pomorskiego wspiera rolnictwo ekologiczne poprzez finansowanie udziału producentów w targach żywności ekologicznej np. Targi Biofach , czy współorganizację konkursu na najlepsze gospodarstwo ekologiczne.

33. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich System chronionych nazw i oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności Produktem regionalnym województwa pomorskiego jest „Truskawka Kaszubska/Kaszëbskô Malëna” Samorząd wspierał producentów truskawki w procesie rejestracji produktu.

34. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Lista Produktów Tradycyjnych – 132 produkty – lider kraju Pomorskie Święto ProduktuTradycyjnego Syrop z mniszka lekarskiego Maj 2011 r.

35. Działania Samorządu Województwa Pomorskiego na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich Europejska Sieć Dziedzictwa Kulinarnego Od 2008 roku województwo pomorskie jest członkiem Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (obejmującej zasięgiem 24 regiony Europy w tym 7 województw z Polski). Misją Sieci jest przybliżenie informacji o restauracjach, sklepach i gospodarstwach rolnych oraz agroturystycznych, a także przetwórniach oferujących produkty wysokiej jakości, przy wykorzystaniu lokalnych surowców. Obecnie Sieć skupia 39 członków.

36. Obecnie na forum unijnym trwa dyskusja na temat Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2014 r. Zgodnie z ostatnim komunikatem Komisji Europejskiej WPR powinna pozostać silną wspólną polityką, opierającą się na dwóch filarach. Cele strategiczne bezpieczeństwo żywnościowe, wsparcie rolników dostarczających zróżnicowanej żywności wysokiej jakości produkowanej w sposób zrównoważony zgodnie z wymogami w zakresie ochrony środowiska, zasobów wodnych, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin oraz zdrowia publicznego, zachowania żywotności wiejskich społeczności, dla których rolnictwo jest istotną dziedziną działalności, stwarzającą lokalne miejsca pracy WSPÓLNA POLITYKA ROLNA po 2014 r.

37. Jakie WARIANTYWPR ?

38. Dziękuję za uwagę.