ZİHİNSEL ENGELLİLİK VE BAZI RUHSAL BOZUKLUKLAR

1. ZİHİNSEL ENGELLİLİK VE BAZI RUHSAL BOZUKLUKLAR Psikolog Ebru ÇINAR

2. İÇERİK: • ZİHİNSEL ÖZÜR NEDİR? • ZİHİNSEL ÖZRÜN TEŞHİSİ • ZİHİNSEL ÖZRÜN SINIFLANDIRILMASI • ZİHİNSEL ÖZÜRLE BİRLİKTE GÖRÜLEBİLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR • Akut Psikoz • Şizofreni • Duygu Durum Bozuklukları(Bipolar Bozukluk ve Depresyon)

3. 1-ZİHİNSEL ÖZÜR (MENTAL RETARDASYON-MR) • Zihinsel özür, kişinin yaşadığı toplum içerisinde sorunlarla başa çıkma yeteneğini etkileyen, zihinsel bir kısıtlama ya da sınırlanmadır. • Bir çocuğa yada yetişkine zihinsel özürlü tanısı konulabilmesi için: • Zeka işlevinin yetersiz olmasının yanı sıra • Öz bakım, • Toplumsal beceriler • Kendini yönlendirme • Akademik beceriler • Çalışma alanlarında bozukluk olması • Bunların 18 yaşından önce başlamış olması gerekir.

4. Bireyin zihinsel özürlü olmasına sebep olan faktörler 4 grupta incelenir: • Doğum öncesi(annenin geçirdiği bazı kronik hastalıklar,alkol-sigara-madde kullanımı…) • Doğum sırası(bebeğin oksijensiz kalması,erken doğum…) • Doğum sonrası(yetersiz anne sütü,enfeksiyonel hastalıklar…) • Genetik nedenler(akraba evliliği,kromozom bozuklukları…)

5. 2-ZİHİNSEL ÖZRÜN TEŞHİSİ 1- Tıbbi açıdan değerlendirmeler yapılır.Bireyin zeka puanı (IQ) belirlenir 2- Eğitimsel açıdan değerlendirmeler yapılır. 3-Bireyin gelişim değerlendirmesi yapılır.

6. 3-ZEKA ÖZRÜNÜN SINIFLANDIRILMASI • A-Hafif düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 50-70 arası) • Kendi günlük ihtiyaçlarını karşılayabilirler. • Özel eğitimle eğitilebilirler. • Yetişkin yaşamına uygun destek ve denetimle kendi hayatlarını sürdürebilirler. • Rutin işler yaparlar ama rutinden çıktıklarında zorlanırlar • Sosyal uyumda fazla zorluk yaşamazlar.

7. B- Orta düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 35-50 arası) • Anlama,dil yetileri,kendine bakma ve motor becerilerinde problem vardır. • Denetim ve yardımla kişisel bakımlarını yapabilirler. • Özel eğitim verildiğinde 2.sınıf düzeyinde okuma-yazma öğrenebilirler. • Karmaşık olmayan sosyal etkinliklere katılabilirler.

8. C- Ağır düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 20-35 arası) • Motor becerilerindeki gerilik çok belirgindir • Konuşma çok geç olur yada azdır • Kendilerine bakım becerileri kazanmak için eğitilmeleri gerekir • Yaşam boyu özel desteğe ve denetime bağlı kalırlar.

9. D- İleri derecede ağır zihinsel gelişme geriliği: (IQ düzeyi 20’nin altında) • Genelde yatalaktırlar. • Kendilerine bakmaları mümkün değildir,kurumlarda korunmaları gerekir • Büyük çoğunluğu konuşamaz • Erken ölümler görülebilir.

10. ZİHİNSEL ÖZÜRLE BİRLİKTE GÖRÜLEBİLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR ŞİZOFRENİ DUYGU DURUM BOZUKLUKLARI(BİPOLAR BOZUKLUK VE DEPRESYON)

11. ŞİZOFRENİ • Şizofreni; kişinin düşüncesini, hareketlerini, duygularını ifade şeklini, gerçeği algılamasını çarpıtan ve kişinin diğerleriyle ilişkilerini bozan ruhsal bir hastalıktır.

12. Şizofreninin belirtileri: • Duygulanımda küntleşme(normal duyguları hissedememe) • Varsanı (halüsinasyonlar) • Sanrı • Dezorganize konuşma (konuşmada düzen bozukluğu) • Dezorganize (çok dağınık) davranış (ör; uygunsuz giyinme, sık sık ağlama) veya katatonik davranış • Negatif semptomlar (konuşmanın ve istencin azalması gibi) • Toplumsal ve iş uyumunda bozukluk

13. DUYGU DURUM BOZUKLUĞU • BİPOLAR BOZUKLUK

14. Bipolar bozukluk, kişinin kendini aşırı coşkulu veya çok durgun hissetmesine yol açan, duygu durumun çok yükseldiği ya da çok düştüğü, beyni etkileyen tıbbi bir durumdur. • Duygudurumun çok yükseldiği dönemlere/ataklara “mani”; çok düştüğü dönemlere/ataklara ise “depresyon” denir.

15. Manik dönem sırasında; • Kişi kendi hakkında ve kendine verdiği önem konusunda abartılı düzeyde önemli düşüncelere kapılır. • “Fikirlerin uçuşması” –fikirler zihninizde bir yarış halindedir ve yalnızca bir düşünceye odaklanamaz • Kafasında sayısız düşünce ve plan vardır. • Özellikle kendi önemli düşünce ve planlarını anlamayan kişilere karşı aşırı derecede hassas veya öfkeli olurlar • Kendilerini enerjik hisseder, yorgunluk olmaksızın daha az uyku ihtiyacı hissederler • Çok hızlı konuşurlar ve çevredeki insanlar ona ayak uydurmakta zorlanır. • Dikkatleri çok kolay dağılır ve konuyla ilgisi olmayan şeylerle ilgilenirler

16. Bir depresyon(çökkünlük) dönemi sırasında; • Kişi kendisini hissiz veya mutsuz hisseder ve normalde ağlamayacağı durumlar karşısında bile ağlar. • Eskiden yapmaktan zevk aldıkları aktivitelere karşı ilgilerini kaybederler. • Kiloda ve iştahta değişiklik olur. Örneğin kilo alabilir veya kilo verebilirler. • Kendisini her zaman halsiz ve yorgun hissederler • Uyku düzeni değişir. Örneğin geceleri uyanır ve tekrar uykuya dalmakta güçlük çeker veya çok fazla uyurlar • Kendilerini işe yaramaz ve suçlu hissederler • Düşünmekte, konsantre olmakta ve karar vermekte zorlanırlar • Nedeni bilinmeyen ağrılar ve sancılar hissederler

17. Bazı kişilerde aynı anda hem mani hem de depresyon belirtileri görülebilir. Bu duruma “mikst (karma) dönem” denir. • Kişiler kendilerini aynı anda hem ajite veya heyecanlı hissedebilir hem de hassas ve depresif hissedebilirler.

18. MAJÖR DEPRESYON • Çökkün duygu durum • Hiçbir şeyden zevk alamama, keyif alınan aktivitelerden geri çekilme, cinsel isteksizlik • Yorgunluk - bitkinlik o Hareketlerde yavaşlama, donuklaşma • İştahta değişiklik. • Uyku Bozuklukları • Konsantrasyon ve hafıza güçlükleri, karar almada zorlanmalar • Ajitasyon (parmak çıtlatmalar, ileri geri sallanmalar)

19. Suçluluk ve değersizlik düşünceleri • Umutsuzluk ve keder • Ölüm ve intihar düşünceleri • Huzursuzluk veya aşırı ağlama • Sosyal geri çekilme, yalıtım • Tedaviye cevap vermeyen kronik ağrılar • İntihar girişimleri • Bağımlılık davranışında artış (Sigara, alkol, madde kullanımı)

21. TEŞEKKÜR EDERİM...