Globalny r aport konkurencyjności 2013-14 Światowego Forum Gospodarczego

1. Piotr Boguszewski, Instytut Ekonomiczny NBP Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Światowego Forum Gospodarczego Warszawa, 4 września 2013 roku

2. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 2 Spis treści

3. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 3 1 Globalny raport konkurencyjności – uwagi wprowadzające

4. 4 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Znaczenie raportu • DYNAMICZNY – jest historia procesów (od 2005 r. i dłużej - EOS) • UNITARNY – prawie niezmienna metodyka, jednakowa dla wszystkich krajów • Istotne znaczenie informacyjne: • Efekt syntetyczności – łatwy powszechny przekaz oraz interpretacja • Ważne źródło szybkiej „preselekcji” biznesowej, w tym komparatywnej • Konkurencyjność – kategoria złożona i niejednoznaczna • Globalny Raport Konkurencyjności: • KOMPLEKSOWY – wiele wymiarów (ponad 100 zmiennych) • SYNTETYCZNY – agregacja miar cząstkowych(miara ogólna, 3 przęsła i 12 filarów) • PRZEKROJOWY – wiele krajów (ok. 150 – systematyczny wzrost) i regionów • Konkurencyjność ważna dla polityki pieniężnej: • Interakcje wzajemne i wielopłaszczyznowe • Polityka pieniężna  kurs konkurencyjność: skutki krótko- (dobre) i długookresowe • Konkurencyjność a zdolność absorpcji szoków: wyższa  większa

5. 5 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Procedura badawcza • Narodowy Bank Polski od 2009 r. współuczestniczy w pracach nad Raportem: • W warstwie konsultacji metodologicznych • W procesie badawczym – przeprowadzenie corocznego EOS wśród krajowych przedsiębiorców • W procesie analitycznym – krajowa prezentacja Raportu • W szeroko rozumianym obszarze edukacyjnym • Szczególna rola Oddziałów Okręgowych NBP • W obecnym roku ponad 200 ankiet • Próba zgodna z ogólną metodyką Raportu: • o charakterze pół-panelu (ok. 50% respondentów z ubiegłego roku) • Reprezentująca sektory (Rolnictwo, Przemysł, Usługi) zgodnie z ich rolą w polskim PKB • 50% udział firm MSP • W Raporcie inna definicja firmy dużej – ponad 500 zatrudnionych. W Polsce praktycznie trudno znaleźć takie podmioty w Rolnictwie • Badanie przeprowadzone w okresie luty-kwiecień 2013 r.  może być pewien wpływ w otoczeniu punktów zwrotnych koniunktury

6. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 6 2 Świat

7. 7 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Świat - panorama Mapa 1. Świat - wartości GCI w 2013 r.

8. 8 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Świat – skala zmian w 2013 r. Tabela 1. Częstość zmian w rankingach w okresie 2012-13 [w %] • Rozkład dość typowy • Wyraźnie większy odsetek dużych spadków (>15) i mniejszy - dużych wzrostów Rys. 1. Częstości rocznych zmian pozycji w rankingach w latach 2006-13 [w %]

9. 9 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Top 10 • Grupa stabilna – od 2005 r. 10 miejscowe podium dzieli zaledwie 13 krajów. 6 pierwszych miejsc – te same kraje • „Ścisłe” podium bez zmian w stosunku do poprzedniego roku. Od 2009 r. nieprzerwanie na pierwszym miejscu Szwajcaria • Poprawa pozycji USA, Niemiec i Hongkongu • Wlk. Brytania – zamyka stawkę (pogorszenie) i nie wraca do pozycji sprzed 2007 r. Tabela 2. Top 10 rankingu GCR w latach 2005-13 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WEF • Bezpośredni wpływ kryzysu na rankingi – ograniczony. W dłuższej perspektywie widać jednak „poszkodowanych” – wciąż USA oraz Wielka Brytania (na granicy wypadnięcia - z Japonią).

10. 10 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Perspektywy gospodarcze - oczekiwania „JAK OCENILIBY PAŃSTWO PERSPEKTYWY GOSPODARCZE PAŃSTWA KRAJU W CIĄGU KOLEJNYCH 12 MIESIĘCY? 1-PRAWDOPODOBIEŃSTWO RECESJI, 7 – SILNY WZROST” • Po wyraźnej poprawie na przestrzeni 2010 r. – od 2011 r. stagnacja oczekiwań ogółem • W niektórych grupach – pogorszenie w 2013 r. ( I, III, IV). W grupie IV - głębokie • Poprawa w grupie II (Polska) • Najlepsze oczekiwania w najniższych grupach (IV, V) Rys. 2. Oczekiwane perspektywy gospodarcze w latach 2009-13 (mediany – przebiegi wygładzone)

11. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 11 3 Pozycja Polski

12. 12 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Pozycja Polski w rankingu w latach 2005-13 • Spadek o 1 miejsce – na 42. Indeks – bez zmian. Sukces czy „stanie w miejscu”? • Czynniki podstawowe - dość słabe i stabilne od 2005 r. Lekki wzrost • Efektywność – pewien spadek (-4) • Źle i coraz gorzej z innowacyjnością (-4) • Co z filarem FVII? Jest m.in. problem odpływu siły roboczej. Też efekt techniczny zmiany pytania INSTYTUCJE INFRASTRUKTURA OTOCZ. MAKRO ZDR. I SZKOLN. ELEM. SZKOLN.WYŻSZE EFEKT. RYNKU DÓBR EFEKT. RYNKU PRACY ROZW.RYN.FINAN. OTWARTOŚĆ TECHN. WIELKOŚĆ RYNKU ZŁOŻONOŚĆ BIZNESU INNOWACYJNOŚĆ Rys. 3. Pozycja konkurencyjna Polski w latach 2006 - 13 Źródło: Na podstawie Raportów Rocznych Światowego Forum Gospodarczego

13. 13 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Polska - bariery • Ranking problemów – praktycznie niezmienny od wielu lat. Dominacja nieprzejrzystości i złożoności systemu podatkowego • Najgłębszy spadek ocen r/r dotyczył: oczekiwanego wzrostu gosp., efektywności reform i rządzenia, komunikacji społecznej pomiędzy biznesem i innymi grupami, podatkowych zniekształceń konkurencyjności • Najwyższy wzrost ocen r/r obejmował: jakość dróg i infrastruktury drogowej, dostępność Internetu, komunikację na forach społecznościowych, równouprawnienie kobiet (płace, zatrudnienie) Rys. 4. Bariery rozwoju Polski w 2013 r. – ranking (w %).

14. 14 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Polska w Europie • Środek stawki • Dużo lepiej niż gorące południe • Od czołówki dzielą jednak dwie „długości” • Z wyjątkiem Estonii (32) nie ma przed nami żadnego kraju postsocjalistycznego • Dość blisko Czechy (46) oraz Litwa (48) Mapa 2. Wartości GCI w Europie w 2013 r. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Światowego Forum Gospodarczego

15. 15 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Polska a konkurenci Rys. 6. Współczynnik zmienności GCI w otoczeniu konkurencyjnym Polski • Spadek o 1 pozycję w rankingu wynikiem wyprzedzenia przez 3 kraje (Indonezję, Maltę oraz Azerbejdżan - nawet z 50 pozycji) i wyprzedzenia 2 krajów (Czech i Bahrajnu) • W porównaniu z 2012 r. – większa intensywność zmian (suma wejść i wyjść) • Homogenizacja otoczenia Polski (+/-5 pozycji) Rys. 5. Kraje wyprzedzające i wyprzedzane przez Polskę w rankingu – w relacji do poprzedniego roku – w latach 2006-13 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WEF

16. 16 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Polska a konkurenci c.d. • W odniesieniu do krajów postsocjalistycznych – relacje podobne do notowanych w 2012 r. w krajach o niższym rankingu w 2005 r. niż Polska • Z grupy 7 krajów, które wyprzedzały Polskę w 2005 r. pozycję tę zachowała w 2013 r. tylko Estonia i pięć ma gorszą pozycję niż w2005 r. • Czechy spadły poniżej poziomu Polski • Węgry i Słowenia pogłębiły dystans • Blisko naszych ocen są Łotwa i Litwa, przy czym Łotwa wyraźnie bliżej niż w 2012 r. Rys. 6. Polska na tle krajów postsocjalistycznych w latach 2005-13

17. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 17 4 Globalne tendencje długookresowe

18. 18 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Długookresowe zmiany w rankingach - świat Mapa 3. Zmiany pozycji konkurencyjnej krajów w latach 2006 - 13 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Światowego Forum Gospodarczego

19. 19 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Długookresowe zmiany w rankingach – świat c.d. • Dość mało zieleni • Ameryka Pn, – brak poprawy sytuacji praktycznie na całym obszarze. W przypadku USA – dość głębokie (-4) • Wysoka dynamika dużego obszaru Ameryki Pd. -zwłaszcza w Brazylii • Silne pogorszenie pozycji Argentyny i Wenezueli • Europa – rozwój głownie „pasa centralnego” • Widoczne osłabienie pozycji konkurencyjnej W, Brytanii, Hiszpanii, Portugalii, Grecji • Pogorszenie sytuacji Rosji • Słabsza sytuacja Republik Nadbałtyckich • Polska – zieleń • Afryka – kontynent z najwyższym udziałem „przegranych” • Azja – zróżnicowana z rosnącą pozycją Chin i Indonezji • Indie – „dziecko, które szybko rośnie, ale ma ciasne buty” : nieadekwatny rozwój infrastruktury, korupcja, niestabilność polityczna, Problem „otoczenia” - Pakistan • Australia – pewne pogorszenie sytuacji

20. 20 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Wyścig w tłoku? • Udział krajów, których pozycja w rankingu zmienia się, rośnie niemal monotonicznie od 2006 r. - narasta walka konkurencyjna. Zmiany w dużej części przez „wypychanie” • Jedyne przejściowe „zastygnięcie” – w 2009 r. Kryzys? • Stale (od 2005 r.) utrzymuje się bariera wejścia do czołówki – duży skok punktacji, znajdująca się na ok. 25-30 pozycji rankingu. Polska widocznie przybliżyła się do jej granicy • Czołówka peletonu dość zwarta. W 2005 r. był duży dystans do lidera. Teraz jest mniejszy Rys. 7. Udział krajów, których ranking uległ zmianie (lewy górny panel), wzrostów i spadków w rankingu (prawy górny panel) w latach 2006-13 oraz rozkład punktacji wg. rankingu (dolny panel) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WEF

21. 21 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Jak łatwo wyjść z grupy? Tabela 5. Udział krajów, których ranking uległ zmianie (górny panel) oraz rozkład punktacji wg. rankingu (dolny panel) • Najbardziej hermetyczna Grupa I • Dwa kraje z niższych grup (Katar, Bahrajn) awansowały do Grupy I • Najwięcej awansów – z Grupy IV (połowa krajów) • W zakresie rozkładu punktacji – w okresie 2009-13 niewiele się zmieniło • Grupy I, II oraz V cały czas dzielą duże różnice poziomów Rys. 8. Mediany indeksów GCI w klasach rozwoju w latach 2009-13 • Pewną konwergencję można obserwować w grupach III oraz IV • Dalsza ucieczka Grupy I, choć nieco słabiej w 2013 r.

22. 22 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Ile się napracować by awansować? • Interpretacja stałej – jak przesuwamy się w rankingu, gdy podtrzymujemy status. Gdy c > 0  awansujemy (i odwrotnie) • Dodatnia stała – tylko w 2009 (w kryzysie trudno utrzymać nawet status quo?) • Znaczenie stałej obecnie maleje ~ 0 • I rośnie α – nie ma awansu bez wysiłku, ale niezbędna poprawa jest coraz mniejsza (ale wysiłek większy - efekt korka: trudniej?) TABELA 6. Oceny parametrów równania (1) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Światowego Forum Gospodarczego

23. 23 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Kto „musi” awansować? Tabela 7. Liczna krajów, w których ranking uległ pogorszeniu mimo poprawy indeksu GCI oraz statystyki IV ćwiartki (maksimum oraz mediana) • Roczna poprawa indeksu GCI nie zawsze prowadzi do poprawy pozycji w rankingu. Więcej – są kraje, które mimo tego spadają. Bywa też odwrotnie. • W 2010 r. maksimum takich przypadków – czy efekt kryzysu i „twórcza destrukcja”? Rys. 9. Zmiany indeksu GCI a zmiany pozycji w rankingu w latach 2012-13

24. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 24 5 Wnioski

25. 25 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Wnioski • W warunkach globalizacji dużo łatwiejszy i szybszy przepływ czynników produkcji, w tym wiedzy i technologii • Konkurencyjność będzie głównym elementem różnicującym kraje – X. Sala-i-Martin • Raporty GCR wskazują na narastanie walki konkurencyjnej • W dłuższym okresie - trudno zachować lub poprawić pozycję • Czołówka rankingu – dość stabilna i z wynikami wyraźnie lepszymi niż pozostali (bariera) • Po okresie dużej poprawy w latach 2009-10 Polska praktycznie „stoi” w miejscu – sukces czy problem? Czego oczekujemy od polityki gospodarczej? • Na tle krajów postsocjalistycznych sytuacja jest jednak wyraźnie lepsza • Głównym problemem Polski – innowacyjność. Sytuacja nadal pogarsza się. • Mocną stroną m.in. wielkość rynku i rozwój sektora finansowego • Spore sukcesy w obszarze technologii komunikacji (drogi, Internet, infrastruktura) przy pogarszającej się jakości komunikacji społecznej

26. Globalny raport konkurencyjności 2013-14 26 6 Załącznik

27. 27 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Polska – efekt II ligi. Problem wag • PKB • Demografia • Kurs TABELA 3. WAGI PRZĘSEŁ W LATACH 2009-13 • Skutek: wraz ze zmianami PKB/pc. (w USD) zmienia się rola przęsła III – w Polsce najsłabszy element. Wzrost PKB (jak i wzmocnienie złotego) ceteris paribus „dołują” więc indeks • W 2012 r. – efekt poprawy w II i III przęśle całkowicie pochłonięty przez ruchy wag (~1:1 – efekt wag ujemny) • W 2013 r. – efekt wag dodatni i w 90% wchłonął ujemny efekt zmiany ocen. W stałych wagach byłby spadek indeksu (o ok. 0,02)Bahrajn, Turcja przed? Tabela 4. Oceny1/ przęseł w latach 2010-13

28. 28 Globalny raport konkurencyjności 2013-14 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportów Konkurencyjności Światowego Forum Gospodarczego