TÜRKİYE’DE KALİTE GÜVENCE SİSTEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. Dr. Tuba ŞAVLI TÜRKİYE’DE KALİTE GÜVENCE SİSTEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 2. ULUSLARARASI TÜRKİYE MUHASEBE DENETİMİ SEMPOZYUMU 8. TÜRKİYE MUHASEBE DENETİMİ SEMPOZYUMU 27 Nisan 2007, Antalya

2. ISQC 1 Quality Control for Firms that Perform Audits and Reviews of Historical Financial Information, and Other Assurance and Related Services Engagements • ISA 220 Quality Control for Audits of Historical Financial Information

3. ISQC 1 Denetim ve Benzeri Güvence Hizmeti Veren Kuruluşlarda Kalite Kontrol • Bağımsız Denetim Ekibinin Sorumlulukları • Etik İlkeler • Bağımsızlık • Müşteri Kabulü ve Devamlılığı • İnsan Kaynakları • Denetim Ekiplerinin Belirlenmesi

4. ISQC 1 Denetim ve Benzeri Güvence Hizmeti Veren Kuruluşlarda Kalite Kontrol • Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi • Danışma • Görüş Ayrılıkları • Denetim Çalışmasında Kalite Kontrol • Kalite Kontrollerinin Zamanlaması ve Kapsamı • Kalite Kontrolü Yapacak Kişilerin Belirlenmesi • Kalite Kontrol Çalışmasında Dokümantasyon • Gözetim • Şikayet ve Suçlamalar • Dokümantasyon

5. ISA 220 Bağımsız Denetim Kalitesinin Kontrolü • Bağımsız Denetim Ekibinin Sorumlulukları • Etik İlkeler • Dürüstlük • Tarafsızlık • Mesleki Yeterlilik, Mesleki Özen ve Titizlik • Güvenilirlik • Mesleki Davranış • Bağımsızlık

6. ISA 220 Bağımsız Denetim Kalitesinin Kontrolü • Müşteri Kabulü ve Devamlılığı • Denetim Ekibinin Belirlenmesi • Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi • Danışma • Görüş Ayrılıkları • Kalite Kontrol • Gözetim

7. Etik İlkeler • Denetim şirketi, firmanın ve elemanlarının gerekli etik kurallara göre faaliyetlerini yürütmesini güvence altına alacak politika ve prosedürleri oluşturmak zorundadır. • Bu husus IFAC tarafından yayınlanan Etik Kurallarla (Code of Ethics) birlikte ele alınmalıdır. • Profesyonel anlamda Etik kurallar aşağıdakileri içerir: • Dürüstlük • Tarafsızlık • Mesleki Yeterlilik, Mesleki Özen ve Titizlik • Güvenilirlik • Mesleki Davranış

8. Bağımsızlık • Bağımsızlığı Ortadan Kaldıran Durumlara Örnekler • Değerleme ve aktüerya hizmetleri verilmesi veya ekspertiz ve uygunluk raporu hazırlanması • İç denetim fonksiyonunun yerine getirilmesi ya da iç denetim fonksiyonuna destek hizmeti verilmesi • Yönetim veya insan kaynakları fonksiyonlarının yerine getirilmesi • Aracılık veya yatırım danışmanlığı hizmetlerinin verilmesi • Hukuki danışmanlık veya diğer uzmanlık hizmetlerinin verilmesi

9. Müşteri Kabulü ve Devamlılığı • Bu süreçte göz önünde bulundurulması gereken hususlar • İşletme yönetiminde etkin olanlar ve yönetimden sorumlu kişiler ile ana ortakların dürüstlüğü • Bağımsız denetim ekibinin işlerin yapılması bakımından yeterliliği ve gerekli zaman ve kaynağa sahip olup olmadığı • Bağımsız denetim kuruluşu ve ekibin etik ilkelere uyup uymadığı

10. Müşteri Kabulü ve Devamlılığı - Uygulama • Yeni Müşteri Kabulü • Yönetimden sorumlu kişiler / ortaklar kimler? • Finansal durumu nasıl? • Hangi sektörde - hangi alanda faaliyet göstermektedir? • Halka açık bir şirket mi, veya faaliyetleri hep göz önünde olan bir şirket mi? • Piyasada nasıl bir imajı var? • Çalıştığı avukat ve diğer danışmanlar kim? • Yönetimin dürüstlüğü ile ilgili bir şüphe var mı? • Kurumsal yönetim anlayışı nasıldır? • Devam eden önemli davalar var mı?

11. Müşteri Kabulü ve Devamlılığı - Uygulama • Risk Analizi • Az Riskli • Orta Riskli • Çok Riskli

12. Müşteri Kabulü ve Devamlılığı - Uygulama • Yeni İş Kabulü • Bağımsızlığı ortadan kaldıran bir durum var mı? • Söz konusu hizmetin gereken kalitede verilmesini engelleyecek bir durum var mı? • Önceki dönem denetim çalışmasında sunulan rapor nasıl bir görüş içermekteydi? • Finansal durumu nasıl? • Düzgün raporlama yapabilecek sistem ve ekibi var mı? • Denetim çalışmasını yürütecek gerekli bilgi ve tecrübeye sahip ekip mevcut mu?

13. Denetim Ekibinin Belirlenmesi • Bağımsız denetim ekibinden beklenenler • Denetim işini anlamak ve gerçekleştirmek hususunda deneyim • Bağımsız denetim standartları ile hukuki yasal düzenlemeler konusunda yeterli bilgi • Bilgi teknolojileri dahil uygun düzeyde teknik bilgi • Müşterinin faaliyette bulunduğu sektör hakkında yeterli bilgi • Mesleki karar verme yeteneği • Bağımsız denetim kuruluşunun kalite kontrol politika ve yöntemlerini kavrama yeteneği

14. Denetim Ekibinin Belirlenmesi - Uygulama • Denetim çalışmasına ilişkin bütçenin hazırlanması • Hangi seviyede eleman ihtiyacının olduğunun belirlenmesi • Her bir eleman için kaç saatlik bir çalışma gerektiğinin belirlenmesi • Uzman desteğine ihtiyaç olup olmadığının belirlenmesi • Gerekli atamaların yapılması

15. Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi • Sorumlu Ortak bağımsız denetim ekibini aşağıdaki hususlarda bilgilendirerek yönetir: • Ekiptekilerin sorumluluğu • İşletme faaliyetlerinin yapısı • Riskle ilgili hususlar • Ortaya çıkabilecek sorunlar • Bağımsız denetim işinin yürütülmesiyle ilgili ayrıntılar

16. Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi • Ekibin yaptığı çalışmalar gözden geçirilirken aşağıdakilere dikkat edilir: • Yapılan çalışmanın bağımsız denetim standartlarına uygunluğu • Gerekli konularda fikir danışılmış olması ve sonuçların yazılı olarak kayıtlara geçirilmiş olması • Yapılan işin zamanlama ve içeriğinin uygunluğu • Yapılan çalışmanın sonuçları doğruladığı ve yazılı olarak kayıtlara geçirildiği • Yapılan işin sunulacak denetim görüşü için yeterli ve destekleyici olması • Uygulanan tekniklerin amacına ulaşmış olması

17. Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesi - Uygulama • Çalışmalar başlamadan önce tüm ekibin sorumlu ortak liderliğinde toplanarak planlama yapılması, ekibin müşteri, içinde bulunduğu sektör, beklenen riskler konusunda bilgilendirilmesi • Ön çalışma • Yapılan ön çalışma sonunda bulguların değerlendirilmesi ve final çalışmasının planlanması • Final çalışması sırasında ekibin deneyimli elemanlarının sürekli gözetimi

18. Danışma • Denetim ekibinin zor ve hassas konularda gerekli danışma hizmetini aldığından emin olunması • Denetim sırasında gerekli bilgiye sahip kişilerden fikir danışılmış olması • Danışman ile uzlaşılan sonucun yazılı hale getirilmiş olması • Sonucun uygulamaya geçirildiğinden emin olunması

19. Danışma - Uygulama • Muhasebe ve Raporlama ile ilgili konular • İlgili Muhasebe Standartlarına Uygunluk (UFRS – TMS) • Diğer ülke / ofis uygulamalarının araştırılması • Teknik Uzmanlardan görüş alınması • Denetim ile ilgili konular • Uluslararası Denetim Standartlarına Uygunluk • Sorumlu Ortak dışında bir Ortaktan görüş alma • Firma içinde Kalite Güvence Sisteminden Sorumlu Ortaktan görüş alma

20. Görüş Ayrılıkları • Denetim ekibi içinde görüş ayrılıkları olabilir. • Denetim ekibindeki bağımsız denetçi ve yardımcıları bu farklılıkları çekinmeksizin dile getirmelidirler. • Görüş farklılıklarının giderilmesinde firma politikalarına uygun davranılır.

21. Görüş Ayrılıkları - Uygulama • Firma kurallarının uygulanması • Ekip içinde daha kıdemli olan denetçilerin görüşünün alınması (Müdür – Ortak) • Sorumlu Ortak dışında bir Ortaktan görüş alınması • Teknik Uzmanlardan görüş alınması • Firma içinde Kalite Güvence Sisteminden Sorumlu Ortaktan görüş alınması • Global Firma uzmanlarının görüşüne başvurulması

22. Kalite Kontrol • Sorumlu ortak • Kalite kontrolü yapacak kişinin belirlenmiş olduğundan emin olmak • Bağımsız denetim çalışması veya kalite kontrol sırasında ortaya çıkan önemli hususları kontrolör ile tartışmak • Kalite kontrol çalışması tamamlanana kadar denetim raporunu imzalamamak zorundadır.

23. Kalite Kontrol • Finansal tabloların bağımsız denetimine ilişkin kontroller • Bağımsız denetim ekibinin bağımsızlığı konusundaki değerlendirmeler • Denetim çalışmalarında yapılan risk değerlendirmeleri • Önemlilik ve önemli riskler konusunda alınan kararlar • Danışma gereken durumlarda, gerekli danışmaların yapılıp yapılmadığı

24. Kalite Kontrol • Finansal tabloların bağımsız denetimine ilişkin kontroller • Denetim sırasında tespit edilen düzeltilmiş ve düzeltilmemiş yanlışlıkların niteliği ve önemi • İşletme yönetimine iletilecek hususlar • Çalışma kağıtlarının önemli kararları ve ulaşılan sonuçları gösterir nitelikte olup olmadığı • Bağımsız denetim raporunun uygunluğu

25. Kalite Kontrol - Uygulama • İlgili Muhasebe Standartlarına Uygunluk • Karmaşık konularda bir uzman görüşünün yazılı olarak alınarak çalışma kağıtlarına eklenmesi ve bu görüşe uygunluğun sağlanması • UFRS mali tablolar için tüm açıklamaların gerektiği gibi yapıldığından emin olmak üzere “kontrol listesinin” doldurulması ve eksiklerin tamamlanması • UFRS mali tabloların bir UFRS uzmanı tarafından gözden geçirilmesi ve denetim raporu imzalanmadan önce söz konusu uzmanın onayının alınması

26. Kalite Kontrol - Uygulama • Denetim Bulgularının Denetim Raporunda Layıkıyla Sunulması • Belli bir risk seviyesinin üzerinde olan işler için sorumlu ortak dışında bir başka ortağın çalışma boyunca karmaşık konularda denetim ekibine destek olması ve hazırlanan raporu gözden geçirmesi • Olumlu Görüş içermeyen raporların Kalite Güvence Sisteminden Sorumlu Ortak tarafından gözden geçirilmesi

27. Gözetim • ISQC 1 kapsamında denetim şirketinin • yapılan denetimin kalitesinin kontrolünü sağlayacak yeterli, etkin işleyen ve uygulama kolaylığı bulunan politika ve prosedürlerini belirlemiş olması gerekir. • Sorumlu ortak • Gözetim sonuçlarında bulunan eksikliklerin denetimi etkileyip etkilemediğini • Alınan tedbirlerin yeterli olup olmadığını değerlendirmelidir.

28. Gözetim - Uygulama • Kalite Güvence Sisteminden Sorumlu Ortağın konuyla ilgili firma politikalarını denetim ekiplerine duyurması ve uyulduğunu gözetmesi • Farklı ofislerden kurulan ekiplerin seçilmiş işler için denetim çalışmalarının firma politikalarına uygun yürütüldüğünü denetlemesi • Ofis içinde seçilen işlerin firma politikalarına uygun yürütüldüğünün örnekleme usulü denetlenmesi • Düzenleyici otoritelerin yaptığı incelemeler • Denetim Komitelerinin aldıkları denetim hizmetinin kalite kontrolüne ilişkin yaptığı çalışmalar

29. Dr. Tuba ŞAVLI İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER