1.12k likes | 1.57k Views
SOLUNUM SİSTEMİNİN ACİL SORUNLARI. Sunuş Planı. Solunum sisteminin acil semptomları Acil solunum sistemi hastalıkları / solunum sistemi hastalıklarının atakları Olgu sunuları (interaktif). Öğrenim Hedefi. Acil solunum semptomlarını tanımak Semptomlara uygun müdahalede bulunmak
E N D
Sunuş Planı • Solunum sisteminin acil semptomları • Acil solunum sistemi hastalıkları / solunum sistemi hastalıklarının atakları • Olgu sunuları (interaktif)
Öğrenim Hedefi • Acil solunum semptomlarını tanımak • Semptomlara uygun müdahalede bulunmak • Acil solunum sistemi hastalıklarında yaklaşım • Kronik hastalıkların akut ataklarında yaklaşım
SemptomlarDispne • Kişinin solunum yaptığının farkında olmasıdır • İleri durumda hava açlığı, göğüste sıkışıklık hissi ve yardımcı solunum kaslarının devreye girmesi söz konusu • Acil servise en sık başvuru nedenlerinden biri ( tüm başvuruların %10’ u)
Solunum sisteminin acil sorunlarıDispne • Kesin mekanizması bilinmemekte • Solunum merkezleri: • Santral merkez: Medulla oblongata • Periferik kemoreseptörler:Karotid ve aortik body • Mekano reseptörler:Diyafram ve iskelet kasları • Nefes darlığının hissedilmesi bu dengelerin bozulması sonucu bir yada daha fazla mekanizmanın oluşması ile ortaya çıkmaktadır
Solunum sisteminin acil sorunlarıDispne • Solunum işinde artma söz konusu: • Akciğer direncinde artış: Hava yolu direnci • Compliansta azalma: Restriktif • Solunum tetiklenmesinde artış: Hipoksemi, asidoz • Solunum tetiklenmesinde azalma: SSS olayları
Hastaya yaklaşım • Neden ne olursa olsun dispne yakınması olan tüm hastalar tedavi odasına alınmalı • Pulse oksimetri • Kardiak monitör takılmalı • Oda havasında SaO2 %92 den daha düşük • Nazal kanül yada maske ile O2 verilmeli • Hasta stabilize edilmeye çalışılmalı
Solunum sisteminin acil sorunlarıDispne tanısal yaklaşım • Subjektif bir semptom • Akut bir olay mı? • Daha önce nefes darlığı öyküsü var mı?
Tanısal yaklaşım( Hastanın stabilizasyonu sağlandı/ kritik tanı dışlandı ise) • Hikaye: Daha önce öykü var • Dispnenin süresi:Kronik/ progressif dispneli hastada akut atak; Kardiak, KOAH, Mitral Stenoz • Tekrarlayan ataklar:Astma, allerjen inh, psikojenik Daha önce öykü yok Pulmoner emboli, Sp.pntrx, pnomoni Dispne ile birlikte plöretikağrı;PTE, plörezi, spontan pnomotoraks Ağrı hareket yada solunumlaartıyorsa: kas- iskelet orijinli, sp.pntrx
Tanısal yaklaşım(Hastanın stabilizasyonu sağlandı/ kritik tanı dışlandı ise) Ortopne ile birlikte dispne • KKY, KOAH, Noromusküler hast Karın şişkinliği - ortopne ile birlikte dispne • Asit, obezite, gebelik, diyafragma elevasyonu (ventilasyonun yatarken daha az efektif olması) Travma öyküsü ile birlikte dispne • Kosta kırığı, flail chest, hemotoraks, pntrx kardiak tamponat
Solunum sıkıntısı varmı? pulse oksimetri SS>24 veya<8, yardımcı sol.kaslarını hayırO2 desteği Kullanıyor mu?, şuur değişikliği var mı? Hikaye,FM Evet Pulse oksimetri ve destek oksijen Damar yolu aç,kardiyak monitörizasyon Solunum yapabiliyor mu?hayır ventilasyon desteği ET entübasyon, MV Evet Hikaye, FM, Akciğer grafisi Raller, Wheezing, astma öyküsü KOAH öyküsü Göğüs ağrısı + Akciğer ödemiAstma atak KOAHatakPTE,Anjina Pnomoni,plörezi,pntr
Hemoptizi • Masif hemoptizi ( 24 saatte 200-600ml) • Hava yollarında tıkanma söz konusu olabileceğinden acil müdahale
Masif Hemoptizi • Kanama diyatezi, antikuagulan aşırı dozu • Behçette görülen pulmoner arter anevrizmaları, • Bronşektazi, • Fungus topu, • Akciğer kanserleri,
Masif Hemoptizi • Ağır pnomoniler , • Tüberküloz (Rasmussen anevrizmaları) • Vaskülitler, • Alveolar hemoraji, • Arteriyo-venöz malformasyonlar • Travma yönünden değerlendirilmeli
Hemoptizi • Mutlak yatak istirahatı • O2 saturasyonunu % 95'in üzerinde tutacak şekilde oksijen verilmelidir. • Damar yolu açık tutulmalı, • Hipotansif olgularda IV kristalloid verilmelidir. • Kan grubu ve kan temini sağlanmalı; Hb 10gr/dl altında kan replasmanı
Hemoptizi • Kanayan akciğer tahmin edilebiliyorsa karsı taraftaki akciğere kanın kaçmasını engellemek amacıyla kanayan akciğer alta gelecek şekilde dekubit pozisyonunda yatırılmalıdır. • Öksürük baskılanması için kodein veya diğer opioidler kullanılmalı,
Hemoptizi • K vitamini;Warfarin aşırı dozunda • Tranexamic asit(parenteral 10mg/kg) ; plazminojen aktivasyon inhibisyonu ve fibrinolizis • Vazopressin (başlangıç;0,2-0,4U/dk, eğer gerekirse doz titre edilebilir, kanama durursa aynı doz ile 12 saat devam, 24-48 saat içinde keselim) • Kuagulopatili hastalara taze donmus plazma
Hemoptizi • Gerekirse endotrakeal entübasyon geniş çaplı (8.0 mm) uygulanmalıdır. • Bronşial arter embolizasyonu yada endobronşial müdahale için ilgili bölümlerle görüşülmelidir
Göğüs AğrısıAyırıcı tanı • Plöretik tipte • Epidemik plöredina (Coxaci virus enfeksiyonuna bağlı) • Kostokondirit (tietze sendr.) • Pnomoni ve parapnomonik plörezi • PTE • Pnomotoraks, • Malign hastalıkların göğüs duvarı ve plevra invazyonu
Göğüs AğrısıAyırıcı tanı • Toraks travmalarına bağlı kosta kırıkları, yumuşak doku zedelenmeleri • Kollajen doku hastalıkları ve FMF’in plevra tutulumu • Dressler Sendromu ( Postkardiyak injuri),
Göğüs AğrısıAyırıcı tanı • Retrosternal ağrısı olan hastalarda • Akut koroner sendrom ve perikardit , • Aort diseksiyonu • Akut trakeit • GÖR • Diyafragma hernisi
Göğüs AğrısıAyırıcı tanı • Sırta vuran ağrılarda ; • Safra kesesi, • Pankreas hastalıkları, • Akalazya • Ayrıca; Splenik fleksura sendromu, Panik atak
PTE Modifiye Well’s skorlaması DVT’nun klinik bulgularının olması 3,0 PTE dışında başka bir hastalık düşünülmemesi 3,0 Kalp hızı>100 1,5 Son dört hafta içinde cerrahi yada immobilizasyon 1,5 Daha önce DVT/PTE 1,0 Malignite 1,0 <2 düşük olasılık 2-6 orta olasılık >6 yüksek olasılık
Acil solunum sistemi hastalıklarıPTE • Destek tedavisi Oksijen Pulmoner hipertansiyon tedavisi Hipotansif , şok tablosunda: vazoreaktif tedavi(dobutamin) İdrar çıkışı takibi
Acil solunum sistemi hastalıklarıMasif PTE-Trombolitik tedavi İlaçlarDoz t-PAİki saat süresince 100mg IV infüzyon Heparin tedavisi bitimine yakın veya bitiminden hemen sonra StreptokinaseYükleme:250,000U30dk'daIdame dozu: 100,000 U/saat, 12-72 saat UrokinazYükleme dozu: 2000 U/ 10 dk'da infüze eIdame dozu: 2000 U/saat, 24 saat
Masif PTETrombolitik tedavi Kesin Kontrendikasyonlar -yakın geçmişte hemorajik stroke -intrakranial malignite -Son iki ay içinde kranial cerrahi -Son altı ay içinde internal kanama Rölatif Kontrendikasyonlar -sistolik basıncın 200- diyastolik basıncın 110mmHg üzerinde -Kanama diyatezi -Son on gün içinde cerrahi -Son iki ay içinde non hemorajik stroke -Trombosit sayısının 100.000/mm3’ün altında olması
Yağ Embolisi • Uzun kemik kırıklarında, protez veya yağ aldırma • Non-trombotik emboli • Dispne , takipne, şuur bulanıklığı, peteşial kanamalar, koma ve trombositopeni eşlik edebilir • Öykü, FM’de supraklavikuler peteşiler, konjiktival kanama, idrarda ve/ veya balgamda yağ globülinlerinin görülmesi tanı koydurucu • Tedavi: Destek tedavisi ve steroidler?
Akciğer Kontüzyonu • Hızlı araç kullanımlı, araç içi kazalar • Solunum sıkıntısı, hipoksemi • Tek yada iki taraflı infiltrasyon, bazan plevral sıvı • Yağ embolisi ile sıklıkla karışır • Erken dönemde ; ilk 24 saatte
Acilde müdahele gereken ağır pnomoni • Solunum sayısı > 30 / dk • Multi-lober, bilateral, veya % 50'den fazla infiltrasyon • Sistolik kan basıncı < 90 mmHg • Diastolik kan basıncı < 60 mmHg • PaO2 / FiO2 oranı < 250 • Idrar çıkışı < 20 mL/saat • Ventilatuar destek Vazopressör gereksinimi
Acilde müdahele gereken ağır pnomoni Pnömoniye Bağlı Mortalite Riski Tahmini CinsPuan Kadın - 10 Erkek10 Birlikte olan hastalıklar Neoplastik hastalık30 Konjestif kalp yetmezliği20 Serebrovasküler hastalık10 Böbrek hastalık10 Karaciğer hastalığı10 Anormal muayene Anormal bilinç durumu20 Nabız >125/dk20 Solunum sayısı >30/dk20 Kan basıncı <90 mmHg15 Vücut ısısı < 35 veya > 40 oC10 Laboratuar ve Radyoloji pH < 7.3530 BUN > 30 mg/dl20 Na < 130 mmol/L20 Glikoz > 250 mg/dl10 Hematokrit < 30%10 PaO2 < 60 mmHg10 Plevral efüzyon10
Acilde müdahele gereken ağır pnomoni PSI İndeksi I: <51 PSI İndeksi II: 51-70 PSI İndeksi III: 71-90 PSI İndeksi IV: 91-130 PSI İndeksi V: >130 Düşük risk:PSI I-III Orta risk : PSI IV Yüksek risk: PSI V
CURB-65 SKORUCRB-65 SKORU • Konfüzyon • Üre>7mmol • Solunum sayısı >30/ dk • KB<90 mmHg • Yaş > 65
HASTANEYE YATIŞ KRİTERLERİ • PSI IV ve V ve/ veya • CURB-65 >2
Yoğun Bakım Birimine Yatış Kriterleri • Majör: -MV gerektiren solunum yetmezliği -Septik şok tablosu(vazo pressör gereksinimi olan) • Minör -PaO2/FiO2<250mmHg, -Konfüzyon, dizoryantasyon -SS>30/dk üç kriter -BUN>20mg/dl oldukça önerilmekte -Multilober tutulum -Hipotansiyon -Lökopeni(< 4000/mm3) -Trombositopeni (<100.000/mm3) -Hipotermi (<36C)
ARDS • Alveolar epitelyum ve vasküler endotelyumda hasarlanma sonrası artan permeabilite • Plazma ve inflamatuar hücrelerin interstisyum ve alveolar alana göçü • Mortalitenin yüksek
ARDS Tanı kriterleri • ARDS’ye yol açabilecek bir neden: Sepsis-SIRS, ağır travma, multipl transfüzyon, boğulayazma, inhalasyon injurisi, aşırı doz narkotik, salisilat, trisiklik antidepresan alımı, akut pankreatit gibi nedenler • FM’ de raller, volüm yüklenmesine ait bulgular
ARDS Tanı kriterleri • Akciğer grafisinde bilateral diffüz infiltrasyon ( Erken dönemde bazen akciğer grafisi bulguları normal yada çok hafif olabilir) • AKG’ da hipoksemi, erken dönemde solunumsal alkaloz, geç dönemde gelmişse solunumsal asidoz • PaO2/FiO2 ‘nin 200’ün altında olması
ARDSAcil hastaya yaklaşım • Hemodinamik monitörizasyon • Pulse – oksimetre takibi ve ventilasyon desteği başlanmalıdır • Barotravma riskini unutmadan oksijenizasyonu sağlayabilecek PEEP basıncı uygulanmalı • Bir miktar permisif hiperkapniye izin verilmeli, • Gerekirse pH<7.1 olanlarda bikarbonat infüzyonu yapılmalı • Yoğun bakım ünitelerinde farklı ventilasyon destekleri de sağlanabilmektedir. • Alta yatan nedenin tedavisi yapılmalıdır