„Ocenianie kształtujące w praktyce szkolnej”

1. „Ocenianie kształtujące w praktyce szkolnej”

2. Cele prezentacji 1. Słuchacze poznają: • etapy wdrażania oceniania kształtującego w Gimnazjum w Wasilkowie • praktyczne wskazówki i rozwiązania dla dyrektorów, jak zaplanować wdrażanie OK. w szkole • opinie i wskazówki nauczycieli stosujących OK. • korzyści dla szkoły z wdrażania oceniania kształtującego 2. Słuchacze zostaną zachęceni do • wprowadzania oceniania kształtującego w swoich szkołach

3. Na co będziemy zwracać uwagę? Proszę porozmawiać w parach przez 2 minuty z osobą najbliżej siedzącą na temat: • Jakich informacji oczekuję od dyrektora i nauczyciela szkoły, która wdraża ocenianie kształtujące?

4. 3 lata wdrażania OK.w Gimnazjum w Wasilkowie Współpraca z Centrum Edukacji Obywatelskiej – CEO www.ceo.org.pl • Praca nauczycieli nad doskonaleniem efektywnych metod pracy na lekcji • Kształtowanie kultury szkoły, podmiotowości uczniów, współodpowiedzialności uczniów za wyniki w nauce • Nowatorstwo pedagogiczne • Budowanie zespołu nauczycielskiego

5. sobota - 12 maja 2007„Ocenianie kształtujące w pracy nauczyciela”

6. Dlaczego OK.? Głównym zadaniem szkoły jest nauczanie, a liczne badania i poważne raporty pokazują, że ocenianie kształtujące jest bardzo skutecznym sposobem podnoszenia osiągnięć uczniów. W wielu krajach jest uważane za najbardziej obiecujący kierunek reformowania oświaty. Inną przyczyną zainteresowania tym sposobem oceniania jest fakt, ze ocenianie kształtujące przygotowuje uczniów do uczenia się przez całe życie.

7. Dlaczego OK.? • To ocenianie, które pomaga uczyć się. • Badania wykazują również, ze ocenianie kształtujące jest pomocne w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych. • Ocenianie które kształtuje kulturę szkoły i dobre relacje nauczyciel - uczeń • Ocenianie kształtujące wzbudza wiele emocji wśród nauczycieli. Wymaga dużych nakładów pracy i bywa czasochłonne.

8. Ocenianie kształtujące a sumujące • Podstawą oceny kształtującej jest informacja zwrotna uwzględniająca to, co uczeń zrobił dobrze, jak też to, co powinien wykonać inaczej. Ma ona formę komentarza do pracy ucznia. • Ocena sumująca podsumowuje pracę ucznia, czyli określa na ile opanował on dane zagadnienie. Nie daje mu pełnej informacji, gdyż nie określa co uczeń zrobił dobrze, z czym ma jeszcze problemy i w jaki kierunku powinien pracować dalej. • Ocenianie kształtujące nie likwiduje ocen – stopni, jedynie ogranicza częstość ich wystawiania.

9. Etapy wdrażania OK. • Przystąpienie do wdrażania OK. – decyzja wyjaśniona i uzasadniona przez dyrektora na RP • Wybór liderów OK. w szkole - decyzja uzgodniona z nauczycielami (zgłosili się sami do szkolenia e-learningowego) • Informacja dla całej Rady Pedagogicznej o etapach wdrażania OK. i zadaniach dla nauczycieli. • Decyzja o przystąpieniu do programu „Szkoła Ucząca się” - SUS

10. I rok SUS-a • Szkolenie dla dyrektora i 3 nauczycieli • Trzech nauczycieli przez 1 rok szkolny (2007/2008) uczestniczyło w e-learningowym szkoleniu: „Lider oceniania kształtującego w szkole” • Kurs obejmował 7 modułów, kolejnych etapów OK. • Po każdym module przeprowadzane były spotkania z nauczycielami (w ramach spotkań RP), którzy próbowali wprowadzać kolejne elementy OK na swoje lekcje. • Nauczyciele uczyli się stosować elementy OK. i dzielili się doświadczeniami z liderami OK. • Efekty pracy były prezentowane nauczycielom. • Szkolenie podsumowujące: „Podsumowanie szkolnych doświadczeń z OK”(ewaluacja) • Dodatkowe szkolenie dla RP: „Jak motywować uczniów do nauki?”

11. II rok SUS-a • Szkolenie dla dyrektora i 3 nauczycieli • Profil szkoły (ewaluacja wewnętrzna) przeprowadzona przez nauczycieli – ocena wewnętrzna sytuacji w szkole w opinii nauczycieli, rodziców, uczniów i pracowników niepedagogicznych • Debata szkolna zakończona wyborem najważniejszych problemów szkolnych wymagających poprawy i rozwiązania • Nauczyciele poprzez stosowanie elementów OK pomagają uczniom osiągać coraz wyższe oceny semestralne i końcoworoczne • Uczniowie systematycznie odrabiają pracę domową

12. II rok SUS-a Powołanie zespołów zadaniowych ds. zdefiniowanych problemów. • Opracowanie narzędzi badawczych • Przeprowadzenie badań • Ustalenie kierunków i sposobów planowanych zmian • Wdrażanie zmian i monitorowanie wdrażania • Ponowne przeprowadzenie badań na zakończenie wdrożenia zmian • Opracowanie raportu z badań • Kurs e-learningowy dla 2 nauczycieli „Jak motywować uczniów do nauki?” • Dodatkowe szkolenie dla nauczycieli „Jak skutecznie współpracować z rodzicami?”

13. III rok SUS-a • Szkolenie dla 3 nauczycieli przygotowujące do panelu koleżeńskiego • Praca zespołów zadaniowych – prowadzenie badań, porównywanie założonych efektów z osiągniętymi, praca nad raportem • Przygotowanie do przeprowadzenia PANELU -28 maja 2010 r. • Otrzymanie certyfikatu SUS – Szkoła Ucząca się

14. Z praktyki OK. nauczyciela

15. Nauczyciel, który stosuje ocenianie kształtujące: • określa cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia • ustala wraz z uczniami kryteria oceniania, czyli to, co będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy ucznia • rozróżnia funkcje oceny sumującej  i kształtującej • buduje atmosferę uczenia się, pracując z uczniami i rodzicami • potrafi formułować pytania kluczowe • potrafi zadawać pytania angażujące ucznia w lekcję • stosuje efektywną informację zwrotną • wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską

16. Świadome planowanie celów lekcji Przystępując do planowania lekcji, zadajemy sobie w myślach pytanie: PO CO JA TEGO UCZĘ MOICH UCZNIÓW? Warto odpowiedzieć sobie na pytania:  • Do czego to się im przyda? • Jak to wykorzystają w przyszłości?  • Co będą umieć po mojej lekcji?• Co będą pamiętać z tej lekcji za kilka lat?• Co uczniowie już na ten temat wiedzą?  

17. Przykłady sformułowanych celów lekcji(w języku zrozumiałym dla ucznia) Cele w języku zrozumiałym dla ucznia nie są łatwym zadaniem dla nauczycieli PRZYKŁADY formułowania celów:

18. W sposób zrozumiały i przystępny dla ucznia określam na co będę zwracała uwagę przy ocenianiu • „nacobezu”

19. Przykłady nacobezu Punktacja do rozprawki (metoda zero – jedynkowa) realizacja tematu: • praca we fragmentach zgodna z tematem • postawienie tezy lub hipotezy • podanie 2 trafnych argumentów • podanie uzasadnienia do 1 argumentu • podanie uzasadnienia do drugiego argumentu • wnioskowanie na podstawie podanych argumentów kompozycja wypowiedzi: • trójdzielność tekstu • spójność wypowiedzi • logika wypowiedzi

20. Nacobezu do sprawdzianów – biologia EKOLOGIA • Łańcuchy i sieci pokarmowe Zapis łańcucha pokarmowego: roślina  roślinożerca  mięsożerca Odczytywanie łańcuchów pokarmowych Umiejętność układania łańcuchów pokarmowych (3,4, 5- ogniwowych) – przygotuj po 5 przykładów łańcuchów z pola, lasu, łąki, jeziora wyjaśnianie pojęć: producent, konsument (I rzędu, II rzędu) reducent (przykłady, nazwy organizmów) Wyjaśnienie pojęć: produkcja pierwotna i produkcja wtórna. • Definicja pojęć ekologicznych i podanie przykładów: osobnik, populacja, biocenoza, biotop, ekosystem, Umiejętność wskazywania przykładów powyższych pojęć w różnych środowiskach przyrodniczych. • Przepływ energii i krążenie materii. umiejętność wyjaśnienia zasad przepływu energii i krążenia materii, reducenci-rola ich w środowisku oraz umiejętność podania przykładów, z jakimi rodzajami energii mamy do czynienia w piramidzie (łańcuchu pokarmowym), znajomość konsekwencji przepływu energii i krążenia materii (podanie przykładów do czego się stosuje tę wiedzę) znajomość ogólna krążenia w przyrodzie C (węgla) i N (azotu) - • Zależności między organizmami: Wyjaśnienie zależności nieantagonistycznych-symbiozy, mikoryzy, komensalizmu i mutualizmu, protokooperacji i umiejętność podania po 2 przykładów współżycia, znajomość zależności antagonistycznych-drapieżnictwa, konkurencji, pasożytnictwa – opisanie tych zależności na przykładzie (po 2 przykłady) • Potrzeby organizmu a zasoby środowiska Co oznacza pojęcie „czynnik ograniczający”, Co oznacza pojecie zakres tolerancji. Odczytywanie wykresów zakresu tolerancji i wskazywanie minimum, optimum i maximum

21. Nacobezu - geografia – „5 złotych pytań” NACOBEZU jest budowane przez uczniów. Uczniowie znają zasadę „5 złotych pytań”, które pomagają opracować dowolne zagadnienie. Co?Gdzie?Kiedy?Z jakiej przyczyny?Jakie skutki?

22. Nacobezu z geografii – wykonanie mapki • Może służyć jako IZ – informacja zwrotna • Do oceny koleżeńskiej • Do samooceny ucznia

24. Cd - geografia

25. Pytania kluczowe Opracowujemy pytania przed lekcją, wtedy gdy lekcję planujemy. Pytania kluczowe powinny: • podkreślać cele uczenia i przyspieszać ich realizację, • wzbudzać chęć uzyskania odpowiedzi na pytanie, • angażować wszystkich uczniów, stawiać im wyzwanie, • zachęcać uczniów do samodzielnego myślenia i poszukiwania odpowiedzi, • zachęcać do uzasadniania poglądów i sposobu rozumowania • Zaczynają się od: Dlaczego..., W jaki sposób....

26. Przykłady pytań kluczowych Dobrym pomysłem jest stworzenie „Banku pytań kluczowych” • Czy to, co zdarzyło się (imię postaci lub miejsce zdarzenia) może przydarzyć się nam? • Dlaczego lubimy science fiction? • W jaki sposób to, jak mówimy, świadczy o nas? • Jak myślicie, dlaczego w naszych domach rośliny doniczkowe stoją na oknach? • Dlaczego nie możemy zapomnieć o zagładzie Żydów? • Jakie umiejętności językowe są konieczne, aby porozmawiać z kimś o planach wakacyjnych w języku…? • Czy wiesz, jak wygląda wnętrze Ziemi? • Co decyduje o szybkości w pływaniu? • Jak myślisz, w jakich sytuacjach matematycznych i życiowych może być przydatna umiejętność zamiany ułamków zwykłych na dziesiętne?

27. Techniki zadawania pytań czas oczekiwania na odpowiedź ucznia ustalanie odpowiedzi w parach niepodnoszenie rąk uczenie się na błędach >5 sekund

28. Przypomnienie dla nauczycieli na tablicy w pokoju nauczycielskim

29. Elementy informacji zwrotnej Prawidłowo skonstruowana i skuteczna informacja zwrotna zawiera cztery elementy: • wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia; • odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia; • wskazówki - w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę; • wskazówki - w jakim kierunku uczeń powinien pracować, by się rozwijać.

30. Przykłady informacji zwrotnej

31. Informacja zwrotna W tym roku szkolnym 2009/2010 wszyscy nauczyciele pracują nad wdrażaniem INFORMACJI ZWROTNEJ Przypomina o tym ogłoszenie na tablicy OK. w pokoju nauczycielskim

32. „Sprawdź swoją informację zwrotną” • Czy napisałeś na początku jakąś pochwałę, komplement? • Czy zwracałeś się do ucznia po imieniu? • Czy twój komentarz dotyczył zawsze tylko pracy ucznia, a nie samego ucznia? • Czy w twojej ocenie jest więcej uwag pozytywnych niż negatywnych? • Czy do każdej krytycznej uwagi dodałeś sugestię – jak powinna wyglądać prawidłowa odpowiedź? • Czy zrobiłeś ogólną uwagę pomagającą w przyszłości osiągnięcie lepszych wyników? • Czy zadałeś uczniowi pytanie zachęcające do refleksji nad własną pracą. • Czy w swoich komentarzach do pracy ucznia użyłeś języka zrozumiałego dla ucznia? • Czy każdy twój komentarz został dostatecznie wyjaśniony? • Czy zasugerowałeś uczniowi w jakim kierunku powinien podążać dalej? • Czy zaoferowałeś uczniowi pomoc w pokonaniu trudności i poprawie jego pracy? • Czy zaproponowałeś uczniowi przedyskutowanie twoich komentarzy? • Czy zrobiłeś podsumowanie swoich uwag?

33. Opinia uczniów na temat skuteczności stosowania elementów OK w podnoszeniu wyników semestralnych i końcoworocznych

34. Wyniki ankiety wśród nauczycieli dotyczącej wprowadzania elementów oceniania kształtującego

35. Ocena koleżeńska i samoocena uczniowska Samoocena i ocena koleżeńska pozwala uczniom przygotować się do refleksji: • Co już umiem? • Nad czym muszę jeszcze popracować? • Co powinienem zmienić w swoim sposobie uczenia się? • Jakie powinienem przyjąć postanowienie na przyszłość?

36. Stosujemy różne techniki samooceny uczniowskiej i oceny koleżeńskiej • Stosując ocenę koleżeńską i samoocenę oszczędzamy czas, który zwykle musimy poświęcić na sprawdzenie prac uczniowskich. • Jeśli uczniowie sprawdzą sobie nawzajem prace zgodnie z ustalonym schematem oceniania, to możemy zająć się tylko komentarzami budzącymi wątpliwości uczniów oraz najczęściej występującymi błędami.

37. Ocena koleżeńska - geografia

38. Podsumowanie lekcji Po każdej lekcji   sprawdzamy, czy osiągnęliśmy założony cel (cele) Polecamy uczniom dokończenie zdania: • Dziś nauczyłem się .....• Zrozumiałem, że.......• Zaskoczyło mnie, że.........• Dziś osiągnąłem założony cel, bo..

39. Zdania podsumowujące wywieszone są w widocznym miejscu w salach lekcyjnych, naklejone na drzwiach, aby nauczyciel i uczniowie nie zapominali o tym ważnym elemencie lekcjiOK.

40. Współpraca z rodzicami Rodzice są przyzwyczajeni do stopni. Tak było za ich czasów, tak jest wśród ich znajomych, o stopnie pytają też dziadkowie. CO DZISIAJ DOSTAŁEŚ? / ILE DZISIAJ ZAROBIŁEŚ? • O co mają pytać rodzice swoje dzieci, gdy wracają ze szkoły? Chcielibyśmy, żeby rodzice pytali: • Czego się dzisiaj nauczyłaś? • Co nowego poznałeś? • Co udało ci się zrozumieć? 

41. SPOTKANIA Z RODZICAMI • Wprowadzając ocenianie kształtujące przeprowadziliśmy spotkania z rodzicami i wyjaśniliśmy, że nie rezygnujemy ze stopni, ale przede wszystkim chcemy uczniom pokazać, co już potrafią, bo w ten sposób możemy wspólnie budować w nich wiarę w siebie i pozytywną motywację. • Spotkania trójstronne: uczeń – nauczyciel – rodzic

42. Prosty scenariusz lekcji OK

43. Pytanie kluczowe • Który z elementów lekcji OK. (oceniania kształtującego) uważasz za najistotniejszy dla poprawy nauczania w Twojej szkole i dlaczego? Porozmawiaj przez 2 minuty z osobą siedząca obok Ciebie

44. Jak wspierać wdrażanie oceniania kształtującego w swojej szkole?

45. Jak wspierać wdrażanie OK. w szkole? • Planować szkolenia tak, by uczestniczyli w nich wszyscy nauczyciele • Razem z nauczycielami obowiązkowo uczestniczyć musi dyrektor. • Rozmawiać z nauczycielami przy różnych okazjach, o tym jak im idzie praca nad OK.

46. Jak wspierać wdrażanie OK. w szkole? • W widocznym miejscu eksponować informacje o OK. – oddzielny „kącik” na tablicy w pokoju nauczycielskim, plakaty. • Przekazywać informację o OK. uczniom i rodzicom, by byli świadomi tego co się dzieje na lekcjach, jak z tego powinni korzystać • Doceniać, chwalić, nagradzać i wspierać pracę nauczycieli i zespołów nauczycielskich (nagrody, wnioski o nagrody OP, KO, dodatek motywacyjny, dyplom, pochwała, dobry rozkład lekcji, mniej innych obowiązków)

47. Wizualna informacja o ocenianiu kształtującym

48. Jak wspierać wdrażanie OK. w szkole? • Dyrektor liderem OK. (prowadzi lekcje wg zasad OK. oraz spotkania nauczycieli, RP) • Elementy OK. w kontaktach zawodowych nauczycieli i dyrektora: zasady informacji zwrotnej (++, ?, ^), samoocena nauczyciela, • Konsekwencja wdrażania – stały czas na Radach Pedagogicznych dla nauczycieli – liderów do prowadzenia szkolenia • Nic na siłę, ale też nie rezygnować mimo chwilowych niepowodzeń. Bądź cierpliwy. Wzbudzaj refleksję.

49. Jak wspierać wdrażanie OK. w szkole? • Nadzór pedagogiczny – priorytet „Wdrażanie elementów OK. na lekcjach” • Dostosowanie (dyrektorskiego) arkusza obserwacji lekcji do wymogów lekcji OK. • Upowszechniać arkusz scenariusza lekcji OK. i arkusz obserwacji lekcji (nacobezu dla nauczyciela)

50. Arkusz hospitacji Cel hospitacji (Na Co Bezu - ustalenia przedhospitacyjne): Przebieg lekcji: