Dr. Bart van Riel/ SER secretariaat/ Bofeb / Universiteit Leiden

1. Waar het Europadebat over moetgaan: de interne markt en de euro. Met Europameerduurzamegroei. Dr. Bart van Riel/ SER secretariaat/ Bofeb/ Universiteit Leiden Openbaar college Pro-demos 31 maart 2014

2. ?

3. EU interne markt: diepeintegratiezonderpolitiekeunie Diepeintegratie: wegnemenbelemmeringenachter de grens (dusnietalleentarieven, quota aan de grens). Daarinvergelijkbaar/somszelfsverderdanbestaandefederaties. Hoe? Verschillendetechniekenuiteenlopend van complete harmonisatie tot wederzijdseerkenning. Kenmerkend interne markt: concurrentievindtplaatsbinnenuitgewerktkader van minimumnormen voor de bescherming van werknemers, consumenten en milieu.

4. Vergelijking met anderefederaties Bron: G. Anderson 2012 (Internal markets and multilevel governance, OUP)

5. Waarom moet het debat over de voltooiing van de interne markt en de versterking van de EMU gaan? • Terrein waar de EU ook de meeste bevoegdheden heeft: communautaire methode. Daar zal het ook over gaan. • Economische motor: hier komen de economische voordelen van de EU vandaan. Die groei hebben we nodig. Offensieve groeistrategie. • Belangrijkste instrument waarmee Europa de uitdagingen van globalisering aan kan gaan. • Grootste crisis voorbij, maar behoefte aan sterkere coördinatie economische beleid.

6. Interne marktbeleidsterrein met de meestebevoegdheden: daarhebben EP en Commissieveeltezeggen! Normalewetgevingsprocedure in de regel van toepassing: • EP en Raadhebbensamenlaatstewoord • Raadbeslist met gekwalificeerdemeerderheid • ExclusiefinitiatiefrechtEuropeseCommissie Hof van Justitiewaaktactief over rechten van burgers en bedrijven

7. EP en interne markt: watvaltertekiezen? Grootstepolitieke families zijn over het algemeen voor integratie met hoogbeschermingsniveau. Verschillentussen de grote families vooral links-rechts: hoogte van beschermingsniveau versus lastendruk. Alde (libereralen) positiehierwisselend. Maarsomslopenverschillen door de families: zwangerschapsrichtlijn.

8. Economische motor:Hoe leidtmarktintegratie tot meerwelvaart? • ‘statische’ effecten: comparatievevoordelen en schaalvoordelenleiden tot meerspecialisatie, en datleidt tot eenhogereproductiviteit (efficiëntereallocatie), lagereprijzen en meerkeuzesvoorconsumenten. • ‘dynamische’ effecten. Productiviteitstijgt door meerconcurrentie (selectie), meerinnovaties • CPB: 6 procent voor Nederland in 2005, kanoplopen tot 15 procent. Meer potentieel door dienstenmarktintegratie. • Vooral Nederland profiteertvanwegeligging van de interne markt (Nederland alspoortnaarEuropa, Xi Jinping). Hierheeft Nederland eencomparatiefvoordeel.

9. Uitbreiding interne markt van belang voor economische effecten: van 184 mln inwoners (1957) tot 500 mln inwoners (2009).

10. Resterendebelemmeringen: hierzal het over gaan Vooral in de dienstensector, ook digitale diensten Financiële diensten fragmentatie: noodzaak bankenunie Netwerksectoren: ontbreken fysieke infrastructuur, prijsverschillen, grote verschillen in beleid. Energiemarkt Daarnaast: verlaging lastendruk (Refit), hoe behouden we een hoog beschermingsniveau?

11. Resterendebelemmeringen: voorbeeldenergie

12. Uitdagingengemeenschappelijkeenergiemarkt Beterprofiteren van duurzameenergieproductie in lidstaten door betere en meernetwerken. Keuzemogelijkhedenafnemers. Betereprikkels voor duurzameenergie: hogere ETS prijs en minder verstorende subsidies. Minder afhankelijkheid van Russisch gas. Concurrentiepositie: Amerikaansschaliegas. Afbouwenadministratieve en fysiekebelemmingen voor eenEuropeseenergiemarkt.

13. Keuzesbij de vormgeving interne markt: waarmoet het debatovergaan? Mate van integratie. Voorbeeldenergie: zijnlidstatenbereidom de fragmentatie van de energiemarktenwegtewerken? Meer bevoegdhedenEuropesetoezichthouders? Beschermingsniveau milieu, sociaal en consumenten.

14. Geen interne markt à la carte Basisdeal interne markt: hoogbeschermingsniveau en liberalisatie. Belangrijk voor draagvlakbinnenlidstaten en van lidstaten. Hoogbeschermingsniveauookonzevoorkeur (verschil met VK opstellingsocialebescherming). EER-landen (Noorwegen, IJsland, Lichtenstein), welmeesteregelsovernemen, maargeeninspraak. Zwitserland: ookdaar ‘autonomerNachvolzug’. OpheffenbankgeheimonderEuropese en VS druk. Schijnsoevereiniteit.

15. De EMU: uitdagingen Les jaren 80: Interne marktverdraagtmoeilijkwisselkoersschommelingen. Les jaren 90 (EMS): Vastewisselkoersenlastig met vrijkapitaalverkeer. Euro en interne markthorenbijelkaar. Maarweeffouten: teslappeafspraken, geenbankenunie, sommigelandenwarenernietklaar voor. Herstelweeffouten: versterkingbestuur, groterereikwijdteafspraken, bankenunie, brandweeromfinancieleonrusttedempen (ESM). Ondereconomische en politiekedrukhervormingen. Maarmeernodigomherstelteverstevigen. Bankenunie. Risicodeling.

16. Bankenunie en EMU Gemeenschappelijktoezicht ECB: gaat nu vooralomoperationalisering. Resolutiefonds: beterresultaat door inspanning EP! Europeesdepositogarantiestelsel: ? Keuring en stresstestbanken: hoe streng? Herkapitalisatie via ESM? Hoe voorkomen we Japan-scenario? Hoe voorkomen we bankenunie ‘light’ ? Ookliberalisatie bank- en verzekeringsdiensten

17. Structurelehervormingen in de lidstaten Hervormi ngen Gezondheideconomie

18. Watvaltertekiezen? Waarmoet het debatover gaan? Mate van risicodeling (eurobonds) of juistversterking van de marktdiscipline? Verdereoverdracht van bevoegdheden? Socialerandvoorwaardenaanstructurelehervormingen: watkanEuropadoenom de pijnteverzachten?

19. Economischevoordelen door uit de EU testappen? Capital economics: analyse partieel, free lunch, onrealistisch Onrealistisch; geenverplichtingen Nederland? DNB gaatanderbeleidvoeren? Nederland sluitbetere deals met China of VS? Partieel: hogeregroei in het jaardat Nederland uittreedt? Geenmondialeonrust? Free lunch: welprofijt van de interne markt, maardanzonderregels over tenemen? Cherry-picking. Geeneffectenmonetaire financiering?

20. Democratie en legitimiteit EP medewetgever interne markt en EMU. Hierdoorgeendemocratischtekort. Maarvaaktechnischematerie. Raad van State: versterkbetrokkenheid TK bijeconomischebeleidsafstemming. Legitimiteit is meer het probleem. AIV: meererkenning voor EP. Voordelen van de interne markt en euro vaakdiffuus en nietzichtbaar (bv. afwezigheid van binnengrenzen). Nadelen en misstandenvaakgeconcentreerd en zichtbaar (v.b. verdringingtransportsector). Goedehandhaving, voorkomenmisstanden, hoogbeschermingsniveaudaaromessentieel. Sterke EMU ookessentieel voor rol op wereldtoneel. LotsverbondenheidEuropa.