„Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007-2013, a światowe tendencje rozwoju firm w zakresie ochrony środowiska” Inno

1. „Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007-2013, a światowe tendencje rozwoju firm w zakresie ochrony środowiska” Innowacje w ochronie środowiska energetyka a zmiany klimatu mgr inż. Paweł Sałek ekspert PARP w obszarze ochrona środowiska. 1

2. Spis treści 1. Uwarunkowania prawno - polityczne Unii Europejskiej, a wyzwania dla przedsiębiorców w Polsce. 2. Energetyka przyszłości – odnawialne źródła energii: Biomasa Energetyka wiatrowa Energia geotermalna Energia wodna 3. Paliwa przyszłości: Biopaliwa Biopaliwa II generacji 4. Rozwój technologii efektywnych energetycznie. 2

3. Uwarunkowania prawno - polityczne Unii Europejskiej a wyzwania dla przedsiębiorców w Polsce. 3

4. Pakiet Energetyczno – Klimatyczny. Dyrektywa ramowa dotycząca promocji wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE). Decyzje w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020. Nowelizacja i rozszerzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Dyrektywa w sprawie geologicznego wykorzystania dwutlenku węgla. 4

5. Dyrektywa ramowa dotycząca promocji wykorzystania odnawialnych źródeł energii Dyrektywa przyjęta 17 grudnia 2008 r. przez Parlament Europejski. Pełna nazwa: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/.../WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Określa obowiązkowe krajowe wartości docelowe w odniesieniu do całkowitego udziału energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zużyciu energii brutto i w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie. 5

6. Definicja „energia ze źródeł odnawialnych” oznacza energię pochodzącą z odnawialnych źródeł niekopalnych: energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię geotermalną, aerotermalną i hydrotermalną i energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy, gazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogaz). 6

7. Podział celu – 20% do 2020r. S 2005 - Udział energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zużyciu energii brutto w 2005 r. S 2020 - Docelowy udział energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zużyciu energii brutto w 2020 r. 7

8. Decyzja w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 Rada Europejska zobowiązała się do zmniejszenia do 2020 r. łącznych emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie o co najmniej 20% w stosunku do poziomu z 1990r. a nawet o 30% pod warunkiem, że inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnego obniżenia emisji, a bardziej zaawansowane gospodarczo kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swych zobowiązań i możliwości. Decyzja RE stwierdziła, że do roku 2050 światowa emisja gazów cieplarnianych powinna zostać zmniejszona o co najmniej 50% w stosunku do poziomu z 1990r. 8

9. Nowelizacja i rozszerzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Liczba uprawnień w skali całej Wspólnoty powinna zmniejszać się w sposób liniowy poczynając od wartości z połowy okresu 2008-2012. Liczba uprawnień powinna być corocznie zmniejszana o 1,74% liczby uprawnień przyznanych przez państwa członkowskie zgodnie z decyzjami Komisji dotyczącymi przedłożonych przez te państwa krajowych planów rozdziału na lata 2008-2012, tak by system wspólnotowy pozwolił w ekonomicznie efektywny sposób zrealizować zobowiązanie Wspólnoty do łącznego ograniczenia emisji o co najmniej 20% do roku 2020. 9

10. Zmiany zasad gry Podstawową zasadą przyznawania uprawnień będzie ich sprzedaż w drodze licytacji, ponieważ jest to najprostszy system, uważany również powszechnie za najbardziej wydajny ekonomicznie i sprawiedliwy. 10

11. Nowe rozwiązania w systemie handlu emisjami 88% całkowitej ilości przydziałów przeznaczonych do sprzedaży w drodze licytacji powinno zostać rozdzielonych między państwa członkowskie odpowiednio do udziału ich emisji w systemie wspólnotowym za rok 2005 lub ich średnich emisjach w latach 2005–2007, w zależności od tego, która z tych wielkości jest większa. 11

12. Mechanizm solidarnościowy 10% całkowitej liczby uprawnień powinno być rozdzielonych z korzyścią dla państw członkowskich o niższym niż średnia europejska poziomie życia w interesie solidarności i wzrostu we Wspólnocie i powinno zostać wykorzystane do ograniczenia emisji oraz dostosowania do skutków zmian klimatu. 12

13. Nagroda dla pilnych Dalsze 2% całkowitej ilości przydziałów przeznaczonych do sprzedaży w drodze licytacji powinno zostać rozdzielone między państwa członkowskie, których emisje gazów cieplarnianych w roku 2005 były co najmniej 20% niższe od dopuszczalnych poziomów emisji przewidzianych dla nich na mocy protokołu z Kioto. 13

14. Nowe źródło funduszy Przeznaczenie co najmniej 50% dochodów ze sprzedaży uprawnień w drodze licytacji na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i przystosowanie się do skutków zmian klimatu, finansowanie prac badawczo-rozwojowych w zakresie ograniczenia emisji oraz działań przystosowawczych, rozwój energii ze źródeł odnawialnych. 14

15. Nowi uczestnicy rynku i nowe mechanizmy Włączono dodatkowe sektory do systemu handlu emisjami (N2O). Dla instalacji których emisje nie przekraczają progu 25 000 ton CO2 rocznie – równoważnie środki mające na celu ograniczenie gazów cieplarnianych. 15

16. Dyrektywa w sprawie geologicznego wykorzystania dwutlenku węgla Wychwytywanie i geologiczne składowanie dwutlenku węgla (CCS) Proces ten polega na wychwytywaniu dwutlenku węgla (CO2) z instalacji przemysłowych, jego transporcie na składowisko i zatłoczeniu do odpowiedniej podziemnej formacji geologicznej w celu stałego składowania. 16

17. Poprawa efektywności energetycznej Celem Unii Europejskie jest osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej o 20% do roku 2020. 17

18. Niezbędne bodźce realizacji celów politycznych „system wsparcia” oznacza każdy instrument, system lub mechanizm stosowany przez państwo członkowskie lub grupę państw członkowskich, który promuje wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. 18

19. Oczekiwane działanie ze strony Komisji Europejskiej Lepsze wykorzystanie funduszy strukturalnych i programów ramowych; Lepsze i szersze wykorzystanie funduszy pochodzących z Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz innych publicznych instytucji finansowych; Lepszy dostęp do kapitału ryzyka, zwłaszcza poprzez analizę wykonalności mechanizmu finansowego opartego na podziale ryzyka dla inwestycji w energię ze źródeł odnawialnych w Unii Europejskiej; Lepszą koordynację finansowania wspólnotowego i krajowego oraz innych form wsparcia; Lepszą koordynację wsparcia inicjatyw dotyczących energii odnawialnej, których powodzenie zależy od działań podejmowanych przez podmioty działające w kliku państwach członkowskich. 19

20. Energetyka przyszłości odnawialne źródła energii 20

21. Polski sektor energetyczny Szybko rosnące zapotrzebowanie na energię. Starzejący się majątek wytwórczy, przesyłowy, dystrybucyjny. Pogarszające się bezpieczeństwo dostaw nośników energii. Obniżenie niezawodności dostaw energii – awarie systemów. Zaostrzające się wymagania środowiskowe. 21

22. Potencjał zasobów odnawialnych • Stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii zależy od ich zasobów i technologii. • Największy potencjał do wykorzystania w Polsce ma biomasa (uprawy energetyczne, drewno opałowe, odpady rolnicze, przemysłowe i biogaz) oraz energia wiatrowa. • W dalszej kolejności plasuje się energia wodna i geotermalna. 22

23. Krajowy potencjał techniczny OZE Źródło: Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, 2000 23

24. Decentralizacja produkcji energii Wykorzystanie lokalnych źródeł energii. Większe bezpieczeństwo dostaw w skali lokalnej. Mniejsze straty przesyłowe. Źródło dochodów i miejsc pracy na szczeblu lokalnym. Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. 24

25. Obowiązek zakupu energii z OZE Spółki obrotu, pełniące obowiązki sprzedawcy z urzędu (obecnie spółki obrotu wydzielone z dawnych zakładów energetycznych), mają obowiązek zakupu energii OZE, oferowanej przez wytwórców po średniej cenie z poprzedniego roku. 25

26. System zielonych certyfikatów Świadectwo wydawane jest producentom energii elektrycznej z OZE na określony wolumen energii. Świadectwa są następnie rejestrowane na giełdzie gdzie stają się przedmiotem obrotu. 26

27. System zielonych certyfikatów • Popyt na świadectwa pochodzenia kreuje ciążący na wszystkich przedsiębiorcach energetycznych obowiązek przedstawiania ich Prezesowi URE do umorzenia. • W roku 2008 – 7% udziału w energii sprzedanej odbiorcom końcowym, w 2009r. – 8,7% od 2010r. – 10,4%. 27

28. Opłata zastępcza Wysokość opłaty zastępczej, w roku 2008 wynosi 248,46 zł/MWh i jest corocznie waloryzowana o wskaźnik inflacji. Opłata zastępcza wnoszona jest na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 28

29. Krajowe programy wsparcia • Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji ogłoszony przez NFOŚiGW ze środków zgromadzonych w wyniku uiszczenia opłaty zastępczej. • Budżet programu ustalony jest na kwotę 1,5 mld zł na lata 2009 - 2012 w podziale na klasy przedstawione poniżej. 29

30. Rodzaje przedsięwzięć przewidzianych do wsparcia 30

31. Forma i warunki dofinansowania Oprocentowane pożyczki. Kwota pożyczki: od 4 mln zł do 50 mln zł. Stałe oprocentowanie: 6% w skali roku. Okres finansowania: do 15 lat od pierwszej wypłaty. Wysokość pożyczki: do 75% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Możliwość umorzenia do 50% pożyczki. 31

32. Reglamentacja pozwoleń emisyjnych w energetyce Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania. Dostosowanie poziomów emisji SO2 i NOx do wielkości wynikających z zapisów w Traktacie o Przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. 32

33. Wsparcia dla producentów ciepła z OZE • W Polsce jest brak, ale projektowane są regulacje zakładające instrumenty wsparcia o charakterze podatkowym. • Dania stosuje subwencje/dotacje dla odnawialnych źródeł. • Niemcy ustaliły stałe taryfy zakupu zielonej energii. 33

34. Biomasa Biomasa jako podstawowy surowiec energetyczny (tj. drewno i odpady drewno podobne, trociny, wióry, zrębki drzewne, kora, brykiety drzewne, pelety) istotny w energetyce i elektrociepłowniach jako paliwo wykorzystywane do współspalania celem realizacji zobowiązań środowiskowych. 34

35. Udział poszczególnych źródeł energii w produkcji energii pierwotnej na świecie w 2003r. Źródło: www.biomasa.org. 35

36. Biomasa jako substrat w fermentacji metanowej i produkcji biogazu Źródło: Ocena stanu i perspektywy produkcji krajowej urządzeń dla energetyki odnawialnej. Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO). Sektor energetycznego wykorzystania biogazu w Polsce liczy już sobie 30 lat. Wykorzystanie biogazu rozpoczęło się w latach osiemdziesiątych wg projektów IBMER. Obecnie branża biogazowni w Polsce wchodzi w fazę dynamicznego rozwoju tj. biogazownie rolnicze, biogazownie na oczyszczalniach ścieków oraz odgazowywanie wysypisk. 36

37. Energetyka wiatrowa Źródła: Nowa energia Udział energetyki wiatrowej w roku 2007r. w Europie osiągnął 3% tj. 98 TWh, a zakłada się że wzrośnie on nawet do 25% w roku 2030r. Moc zainstalowania w energetyce wiatrowej w roku 2007r. osiągnęła poziom ponad 56 GW. (ponad 8 GW zainstalowano w roku 2007) Obroty ze sprzedaży turbin wiatrowych w roku 2007 wyniosły około 10 mld euro. 37

38. Liderzy energetyki wiatrowej Niemcy są światowym liderem w produkcji oraz liczbie instalacji elektrowni wiatrowych. Przemysł energetyki wiatrowej oparty jest na kilku dużych firmach. Potencjał elektrowni wiatrowych został już w dużej mierze wykorzystany, brak nowych lokalizacji. W 2006r. aż 60% ich przychodów pochodziło z eksportu technologii. 38

39. Mapa wietrzności Polski 39

40. Możliwości i plany • Strategia rozwoju energetyki odnawialnej określa potencjał energii wiatrowej na 10 TWh/rok (zainstalowane 8 000 MW). • Polityka Energetyczna 2025 zakłada instalację 2 000 MW mocy elektrowni wiatrowych do 2010 roku. 40

41. Rynek urządzeń Źródło: Ocena stanu i perspektywy produkcji krajowej urządzeń dla energetyki odnawialnej. Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO). • Polska Nowosądecka Fabryka Urządzeń Górniczych NOWOMAG S.A. DR Ząber • Świat Vestas GE Wind Energy Gamesa Enercon 41

42. Energia geotermalna Obecnie zużywa się około 0.3 PJ energii geotermalnej rocznie z potencjału technicznego określonego na 200 PJ. Istnieją opracowania geologiczne mówiące o potencjale większym o rząd wielkości. Wadą jest niska temperatura wód geotermalnych co uniemożliwia produkcję energii elektrycznej. Wysoki koszt wykonania instalacji, zwłaszcza odwiertów. Duża ilość soli w wodach geotermalnych utrudnia utrzymanie odwiertu w odpowiednim stanie. 42

43. Na terenie Polski funkcjonuje: • Bańska Niżna • Pyrzyce • Stargard Szczeciński • Mszczonów • Uniejów • Słomniki • Lasek • Klikuszowa 43

44. Źródło: Szargut J.: Zasoby energii geotermalnej w Polsce- Gospodarka Paliwami i Energią.

45. Perspektywy rozwoju Duże zainteresowanie jednostek samorządu terytorialnego. Możliwość połączenia funkcji ciepłowni geotermalnych i obiektów balneologicznych. Istniejące krajowe „know how” głównie w zakresie techniki wierceń. Nadal kluczowe urządzenia jak wymienniki ciepła pochodzą z zagranicy. 45

46. Energia wodna Pierwsze w świecie zastosowanie odnawialnego źródła energii. Szacuje się że energia wód dostarcza ok. 20% energii elektrycznej na świecie. Niskie koszty pozyskania. Niewielka ilość miejsc odpowiadających dla ich lokalizacji. 46

47. Energetyka odnawialna motorem innowacji Energetyka odnawialna jest obecnie najszybciej rozwijającym się sektorem w światowej energetyce i staje się istotnym elementem przemysłu produkującego urządzenia i dostawy technologii. Energetyka odnawialna bazuje na nowych technologiach i innowacyjnych rozwiązaniach. 47

48. Polityka UE Wyrównywanie szansy wykorzystania potencjału ekonomicznego odnawialnych źródeł energii ale intensyfikacja produkcji w przemyśle produkującym urządzeń w krajach, które w sposób konsekwentny i ciągły wspierały wcześniej rynek energii ze źródeł odnawialnych i rodzimy przemysł i sektor badawczo – rozwojowy. 48

49. Branża energetyki odnawialnej w Niemczech Źródło: Ocena stanu i perspektywy produkcji krajowej urządzeń dla energetyki odnawialnej. Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO). W 2006r. obroty w budowie i eksploatacji instalacji do produkcji energii odnawialnej wynosiły 21,6 mld euro ( w tym w sektorze biomasy – 37%, energetyka wiatrowa – 26% i energetyka słoneczna – 28%) W 2004r. branża zatrudniała 157 000 osób, a w 2006r już 214 000 osób. 49

50. Szanse rozwoju innowacji w Polsce Problemy w zaopatrzenie krajowych inwestorów w urządzenia do realizacji nowych projektów. Zobowiązania w zakresie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Możliwość pozyskania znaczących środków z funduszy UE na dotacje do nowych inwestycji. 50