VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM

1. TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG – ĐÀ NẴNG Tiết 29,30: Đọc văn OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM (Töø theá kæ XVIII ñeán heát theá kæ XIX)

2. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM I/ NOÄI DUNG CUÏ THEÅ: • 1/ Veà noäi dung: * Tinh thaàn yeâu nöôùc: * Chuû nghóa nhaân ñaïo vaø tö töôûng nhaân vaên: • 2/ Veà theå loaïi: a. Baûng phaân loaïi: b. Giaù trò phaûn aùnh vaø pheâ phaùn hieän thöïc trong ñoaïn trích “Vaøo phuû chuùa Trònh” cuûa Leâ Höõu Traùc: c. Nhöõng giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu: II/ VAÄN DUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VHTÑ VAØO VIEÄC TÌM HIEÅU TAÙC PHAÅM: * Tính quy phaïm veà thi phaùp VHTÑ: *Khuynh höôùng phaù vôõ tính quy phaïm:

3. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM CHAÂN DUNG TRAÀN TEÁ XÖÔNG BAØI CA NGAÉN ÑI TREÂN CAÙT ÑEÀN THÔØPHAN CHU TRINH ÑEÀN THÔØNGHÓA SÓ CAÀN GIUOÄC CHAÂN DUNGPHAN CHU TRINH TAÄP THÔNGUYEÃN KHUYEÁN CAÛNH ÑEÏPHÖÔNG SÔN TAÄP THÔ CAO BAÙ QUAÙT CAO BAÙ QUAÙT ÑOÃ AÙ NGUYEÂN Khoâng Phaät, khoâng Tieân, khoâng vöôùng tuïc CHAÂN DUNG NGUYEÃN COÂNG TRÖÙ CAÙC TAÙC GIA VHTÑTÖØ TK XVIII ÑEÁN HEÁT TK XIX CHAÂN DUNG NGUYEÃN ÑÌNH CHIEÅU NÔI ÔÛ CUÛA HOÀ XUAÂN HÖÔNG Laën loäi thaân coø khi quaõng vaéng…. TAÄP THÔ HOÀ XUAÂN HÖÔNG TÖÔÏNG ÑAÏI THI HAØONGUYEÃN DU CHAÂN DUNG NGOÂ THÌ NHAÄM BAÛN CHÖÕ NOÂM CHINH PHUÏ NGAÂM BAÛN CHÖÕ NOÂM TRUYEÄN KIEÀU CHAÂN DUNG HOÀ XUAÂN HÖÔNG CHAÂN DUNGTRAÀN TEÁ XÖÔNG NGÖÔØI CUNG NÖÕ TRONGCUNG OAÙN NGAÂM TAÙC PHAÅM TRUYEÄN KIEÀU

4. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM I/ NOÄI DUNG CUÏ THEÅ: 1/ Veà noäi dung: * Tinh thaàn yeâu nöôùc: - Caûm höùng yeâu nöôùc ñöôïc theå hieän raát phong phuù vaø ña daïng: + YÙ thöùc ñoäc laäp, töï chuû, töï cöôøng. + Loøng caêm thuø giaëc, tinh thaàn quyeát chieán thaéng keû thuø xaâm löôïc. + Töï haøo veà truyeàn thoáng lòch söû vaø chieán coâng thôøi ñaïi. + Bieát ôn, ca ngôïi nhöõng ngöôøi ñaõ hy sinh vì toå quoác. + Tình yeâu thieân nhieân ñaát nöôùc.

5. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Beân caïnh ñoù coøn xuaát hieän nhöõng noäi dung môùi: +Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc: Ngôïi ca vaø caûm phuïc nhöõng anh huøng nghóa só ñaõ hy sinh vì toå quoác. mang aâm höôûng bi traùng +Vònh khoa thi Höông: pheâ phaùn nhöõng caùi nhoá nhaêng do cheá ñoä thuoäc ñòa nöûa PK, loãi thôøi gaây ra. +Xin laäp khoa luaät: Bieát lo cho sôn haø xaõ taéc baèng caû taâm huyeát  yù thöùc veà vai troø cuûa ngöôøi hieàn taøi ñ/v ñaát nöôùc. +Chieáu caàu hieàn: thu phuïc hieàn taøi ñeå ra giuùp trieàu ñaïi chính nghóa tö töôûng cach taân ñaát nöôùc. + Caâu caù muøa thu, Baøi ca caûnh ñeïp Höông Sôn: thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc.

6. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM * Chuû nghóa nhaân ñaïo vaø tö töôûng nhaân vaên: - Baét nguoàn töø truyeàn thoáng nhaân ñaïo cuûa ngöôøi Vieät Nam, vöøa tieáp thu tö töôûng tích cöïc cuûa Nho, Phaät, Laõo; taäp trung vaøo v/ñ con ngöôøi, ñaáu tranh vôùi moïi theá löïc ñen toái ñeå khaúng ñònh nhöõng giaù trò chaân chính cuûa con ngöôøi. +Vaøo phuû chuùa Trònh: soáng thanh baïch khoâng bò danh lôïi caùm doã. +Truyeän Luïc Vaân Tieân: ñeà cao ñaïo lí nhaân nghóa. + Töï tình II: noùi thaúng tình caûm vaø khaùt voïng cuûa mình. +Baøi ca ngaát ngöôûng: soáng thöïc loøng. + Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt: löïa choïn con ñöôøng mình phaûi ñi. +Khoùc Döông Khueâ: noãi ñau maát baïn. +Thöông vôï: caûm thöông cho noãi vaát vaû, gian lao vì choàng con cuûa ngöôøi vôï hieàn thuïc. +Caâu caù muøa thu, Baøi ca caûnh ñeïp Höông Sôn: thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc. Nhöõng ñöùc tính toát ñeïp cuûa con ngöôøi Vieät Nam

7. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Nhöõng bieåu hieän cuûa noäi dung naøy nhaèm ñeà cao truyeàn thoáng ñaïo lí, khaúng ñònh quyeàn soáng cuûa con ngöôøi - khaúng ñònh con ngöôøi caù nhaân: +Truyeän Kieàu: ñeà cao vai troø tình yeâu muoán choáng laïi ñònh meänh. +Chinh phuï ngaâm: leân aùn cuoäc chieán tranh phi nghóa ñaõ chia caét tình yeâu löùa ñoâi. +Thô Hoà Xuaân Höông: Khao khaùt soáng, khao khaùt haïnh phuùc baèng tình yeâu ñích thöïc daùm noùi leân moät caùch thaúng thaén nhöõng öôùc muoán cuûa ngöôøi phuï nöõ vôùi moät caù tính ngang taøng, maïnh meõ. + Truyeän Luïc Vaân Tieân: con ngöôøi nghóa hieäp vaø haønh ñoäng theo chuaån möïc ñaïo ñöùc Nho giaùo. +Baøi ca ngaát ngöôûng: choïn caùch soáng rieâng ra ngoaøi khuoân khoå cuûa tö töôûng chính thoáng. Khaúng ñònh con ngöôøi caù nhaân laø cô baûn nhaát.Vìcaûm höùng nhaân ñaïo coù nhöõng bieåu hieän môùi khi höôùng vaøo quyeàn con ngöôøi, yù thöùc veà caù nhaân ñaäm neùt hôn ( quyeàn soáng, quyeàn haïnh phuùc, taøi naêng caù nhaân…).

8. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM 2/ Veà theå loaïi: a. Baûng phaân loaïi:

9. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM Soá TT Nhöõng ñieåm chính veà noäi dung vaø ngheä thuaät Ñaëc ñieåm veà theå loaïi Teân taùc phaåm Theå loaïi - Theå hieän tröïc tieáp caùi toâi caù nhaân. - Vieát veà nhöõng dieàu xaûy ra ñ/v taùc giaû vaø khoâng hö caáu. - Vaøo phuû chuùa Trònh (Trích Thöôïng kinh kí söï- Leâ Höõu Traùc). - ND: Soáng thanh baïch khoâng bò danh lôïi caùm doã. - NT:Buùt phaùp kí söï – keát hôïp chaát hieän thöïcvaø tröõ tình. 1 Kí - Truyeän Kieàu (Nguyeãn Du). - Leõ gheùt thöông ( Trích Truyeän Luïc Vaân Tieân– Nguyeãn Ñình Chieåu). - ND: Ñeà cao vai troø tình yeâu- muoán choáng laïi ñònh meänh. - NT: Keát hôïp taøi tình ngoân ngöõ baùc hoïc vaø bình daân. Taøi taû caûnh, taû tình, taû taâm traïng… - ND: Yeâu nhöõng ngöôøi moät loøng vì daân, gheùt nhöõng keû gieo ñau khoå cho daân. - NT: Duøng ñieäp ngöõ, thaønh ngöõ, tieåu ñoái, töø laùy giaøu saéc thaùi bieåu caûm. - Theå hieän söï tìm toøi, saùng taïo cuûa ngöôøi Vieät. - Goàm 2 doøng luïc baùt noái tieáp nhau. Chæ coù vaàn baèng. - Ñaéc duïng cho loaïi hình truyeän Noâm vaø dieãn ca lòch söû. Thô luïc baùt 2

10. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Laø moät saùng taïo ñoäc ñaùo cuûa daân toäc ta. - Moãi khoå goàm: 2 doøng song thaát-gieo vaàn traéc vaø 2 doøng luïc baùt-gieo vaàn baèng. - Ñaéc duïng cho loaïi hình ngaâm, than, vaõn… Thô song thaát luïc baùt -ND: Noãi ñau maát baïn. -NT: Noùi giaûm, nhaân hoaù, töø laùy, ñieån tích, … giaøu hình aûnh vaø saéc thaùi bieåu caûm -Khoùc Döông Khueâ (NguyeãnKhuyeán) 3 - ND: Soáng thöïc loøng choïn caùch soáng rieâng ra ngoaøi khuoân khoå cuûa tö töôûng chính thoáng. - NT: Bieåu hieän nhöõng tö töôûng, tình caûm phoùng tuùng, laõng maïn. - ND: Thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc. - NT:Taøi hoa, laõng maïn, gaén vôùi yù nieäm TG -Baøi ca ngaát ngöôûng (Nguyeãn Coâng Tröù). - Laø loaïi hình ñoäc ñaùo, saùng taïo cuûa Vieät Nam böôùc phaùt trieån môùi cuûa thô ca daân toäc vaø söï taøi hoa cuûa ngöôøi saùng taùc. - Tính töông ñoái töï do trong gieo vaàn, ngaét nhòp, soá löôïng aâm tieát moãi doøng… Thô haùt noùi 4 - Baøi ca phong caûnh Höông Sôn (Chu Maïnh Trinh).

11. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Chaïy giaëc (Nguyeãn Ñình Chieåu). • - ND:Ñau loøng tröôùc caûnh nöôùc maát nhaø tan. • NT: Ngoân ngöõ ñaäm saéc thaùi Nam Boä. • - ND:Noùi thaúng tình caûm vaø khaùt voïng cuûa mình. • NT: Söùc maïnh bieåu caûm cuûa töø ngöõ vaø yù nghóa aån duï cuûa hình töôïng ngheä thuaät. • - ND: Veû ñeïp u tónh cuûa saéc thu vaø noãi loøng u uaån cuûa nhaø thô. • NT: Saùng taïo baèng chöõ Noâm, bieåu loä tinh teá vaø saâu saéc caùc khía caïnh taâm hoàn Vieät, töø ngöõ-vaàn ñieäu ñem laïi söùc bieåu caûm lôùn. • - ND: Caûm thöông cho noãi vaát vaû, gian lao vì choàng con cuûa ngöôøi vôï hieàn thuïc. • NT: Ngoân ngöõ giaûn dò maø tinh teá, taøi hoa, gôïi caûnh gôïi tình. • - ND:Pheâ phaùn nhöõng caùi nhoá nhaêng do cheá ñoä thuoäc ñòa nöûa PK, loãi thôøi gaây ra. • - NT: Tieáng cöoøi saâu cay, giaøu chaát hieän thöïc. 14 - Töï tình II (Hoà Xuaân Höông). • Coù nguoàn goác töø TrungHoa– nieâm luaät nghieâm ngaët. • Song do tính haøm suùc, thô Ñöôøng luaät vaãn coù söùc bieåu caûm maïnh meõ thaønh theå thô cuûa ngöôøi Vieät. -Caâu caù muøa thu (Nguyeãn Khuyeán), Thô Ñöôøng luaät 5 -Thöông vôï, -Vònh khoa thi höông (Traàn Teá Xöông).

12. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Baét nguoàn töø Trung Hoa. - Khoâng bò goø boù veà vaàn luaät vaø dieãn ñaït ñöôïc nhöõng v/ñ phoùng khoaùng, töï do. - ND: Löïa choïn con ñöôøng mình phaûi ñi. - NT: Duøng hình aûnh bieåu tröng-coù nhieàu neùt môùi veà: caùch xöng hoâ, caâu hoûi, caûm thaùn  theå hieän noãi day döùt khoân nguoâi. - Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt (Cao Baù Quaùt). Ca, haønh 6 - Chieáu caàu hieàn (Ngoâ Thì Nhaäm) - ND: Thu phuïc hieàn taøi ñeå ra giuùp trieàu ñaïi chính nghóa tö töôûng canh taân ñaát nöôùc. - NT: Lôøi leõ vöøa taâm huyeát vöøa coù söùc thuyeát phuïc cao, laäp luaän chaët cheõ. - ND: Bieát lo cho sôn haø xaõ taéc baèng caû taâm huyeát yù thöùc veà vai troø cuûa ngöôøi hieàn taøi ñ/v ñaát nöôùc. -NT:Laäp luaän chaët cheõ, xaùc thöïc, taâm huyeát - Chieáu: thuoäc VH chöùc naêng haønh chính-do vua ban xuoáng – ñieàu traàn, bieåu, taáu, sôù…do beà toâi daâng leân vua. - Ngheä thuaät thuyeát phuïc qua caùch laäp luaän, chöùng cöù chaët cheõ, xaùc thöïc… 7 Chieáu - Xin laäp khoa luaät (Nguyeãn Tröôøng Toä).

13. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM - Thuoäc loaïi hình VH chöùc naêng nghi leã-mang tính chaát tín ngöôõng. - Vaên teá nhöõng anh huøng nghóa só thaám ñaäm chaát bi traùng. - ND: Ngôïi ca vaø caûm phuïc nhöõng anh huøng nghóa só ñaõ hy sinh vì toå quoác  mang aâm höôûng bi traùng. - NT: tính chaát ñaïo ñöùc – tröõ tình vaø maøu saéc Nam Boä qua ngoân ngöõ, hình töôïng ngheä thuaät. - Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc (Nguyeãn Ñình Chieåu). 8 Vaên teá

14. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM b. Giaù trò phaûn aùnh vaø pheâ phaùn hieän thöïc trong ñoaïn trích “Vaøo phuû chuùa Trònh” cuûa Leâ Höõu Traùc: - Böùc tranh chaân thöïc veà cuoäc soáng nôi phuû chuùa: thaâm nghieâm giaøu sang, xa hoa maø thieáu sinh khí. - Mieâu taû sinh ñoäng, keát hôïp chaát hieän thöïc vaø tröõ tình.

15. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM

16. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM c. Nhöõng giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu: - Noäi dung: + Ñeà cao ñaïo lí nhaân nghóa (Truyeän Luïc Vaân Tieân). + Loøng yeâu nöôùc ngôøi saùng (Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc) veû ñeïp bi traùng cuûa hình töôïng ngöôøi anh huøng noâng daân ñaõ laøm neân lòch söû. - Ngheä thuaät: Tính chaát ñaïo ñöùc – tröõ tình vaø maøu saéc Nam Boä qua ngoân ngöõ,hình töôïng ngheä thuaät.

17. Chaân dungNGUYEÃN ÑÌNH CHIEÅU Truyeän LUÏC VAÂN TIEÂN Trai thôøi trung hieáu laøm ñaàu, Gaùi thôøi tieát haïnh laøm caâu trao mình. Ñeàn thôøNGHÓA SÓ CAÀN GIUOÄC

18. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM II/VAÄN DUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VHTÑ VAØO VIEÄC TÌM HIEÅU TAÙC PHAÅM: Giôùi thieäu chung - Khaùi nieäm tính quy phaïm:“quy” laø thöôùc, “phaïm” laø khuoân- laø nhöõng giôùi haïn maø ngöôøi saùng taùc phaûi tuaân theo khuoân thöôùc, kieåu maãu coù saün, thaønh coâng thöùc. - Bieåu hieän: veà quan ñieåm nt, tö duy nt, thi lieäu, vaên lieäu, theå loaïi…coù tính oån ñònh cao.

19. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM Tö duy ngheä thuaät: - VHTÑ thöôøng dieãn ñaït theo kieåu maãu ngheä thuaät coù saün, thaønh coâng thöùc. Quan nieäm thaåm mó: - Thieân veà caùi ñeïp trong quaù khöù, söï tao nhaõ-thanh cao. - Öa söû duïng ñieån coá, ñieån tích, thi lieäu Haùn hoïc… Buùt phaùp ngheä thuaät: - Thieân veà öôùc leä, töôïng tröng (tính quy phaïm). Theå loaïi: - Giöõ vai troø quan troïng ( Xem baûng phaân loaïi). Tuy nhieân, caùc taùc giaû taøi naêng saùng taïo thöôøng phaù vôõ tính quy phaïm.

20. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM NGUYEÃN KHUYEÁN (1835 – 1909)

21. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM MUØA THU CAÂU CAÙ Nguyeãn Khuyeán Ao thu laïnh leõo nöôùc trong veo, Moät chieác thuyeàn caâu beù teûo teo. Soùng bieác theo laøn hôi gôïn tí, Laù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøo. Taàng maây lô löûng trôøi xanh ngaét, Ngoõ truùc quanh co khaùch vaéng teo. Töïa goái buoâng caàn laâu chaúngñöôïc, Caù ñaâu ñôùp ñoäng döôùi chaân beøo.

22. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM Giôùi thieäu chung….. Khuynh höôùng phaù vôõ tính quy phaïm qua ” Muøa thu caâu caù”: + Baøi thô laáy ñeà taøi töø cuoäc soáng thoân queâ phaù vôõ ñeà taøi. + Caûnh thu mang neùt rieâng cuûa muøa thu ñoàng baèng Baéc Boä phaù vôõ tính öôùc leä (muøa thu thöôøng coù caùc hình aûnh nhö thu thieân, thu thuyû, thu phong, thu hoa, thu ba, thu dieäp…)  Nhaø thô phaùt hieän ñöôïc moái quan heä giaøu giaù trò nhaân vaên giöõa thieân nhieân va ñôøi soáng con ngöôøi – hình töôïng thô chaân thöïc, sinh ñoäng, gaàn guõi vôùi taâm hoàn daân toäc. + Baøi thô ñöôïc saùng taïo baèng chöõ Noâm, bieåu loä tinh teá vaø saâu saéc caùc khía caïnh taâm hoàn Vieät, töø ngöõ-vaàn ñieäu ñem laïi söùc bieåu caûm lôùn.  Nguyeãn Khuyeán laø baäc thaày trong vieäc ñöa töø laùy vaøo thô.

23. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM CUÛNG COÁ: -Tinh thaàn yeâu nöôùcvaøtö töôûng nhaân ñaïocuûa neàn VHTÑ VN. -Ñaëc ñieåm veà thi phaùp VHTÑ.

24. OÂN TAÄP VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM