370 likes | 1.29k Views
Türkiye’deki Kistik Fibrozis Mutasyonları. Prof. Dr. Deniz Doğru Ersöz Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi. KF Genetiği. KF geni 7. kromozomun uzun kolunda Bu gende 1500’den fazla mutasyon (1604). KF geni. KF geni 1480 amino asitlik bir protein sentezler
E N D
Türkiye’deki Kistik Fibrozis Mutasyonları Prof. Dr. Deniz Doğru Ersöz Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi
KF Genetiği • KF geni 7. kromozomun uzun kolunda • Bu gende 1500’den fazla mutasyon (1604)
KF geni KF geni 1480 amino asitlik bir protein sentezler “KF transmembran regülatör (KFTR) protein”
KFTR mutasyonları Ağır Hafif
Türkiye’de Kistik Fibrozis • 24 merkez ve 70 doktor KF ile ilgileniyor • KF doğum prevalansı: 1/3000 • Tanı alamayan 5000 KF hastası olduğu tahmin ediliyor • Ulusal veri sistemi hazırlandı • 2007 ‘de 35 merkeze mektup yazıldı, 10 cevap
Türkiye’de Kistik Fibrozis Üniversite Hasta sayısı % Hacettepe 318 45.8 Marmara 195 28 Dokuz Eylül 49 7 Ege 39 5.6 Çukurova 37 5.3 Akdeniz 14 2 Erciyes 10 1.4 Uludağ 17 2.4 Celal Bayar 7 1 Ankara 5 0.7 Harran 3 0.4 Total 694 100
Türk KF hastalarında KFTR mutasyonu saptama sıklığı Yıl Hasta Saptanan Mutasyon Yazarlar Merkez mutasyon saptama sayısı (n) (%) 1995 67 …. 34.6 Yılmaz Ankara 1997 6 7 53.8 Angelicheva Bulgaristan • 73 18 52.2 Onay İstanbul 2001 98 27 56.5 Onay İstanbul • 83 36 75 Kılınç İstanbul 2008 31 62.4 Lakeman Hollanda
Türk KF hastalarında Delta F508 mutasyonu sıklığı Yıl Hasta DF508 Yazarlar Merkez (n) (%) 1990 15 27 Hundreiser Almanya • 25 20.3 Köprübaşı İzmir • 67 28.4 Yılmaz Ankara 1997 6 46 Angelicheva Bulgaristan • 73 18.8 Onay İstanbul 2001 98 25 Onay İstanbul • 83 23.5 Kılınç İstanbul 2007 499 29.6 ........ Türkiye
Türk KF hastalarında diğer mutasyonların sıklığı Onay, et al, 2001
Türk KF hastalarında diğer mutasyonların sıklığı Kılınç, et al, 2002
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi • Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Moleküler Genetik Tanı Laboratuarı’nda • INNO-LiPA, CFTR17 ve CFTR19 kitleri kullanılarak • 36 KFTR mutasyonunun taranması yapılmaktadır • Mutasyon saptanamayan alileler için doğum öncesi tanı işleminde KFTR geninde bulunan polimorfik belirleyiciler (IVS6a-GATT, TUB18:intron 18 3601-65 A/C, TUB20 :intron 20 4006-200 A/C ) ile indirekt tanı analizi yapılmaktadır
HÜTF Mutasyonların Sıklığı MutasyonlarSıklığı % delF50825.22 1677delTA5.22 N1303K4.25 2789+5GA3.05 G85E3.82 G542X2.62 2183AA-G2.07 R334W1.4 W1282X1.0 Diğerleri≤ 1 • Yılmaz E, et al. Study of 17 mutations in Turkish cystic fibrosis patients. Human Heredity 1995; 45;175-177. • Dayangaç D, et al. Mutations of the CFTR gene in Turkish patients with congenital bilateral absence of the vasdeferens. Hum Reprod 2004;19:1094-1100.
CBAVD olan 51 erkek hasta • 27 KF mutasyonu • Mutasyon bulma oranı %72.5 • 2/3 hastada her iki kromozomda CF mutasyonu • En sık IVS8-5T ve D1152H mutasyonu
Türkiye’de KF • Türkiye, Avrupa ve Asya’nın birleştiği, göçün sık olduğu yerde • Populasyon çok eski • Türkiye, büyük göç hareketlerinin olduğu yol üzerinde olmuştur; birçok değişik uygarlık ve değişik populasyonlara ev sahipliği yapmıştır • Türkiye, coğrafik yerleşim ve tarihi geçmişi nedeniyle genetik köprü görevi görmüştür • Ülkenin bu yerleşim ve tarihi, Türk populasyonunda görülen yüksek heterojeniteyi açıklamaktadır
Türkiye’de KF • KF hastalığının sık olması beklenir, fakat muhtemelen tanı konulamıyor • Türk populasyonunun KF moleküler genetiği hakkında çok az şey biliyoruz • En sık görülen mutasyon bilinmiyor • DF508 sıklığı düşük • Diğer ülkelerde sık görülen mutasyonlar değil, çok sayıda daha değişik mutasyonlar görülüyor • Akdeniz ülkelerinin mutasyon çeşitlerine benzer mutasyonlar
Türkiye’de KF • Akdeniz bölgesinde mutasyonların heterojenitesi çok yüksek • Anadolu bölgesindeki populasyondaki genetik heterojenite daha sık • Türkiye populasyonu en sık genetik heterojeniteye sahip
27.177 kromozomdaki coğrafik dağılım • 29 Avrupa ülkesi • 3 tane kuzey Afrika ülkesi • Avrupa’da 272 değişik mutasyon saptanmış • 25 ülkeden 63 laboratuar/ülke anket doldurmuş • M Özgüç, A Göçmen, H Erdem (Hacettepe Üniversitesi, Ankara), Türkiye
DF508 mutasyonu en sık Danimarka’da (87.2%) en az Türkiye’de (21.3%) • DF508 sıklığı Kuzey ve orta Avrupa ülkelerinde 72.8%, Akdeniz bölgesinde 56.8%. • Akdeniz ülkeleri arasında Cezayir, İsrail, Tunus ve Türkiye’de DF508 en az sıklık
Avrupa’daki en sık 3 mutasyon T (DF508, G542X ve N1303K) birçok ülkede mevcut • Avrupa’daki değişik KF mutasyonlarının coğrafik dağılımı, bu mutasyonların Akdeniz bölgesinde çok heterojen dağıldığını gösteriyor
Türkiye’de KF • Türkiye’de KF’in genetik tanısı çok zor • KFTR genindeki heterojenite çok sık • Mutasyonların %60’ının tanınması ve haplotip analizi ile Türkiye’de genetik danışma şansı artacaktır • KF populasyon taraması çok zor gibi görünmektedir