OSMANLI DEVLETİ’NİN GERİLEME SEBEPLERİ

1. OSMANLI DEVLETİ’NİN GERİLEME SEBEPLERİ Sancağa çıkma usulünün kaldırılması Saray kadınlarının yönetimde etkili olması Ordu ve donanmanın bozulması Tımar sisteminin bozulması Yeniçeri ocağının bozulması Ordu ve donanmaya gereken önemin verilmemesi Teknik alanda Avrupa’nın gerisinde kalınması

2. Medreselerden fen bilimleri dersinin çıkarılması • Liyakatsiz kişilerin iş başına geçmesi • Savaşların uzun sürmesi • Ganimetlerin ve bağlı devletlerden gelen gelirlerin azalması • Toprak sisteminin bozulması • Saray masraflarının artması • Sosyal yapının bozulması • Devletin doğal sınırlara ulaşması • Doğu ve batıda güçlü devletlerle komşu olunması • Coğrafi keşifler sonrası ticaret yollarının değişmesi • Bilim ve teknik alanda Avrupa’da önemli gelişmeler yaşanması • 1789 Fransız İhtilali ile ortaya çıkan özgürlük, milliyetçilik, eşitlik gibi fikir akımlarının olumsuz etkileri

3. SONUN BAŞLANGICI: KARLOFÇA ANTLAŞMASI • 1683 II. Viyana Kuşatması • Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya (Kutsal İttifak Ordusu) • Askeri yenilginin siyasi belgesi 1699 Karlofça Antlaşması

4. 17. YÜZYIL YENİLİK HAREKETLERİ • Osmanlı devlet teşkilatı askeri temeller üzerine kurulmuştur. Bu dönemde art arda gelen savaşlarda, istenilen başarının gösterilememesi, 17. yüzyıl yeniliklerinin özellikle askeri alana yönelik olmasına sebep olmuştur.

5. I. AHMET • II. OSMAN • IV.MURAT • IV.MEHMET (Tarhuncu Ahmet Paşa,Köprülüler)

6. ISLAHATLARIN ÖZELLİKLERİ • Avrupa etkisinden uzak • Şiddet ve baskıya dayalı askeri tedbirler alınmıştır. • Kişilere bağlı kalmış ve devlet politikası haline getirilememiştir. • Sorunların kökenine inilmemiş yüzeysel kalmıştır. • Kanun-ı Kadim yeniden uygulanmak istenmiştir.

7. BATI’YA YÖNELİŞ: LALE DEVRİ • 1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren döneme ‘‘LALE DEVRİ’’ denilmektedir.

8. İlk defa Avrupa’ya elçi gönderildi. (28 Çelebi Mehmet) • İlk matbaa kuruldu. İbrahim Müteferrika (1727) • Doğu ve Batı klasiklerinden bazı eserler Türkçe ’ye çevrildi. • Endüstri ve sanayi alanlarında Yalova'da kağıt imalathanesi, İstanbul’da çini imalathanesi ile kumaş fabrikası kurulmuştur. • Tulumbacılar ocağı (İtfaiye Teşkilatı) oluşturuldu. • İlk kez çiçek aşısı uygulandı. • Kütüphaneler açıldı. • 1730 Patrona Halil İsyanı

9. I.MAHMUT (1730- 1754) • Askeri alanda ıslahatlar yapılmıştır. • Hendeshane ( Kara Mühendishanesi) açılmıştır. • Topçu ve Humbaracı ocakları düzenlenmiştir. • Aslen Fransız olan Comte de Bonnevale , Humbaracı Ahmet adını alarak humbara ocağını ıslah etmiştir.

10. III.MUSTAFA (1757- 1774) • Sürat topçuları ocağı kurulmuştur. (Aslen Macar olan Baron de Tott) • Mühendishane-i Bahr-i Hümayun ( Deniz Mühendishanesi) açılmıştır.

11. I. ABDÜLHAMİT (1774- 1789) • Yeniçerilerin sayımı yapılmıştır. • Ulufe alımı ve satımı yasaklanmıştır.

12. III. SELİM (1789- 1807) • Nizam-ı Cedit • Layihalar (raporlar) hazırlatmıştır. • Nizam-ı Cedit adı ile ilk kez batılı tarzda bir ordu kurmuştur. • Yeniçeri ocağına askeri eğitim ve talim zorunluluğu getirildi. • İlk daimi elçilikler açıldı. (Londra, Paris, Viyana ve Berlin) • Devlet matbaası açılmıştır. • Arapça, Farsça ve Fransızca pek çok eser Türkçe’ye çevrilerek zengin kütüphaneler oluşturulmuştur. • Kabakçı Mustafa isyanı ile tahttan indirilmiştir. IV. Mustafa’nın tahta çıkmasını sağlamışlardır.

13. II. MAHMUT • Alemdar Mustafa Paşa • Ayanlar ile padişah arasında Sened-i İttifak imzalanmıştır. • Sekban- ı Cedit Ocağı kurulmuştur.(Alemdar Mustafa Paşa) • Eşkinci Ocağı kurulmuş yeniçerilerin isyanı sonucu kapatılmıştır. • Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır.(1826) Bu olay tarihe ‘Vak’a-i Hayriye’ (Hayırlı Olay) olarak geçmiştir. • Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kurulmuştur. • Divan-ı Hümayun kaldırılarak bugünkü anlamıyla bakanlıklar kuruldu. • Kılık kıyafette düzenlemelere gidilmiştir.

14. Devlet memurları maaşa bağlandı. • Yedek asker anlamına gelen redif kuvvetler yetiştirmek için Müşrikler oluşturuldu. Müşriklere bağlı olmak üzere alt birim olarak da Ferikliler kuruldu. • Muhtarlıklar kuruldu. • Müsadere sistemi kaldırıldı. • Danıştay ve Yargıtay’a benzer devlet memurlarını yargılamak ve vatandaş ile hükümet arasındaki davalara bakmak için Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye kurulmuştur.

15. İlköğretim zorunlu hale getirilmiştir. • Ortaokul düzeyinde eğitim veren Rüştiye, lise düzeyinde eğitim veren Mekteb-i Ulum-ı Edebiye, devlet memuru temini için Mekteb-i Maarif-i Adliye temel eğitim kurumları açılmıştır. • Mızıka-iHümayun (Bando Okulu)açılmıştır. • İlk kez Avrupa’ya öğrenci gönderilmiştir. • Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmi gazete çıkarılmıştır. • Posta teşkilatı kurulmuştur. • Ticaretin gelişmesi için gümrük düzenlemesi yapılmıştır. • Ülkeye giriş çıkışlarda ilk kez pasaport uygulaması getirilmiştir.

16. TANZİMAT DÖNEMİ (1839-1876) • II. Mahmut’tan sonra tahta oğlu Abdülmecit geçmiştir. • Tanzimat Fermanı (3 Kasım 1839),Mustafa Reşit Paşa tarafından ilan edilmiştir. (Gülhane Hatt-ı Hümayunu) • Islahat Fermanı (1856)ilan edilmiştir.

17. Tanzimat Dönemi Islahatları • Nizamiye Mahkemeleri kurulmuştur. • 1864 Vilayet Nizamnamesi ile eyaletler kaldırılmış yönetim birimleri il, sancak, kaza, nahiye ve köy olarak yeniden düzenlenmiştir. • İlk kez kaime adı verilen kağıt para bastırılmıştır. • Avrupa hukukundan örnek alınarak ticaret, arazi, ceza ve borçlar hukuku ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. • Maarif-i Umumiye Nezareti kurulmuştur. • Günümüz Siyasal Bilgiler Fakültesi olan Mekteb-i Mülkiye açılmıştır.

18. Erkek öğretmen okulu Darül Muallimin ve kız kız öğretmen okulu Dar’ülMuallimat açılmıştır. • Yabancı ülkelere okul açma izni verilmiştir. • İlk kez dış borç alınmıştır. • Bilimsel araştırma yapılması için ilk Türk İlimler Cemiyeti ‘Encümen-i Daniş’ kuruldu. • İlk Üniversite Darülfünun kuruldu.

19. I. Meşrutiyet ve II. Abdülhamit Dönemi (1876-1909) • Kuleli Vakası • Jön Türkler (Genç Türkler- Genç Osmanlılar) • Namık Kemal, Ziya Paşa, Mithat Paşa, Hüseyin Avni • Osmanlıcık • Abdülaziz / V. Murat • II. Abdülhamit

20. Kanun-ı Esasi ve Meşrutiyetin İlanı 1876 Kanun-ı Esasi ilan edildi. Buna göre ; • İlk kez parlamenter sisteme geçilmiş ve meclis açılmıştır. • İlk kez anayasa ilan edilmiş ve anayasal bir yönetim başlamıştır. • İlk kez halk yönetime katılmıştır. • Tanzimat ve Islahat Fermanlarından farklı olarak halka verilen hak ve hürriyetler daha da genişletilmiş hükümdarın yetkileri biraz daha kısıtlanmıştır.

21. Özellikleri; • Yasama (kanun yapma) görevi meclise aitti. • Kanun teklifi padişahın iznine bağlı ve sadece hükümete aitti. • Yürütme görevi padişahın seçtiği hükümete aitti. • Padişah olağanüstü hallerde meclisi kapatabilirdi. • Hükümet padişaha karşı sorumluydu. • Meclisin yaptığı kanunlar padişah onayı ile yürürlüğe girebilirdi. • Padişah sürgüne gönderme yetkisine sahipti.

22. Tersane Konferansı ( Sırbistan ve Karadağ’dan Osmanlı’nın çekilmesi, Bosna-Hersek ve Bulgaristan’a özerlik) Londra Konferansı’nda Bosna-Hersek ve Bulgaristan’a yeni haklar verilmesi ve ıslahatların Avrupalı devletlerce denetlenmesi kararlaştırılmıştır. • 1877-78 Osmanlı- Rus Savaşı • II. Abdülhamit artan baskılar ve 93 harbini bahane ederek meclisi kapatmıştır.

23. İstibdat dönemi • Duyun-ı Umumiye İdaresi kurulmuştur. • İslamcılık (panislamizm) • Mülkiye, Tıbbiye, Harbiye gibi okulların müfredatlarında düzenlemeye ve okulların genişletilmesi yoluna gidilmiştir. • Maliye, hukuk, güzel sanatlar, ticaret, veterinerlik ve polis okulları gibi mesleki okullar açılmıştır. • Demiryolu ulaşımına önem verilmiştir. • Sansür uygulanmıştır.

24. İttihat ve Terakki( birleşme ve ilerleme) • Temel Amaçları; II. Abdülhamit karşı harekete geçerek Kanun-ı Esasiyi tekrar uygulamaya koydurmak, parlamentonun açılmasını sağlamak ve böylece meşrutiyeti ilan etmektir. • Rusya- İngiltere arasında yapılan Reval Görüşmeleri • Hürriyet Taburları(Resneli Niyazi Bey) • Sonuç olarak; II. Abdülhamit 23 Temmuz 1908 meşrutiyeti ilan ederek ikinci kez meşrutiyeti benimsemiş oluyordu.

25. II.Meşrutiyet • Kanun-ı Esasi ilan edilerek yeni parlamento açılmıştır. • Mecliste devletin bütün unsurları temsil edilmiştir.( 147 Türk, 60 Arap, 27Arnavut, 26 Rum, 14 Ermeni, 4 Musevi, 10 Slav)

26. II.Meşrutiyetin ilanından sonra yaşanan karışıklar nedeni ile; • Avusturya- Macaristan İmparatorluğu, Bosna-Hersek’i işgal etmiştir. • Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir. • Girit Yunanistan’a bağlandığını ilan etmiştir.

27. 31 Mart Vakası (13Nisan 1909) • 31 Mart olayı İstanbul’da meşrutiyete karşı olan gericilerin çıkardığı bir ayaklanmadır. • Amaçları; meşrutiyeti yıkmak mutlakıyet denilen eski düzeni geri getirmektir. • Avcı Taburları • Hareket Ordusu (Ordu Komutanı Mahmut Şevket Paşa, Kurmay Başkanı Mustafa Kemal’dir.) tarafından isyan bastırılmıştır.

28. Sonuçları • II. Abdülhamit ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle tahttan indirilerek yerine V. Mehmet Reşat getirilmiştir. • Padişahın yönetimdeki etkisi azalmış İttihat ve Terakki Partisi’nin etkisi artmıştır. • Anayasada yapılan değişikliklerle padişahın yetkileri kısıtlanarak birtakım demokratik düzenlemeler yapılmıştır.

29. 1909 yılında yapılan değişiklikler ile • Kanun teklifinin padişahın iznine bağlı olması kaldırılmıştır. • Hükümet padişaha değil meclise karşı sorumludur. • Padişahın elinde olan sürgün yetkisi kaldırılmıştır. • Padişahın olağanüstü hallerde meclisi kapatma yetkisi korunmuş ancak daha zorlaştırılmıştır.

30. FİKİR AKIMLARIOsmanlıcılık • Temeli II. Mahmut dönemine kadar uzanan, Tanzimat Fermanı ile uygulamaya konulan bir fikir akımıdır. • Fransız İhtilali ile yayılmaya başlayan milliyetçilik akımına karşı Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan bütün milletleri dil, din, ırk ve mezhep ayrımı gözetmeksizin kanun önünde eşit görmeyi ve kendilerini temsil etme hakkı vermeyi amaçlamıştır. • Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Meşrutiyetin ilanı bu amaca dönük girişimlerdir. • Genç Osmanlılar, İttihat ve Terakki bu fikri savunmuşlar ancak Balkan topraklarının elden çıkması sonucu bu düşüncenin uygulanamayacağı görülmüştür.

31. İslamcılık • Bu düşünce XIX. Yüzyılın sonlarına doğru II. Abdülhamit’in çabalarıyla devletin resmi politikası haline gelmiştir. • Ülke nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Müslüman halkın ‘din ve millet birdir’ düsturu ile birleşmesi ve halifelik makamı etrafında birbirlerine kenetlenmesi ile devletin çöküşten kurtulacağı inancı hakimdir. • 1912 Arnavut İsyanı ve Arapların devletten ayrılması bu siyasetin başarısız olduğunun göstergesidir.

32. Türkçülük • Osmanlıcılık ve İslamcılık fikirleri çözüm olamayınca XX. Yüzyıl başlarında Türkçülük önem kazanmıştır. • Ziya Gökalp • Bu akıma göre devletin kurtuluşu milli değerlere bağlı kalmak ve bu değerleri korumaktır. • Osmanlı Devletini kurtaramamıştır ancak Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşunda çok etkiliolmuştur.

33. Batıcılık • Temeli Lale Devri’ne kadar uzanan bu akım, devletin kurtuluşunun ancak Batının ilerlemiş teknolojisinin ve biliminin alınmasıyla mümkün olacağını savunmuştur. • İki görüş vardır: Bir kısmı; sadece ekonomik ve sosyal hayatını, bu alanlardaki gelişmeleri almaktır. Diğer kısmı ise; Batı medeniyetinin bir bütün olarak algılanması gerektiğini öne sürmüşlerdir. Bu yüzden Batı medeniyeti ‘gülüyle dikeniyle’ benimsenmelidir.

34. Adem-i Merkeziyetçilik • Prens Sabahattin • Osmanlı vatandaşlarına geniş özgürlükler verilmesini ve çeşitli etnik grupların federasyona benzeyen bir siyasal yapı içinde yaşamalarını savunmuşlardır.

35. Trablusgarp Savaşı (1911-1912) Savaşın Nedenleri • Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın gelişen sanayisi için hammadde ve pazar arayışı • Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı koruyacak gücünün olmaması • İngiltere ve Fransa’nın İtalya’yı kendi yanlarına çekmek için burayı almasına göz yumması • Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması ve İtalyanların burayı Afrika’ya açılan bir kapı olarak görmesi

36. Uşi(Ouchy)Antlaşması(1912) • Trablusgarp (Trablusgarp ve Bingazi) İtalyanlara bırakılacak, yöre halkı sadece dini yönden halifeye bağlı kalacaktı. • İtalya Kapitülasyonların kaldırılmasına karşı çıkmayacaktı. • Trablusgarp’a Padişah tarafından Naibüssultan adıyla bir temsilci atanacak ancak bunun dini görevleri dışında hiçbir siyasi yetkisi olmayacaktı. • Rodos ve On İki Ada Balkan Savaşları’nın sonucunda Osmanlı Devleti’ne geri verilmek şartı ile geçici olarak İtalya’ya verilmiştir.

37. BALKAN SAVAŞLARII. Balkan Savaşı(1912-1913) • Reval Görüşmesi (1908) • Panslavizm politikası • Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ Savaşın Nedenleri • Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisi • Rusya’nın Balkanlar’da izlediği Panslavizm politikası • Osmanlı Devleti’nin güçsüzlüğü ve İtalya ile savaş halinde olması • Balkan Devletleri’nin Osmanlıları Balkanlardan tamamen atmak istemeleri

38. Londra Antlaşması (1913) • Osmanlı Midye- Enez çizgisinin batısında kalan topraklarını Doğu Trakya (Edirne ve Kırklareli), Batı Trakya Makedonya, Selanik kaybetmiştir. • Ege adalarının ve Arnavutluk’un geleceğinin saptanması büyük devletlere bırakılmıştır. • Osmanlı Devleti Girit Adası üzerindeki haklarından büyük devletler lehine vazgeçmiştir.

39. Bab-ı Ali Baskını(23 Ocak 1913) • İttihad ve Terakki Partisi hükümet darbesi yaparak yönetime tamamen egemen olmuştur. • Enver, Talat ve Cemal Paşa

40. II. Balkan Savaşı(1913-1914) • Bulgaristan -Yunanistan, Sırbistan, Karadağ, Romanya • Bulgaristan’ın yenilmesi ve Batılı devletlerin araya girmesiyle savaş sona ermiştir. • Balkan Devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşması’nı imzalamıştır. • Osmanlı Devleti ise Bulgaristan, Yunanistan ve Sırbistan ile ikili antlaşmalar imzalamıştır.

41. İstanbul Antlaşması Osmanlı- Bulgaristan(29 Eylül 1913) • Edirne Kırklareli ve Dimetoka Osmanlıya ait olacak • Yeni sınır Meriç Nehri olacak • Bulgaristan’da kalan Türk ve Müslüman azınlığın hakları korunacak

42. Atina Antlaşması Osmanlı- Yunanistan(14 Kasım 1913) • Yanya, Selanik, Girit ve Ege Adaları (Gökçeada ve Bozcaada hariç) Yunanistan'a ait olacak • Yunanistan’da kalan Türk ve Müslüman azınlığın hakları korunacak

43. İstanbul Antlaşması Osmanlı- Sırbistan(13 Mart 1914) • Bu antlaşma ile Sırbistan’da kalan Türk ve Müslüman azınlığın hakları güvence altına alınmıştır.

44. Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları • Makedonya, Batı Trakya ve Ege Adaları (Gökçeada ve Bozcaada hariç) kaybedilmiştir. • Arnavutluk bağımsız olmuştur. • Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki varlı Doğu Trakya ile sınırlı kalmıştır. • İttihad Ve Terakki Partisi Bab-ı Ali Baskını ile yönetimi tamamen ele geçirmiştir. • Osmanlıcılık akımı yerine Türkçülük akımı önem kazanmıştır.

45. I.DÜNYA SAVAŞI(1914-1918) • Siyasi birliklerini geç tamamlayan Almanya ve İtalya’nın gelişen sanayileri için hammadde ve Pazar arayışı • Sömürgecilik • İngiltere ve Almanya arasındaki ekonomik rekabet • Almanya’ya yenilen Fransa’nın kaybetmiş olduğu Alsace-Lorraine bölgesini geri almak istemesi • Balkanlara hakim olmak için Rusya’nın Panslavizm, Avusturya-Macaristan’ın Pancermenizm politikası izleyerek rekabet etmesi • Fransız İhtilali’nin getirmiş olduğu milliyetçilik akımı • Devletlerarası bloklaşma ve silahlanma

46. İttifak(Bağlaşma) Devletleri • Almanya • Avusturya- Macaristan • İTALYA • Osmanlı • Bulgaristan

47. İtilaf (Anlaşma) Devletleri • İngiltere Çin • Fransa Sırbistan • Rusya • Japonya • Romanya • Portekiz • Belçika • ABD • Yunanistan

48. Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Nedenleri • Kaybettiği toprakları geri almak • Kapitülasyonlardan kurtulmak • Dış borçlardan kurtulmak • Rusya’nın boğazlar üzerindeki isteklerine engel olmak

49. Almanya’nın Osmanlı Devletini Savaşta Yanına Çekme Sebepleri • Yeni cephelerin açılmasını sağlayarak üzerindeki yükü hafifletmek • Padişahın Halifelik gücünden yararlanarak İngiliz sömürgelerinde yaşayan Müslümanları ayaklandırmak • Osmanlı’nın asker potansiyelinden yararlanmak • Orta Doğu petrollerini denetim altında tutmak • Boğazları denetim altında tutarak Rusya’nın müttefikleri ile bağlantısını kesmek • Osmanlı Devleti’nin jeopolitik ve stratejik öneminden yararlanmak

50. Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler • Kafkas Cephesi İlk açılan cephedir, Ruslarla savaşılmıştır. • Çanakkale Cephesi Osmanlı’nın galip geldiği tek cephedir, İtilaf devletleri ile savaşılmıştır. • Kanal Cephesi Mısır’ı almak için açılmıştır. İngilizler ile savaşılmıştır. • Suriye- Filistin Cephesi İngilizlere karşı Orta Doğuyu korumak amacıyla savaşılmıştır