ŚREDNIOWIECZE- EPOKA KONTRASTÓW

1. ŚREDNIOWIECZE- EPOKA KONTRASTÓW

2. PLAN WYKŁADU • Daty wyznaczające epokę. • Charakterystyka średniowiecza. • Kierunki filozoficzne. • Cechy kultury średniowiecznej • Motywy epoki • Tematy literatury. • Wieki średnie w ocenie historyków literatury

3. Początek : 476r upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. • Koniec: upadek Konstantynopola 1453, • Wynalezienie druku około 1450, • 0dkrycie Ameryki 1492. RAMY CZASOWE

4. CHARAKTERYSTKA EPOKI Kultura religijna • Religia chrześcijańska, władza państwa. • Wzorce osobowe: święty, asceza, męczennik. • Język: łacina. • Architektura sakralna. Kultura rycerska • Ustrój feudalny, władza cesarza, • Wzorce osobowe: władca, rycerz, kochankowie, • Języki: łacina, narodowe.

5. LITERATURA • świecka: • chansons de geste, • romans rycerski, • Kroniki historyczne, • poezja świecka. • religijna: • żywoty świętych, • legendy, • pieśni religijne, • misteria, • apokryfy.

6. CECHY LITERATURY ŚREDNIOWIECZNEJ: • głównie anonimowa, • parenetyczna, • teocentryczna, • alegoryczna • patetyczna, • początek dzieła zawiera zwrot do Boga z prośbą o natchnienie i oczyszczenie z grzechów, • zawiera zwrot do adresata- Ja powiem, wy słuchajcie ( funkcja fatyczna).

7. TEMATY LITERATURY • Literatura parenetyczna i proponowane przez nią wzorce osobowe (ideał władcy, świętego, rycerza). • Wizerunek Matki Boskiej („Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski”. • Motyw tańca śmierci . Średniowieczne bon ton w „Pieśni o chlebowym stole”.

8. LITERATURA PARENETYCZNA • Pieśń o Rollandzie

9. LITERATURA DYDAKTYCZNA • Dobry władca

10. LITERATURA DYDAKTYCZNA • Ideał ascety

11. MOTYW MARYJNY Bogurodzica Lament świętokrzyski

12. UJĘCIE ŚMIERCI W ŚREDNIOWIECZU • Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią Siódma pieczęć

14. GŁÓWNE MOTYWY: • Stabat Mater Dolorosa. • Taniec śmierci (dansce macabre). • Dessis Mistrz Budapesztański Chrystus ukrzyżowany

16. FILOZOFIA ŚREDNIOWIECZA • Teocentryzm • dominatą filozoficzną średniowiecza

17. ŚWIĘTY AUGUSTYN • Chrześcijański platonizm. • Bóg jako byt wieczny i niezmienny, źródło szczęścia ludzkiego i cel poznania. • Kreacjonizm- świat stworzony z niczego na podstawie wiecznych idei boskich. • Zło- brak dobra. • Państwo Boże i ziemskie. • Wolna wola wspierana działaniem łaski. • „Biada mi, ja nawet nie wiem, czego nie wiem”.

18. ŚWIĘTY TOMASZ • Chrześcijański arystotelizm. • Człowiek- duchowa-cielesna jedność. • Rozróżnienie wiedzy i wiary, filozofii i teologii, nie ma między nimi konfliktu. • Drabina bytów- gradualizm. • Bóg- byt samoistny, przyczyna wszystkich bytów. • Cel ludzkiego szczęścia- oglądanie Boga. • „Natura ludzka bardziej została skażona, jeśli idzie o pragnienie dobra niż o zdolność poznania prawdy”.

21. WIEKI ŚREDNIE W RÓŻNYCH OPINIACH • „Każda epoka ma swój własny smak poetycki, a my nie możemy używać naszego smaku do oceny średniowiecza”. Eco

22. „Korzenie Europy są chrześcijańskie, wciąż w kulturze posługujemy się pojęciami wywodzącymi się z tej tradycji. Ale dopiero dwudziestowieczna mediewistyka przywróciła w pełni epoce średniowiecza właściwy blask i znaczenie. Zarazem przypominała Europie, gdzie jej początek.” Kłoczowski

23. Złożony i dwuznaczny stosunek dzisiejszych rozwiniętych społeczeństw do średniowiecza nie jest wolny od tej narosłej od stuleci pogardy. Nadal uważa się ten okres za prymitywny, urzekający jak sztuka murzyńska, ale zdecydowanie barbarzyński (…) J. Le Goff

24. W przeciwieństwie do społeczeństwa nowożytnego średniowiecze charakteryzował brak wolności indywidualnej. E. Fromm Wolność jest wielką wartością średniowiecznego człowieka. Jest natchnieniem najważniejszych buntów. J. Le Goff

25. Samo pojęcie „średniowiecze”, które jest trudne do zdefiniowania, oraz jego etymologia mówią nam, że zostało wynalezione po to, aby nazwać tysiąclecie, którego nikt nie umiał zdefiniować, ponieważ znajdowało się między dwoma znakomitymi epokami: z jednej już odczuwano dumę, za drugą już bardzo tęskniono (…) Eco

26. Średniowieczni ludzie w równym stopniu uczestniczyli w dwóch rodzajach życia – w oficjalnym i karnawałowym, w dwóch aspektach świata- nabożnie poważnym i określanym przez śmiech. M. Bachtin Średniowieczni ludzie w równym stopniu uczestniczyli w dwóch rodzajach życia – w oficjalnym i karnawałowym, w dwóch aspektach świata- nabożnie poważnym i określanym przez śmiech. M. Bachtin

27. ROMAńska