Sigara Kullanımında Bilişsel ve Davranışsal Tedaviler

1. Sigara Kullanımında Bilişsel ve Davranışsal Tedaviler Doç. Dr. Zeki Yüncü EÜTF Çocuk Psikiyatrisi AD EGEBAM BATI

3. Dopamin hipotezi Eroin Opiad A Kokain Kanabinoid Esrar Kokain A Fensiklidin Glutamat Nikotinik Asetil Kolin A Nikotin Barbiturat NMDA A Benzo GABA A Etanol noradrenalin

5. Türkiye’deki içiciler WHO – Country report Turkey, www.who.int

6. Soru: • Size göre hangi maddenin lapsı/nüksü ile başa çıkmak güçtür?

7. Bireyin yaşantılarını yorumlama biçiminin psikolojik işlevselliğin üzerinde önemli bir etkisi vardır

8. Bilişsel Tedavi (BT) • Bilişsel Tedaviler durum, duygu, davranış arasındaki bağlantıları saptamaya çalışır • Bireyin yaşantısını • Daha uyumsal biçimde yorumlamasına • Duygularını daha üretken biçimde yönlendirmesine • Sorunlarıyla baş etmesine • Yaşam koşullarının geliştirilmesine

9. Bilişsel İşlevler (Bİ) • Psikopatolojik: • Bilişsel işlevler ketlenmiş veya bozulmuştur • Öfke, kaygı, keder, taşkınlık ve diğer • Çaresizlik, tehlike vb olumsuz inançlar bilgi işlemede öne çıkar • Bilişsel hatalar

10. Bilişsel Hatalar • Bilişsel hatalar: • Sıkıntı • İşlevsiz davranışlar • Uyum bozucu düşünceler • Bilgi işleme sürecinde yanlılıklar

11. Bilişsel Hatalar

12. Bilişsel Hatalar • Kişiselleştirme: • Olumsuz bir olay olduğunda bunun kendi ile ilgili olduğunu düşünür • Perspektif olma uğraşında azalma: • Yüksek düzeyli düşünmenin en önemli göstergelerinden birisi kişinin kendi düşüncesi ile ilgili düşünme perspektifini sürdürme yeteneğidir. • Bu kadar küçük bir konuda, bu kadar şiddetli duygusal tepki verebilmek için ne düşünüyor olabilirim.

14. Olgu kavramlaştırma • Bir tedavi planı hazırlanırken olgu formulasyonu • Elde edilecek bilgilerle güncellenir • Bir çok hasta bozuk temel inanç ve şemalara sahiptir • Çaresizim: • Her an başedemeyeceğim bir felaket olabilir • Sevilmiyorum: • Sevilmedikçe hiçim

15. Tera pötik ilişki • İyileşme için gereken ortam • Terapistler • Rehber gibi rol oynar • Kendine güven, diğerlerini bağışlayıcılık • Bazen zorlayıcı ve güç olan terapi çalışmasına hevesli olarak • Danışanı, yönlendirilmiş keşifle sorununa daha mantıklı, daha dikkatli, daha az fevri, daha az katastrofik görmeye cesaretlendirir

16. Tera pist • Sahici bir sıcaklık • Yargısız kabul • Varolan sorunları belirleme • Önemli alanlara odaklanma • Özgün bilişsel ve davranışsal teknikleri prova etmede • Ev ödevlerini planlama Terapist aktif rol oynar

17. Tera pi programının yapısı • Davranışçı teknikler • Bilişsel teknikler • Ev ödevleri

18. Davranışçı teknikler • Otomatik düşünceleri veya şemaları saptamak • İncelemek için gerekli olan içe bakış ve soyutlama için sınırlı bir kapasiteye sahip hastalarda: • Günlük aktivite çizelgesi • Rol oynama seansları

19. Bilişsel teknikler • Danışanlara aşırı olumsuz duygularını bir işareti gibi görerek kendilerine • «Şu anda aklımdan ne geçiyor?» diye sormaları öğretilir • Amaç: Daha derinde ki inançları ve şemaları belirlemeye yol açacak olan otomatik düşünceleri nasıl gözleyeceğini öğretmektir.

20. Ev Ödevleri • Kalıcı değişiklikler terapi ortamı dışında da gerçekleşmelidir. • Bunun ortaya çıkması için terapist ve hasta işbirliğinde hastanın yeni beceriler kullanabileceği, önemli varsayımları sınayabileceği ve terapi bittikten sonra yinelemelerin önlenmesine yardımcı olacak ev ödevi uygulamaları düzenlenir.

21. MKB tedavisinde BT • Sigara kullanımı için riskli olan disfori, anksiyete, öfke gibi durumlarla başetme becerisi kazanılır. • İstek ertelemenin yolları aranır • Kendileri ile umut doğurucu şekilde konuşmayı • Sorun çözme için daha yaratıcı roller • Sigara dışında haz yolları • Sevdikleri kişilerin desteği

22. İşlevsiz İnanç • Bıraksam bile benim hayatım düzene girmez • Kullanmadan insanların arasına karışamam • Sigarasız rahatlayamam • Sigara sorunum benim kötü olmamdan kaynaklanıyor • Bıraksam hayatımın tadı kaçar • Eğer isteği durduramazsam kötüleşecektir

23. Bırakmayı kolaylaştıran nedenler • Düşük miktarlarda içim • Durumsal içim • Sigara içmeyen ebeveynler ve arkadaşlar • Sigara içmeye karşı ebeveynlerin karşıt davranışları • Düşük stres düzeyi • Sosyal beceriler • Kuvvetli benlik saygısı • Tüketimin az olması • Sosyal destek Sussman & Dent, 2007

25. Bırakma öncesi değerlendirme Seansın Hedefleri • Tdv programına güvenle bağlanma • Tdv programı için gerekli bilgileri toplama • Tdv planına beraberce karar verme • Tdv seçeneklerini belirleme, tavsiyede bulunma • Bırakma gününün belirlenmesi, • Sonraki randevunun kararlaştırılması • Tüm sorun ve endişeleri konuşulup çözülmeli

26. Sözleşme • Bireyin bu sefer tamamen bırakma hedefini doğrula • Tedavi planının prensiplerini paylaş • Tedavinin hedeflerini tartış • Tüm seanslara katılması konusunda anlaş

27. Bilgi toplama Değerlendir • Nefeste CO • Günlük sigara sayısı • İlişkili mental ve fiziksel sağlık durumları • Önceki bırakma deneyimleri • Bırakmanın önündeki sosyal ve diğer engeller

28. Tedavi planı hazırlama • Bırakma gününü birlikte seç • Tüm tdv seanslarını belirle ve randevu kartını doldur • Tedaviyi engelleyici durumları tanımlamasını iste ve bunların üstesinden gelebilmek için kişiye özel plan • Sosyal engellere odaklan ve bu bunları en aza indirebilmek için kişinin sosyal yaşantısını şekillendir • Eğer uygunsa, kişiye destek olacak bir partner bulmasına yardımcı ol. • “Tek nefes bile” kuralının önemini açıkla ve nedenlerini anlat

29. Bırakma gününü saptamak • Seçilmiş bırakma gününün uygun olup olmadığını doğrulat • (örn: tatil, sosyal etkinlikler, iş stresi) • Bir sonraki randevu tarihini doğrulat ve • Olumlu beklentileri hissettir • Bu önemli aşama için bireyi destekle

30. Endişeleri ortadan kaldır • Kişinin sormak, söylemek istediği bir konu var mı? • Anahtar mesajları pekiştir: • Tanımlı bırakma gününün önemi • Ne olursa olsun o tarihten sonra “tek nefes bile” • Medikasyonun uygun kullanımı • Başarı için yüreklendir • Sonraki seans için ödül öngörü