SİGARA VE BIRAKMA YÖNTEMLERİ

1. SİGARA VE BIRAKMA YÖNTEMLERİ Uzm. Dr. HAMDİYE TURAN

2. NİÇİN SİGARA? • Sigara insan sağlığı açısından en zararlı davranış biçimlerinden biridir . • Sigara yaklaşık 200 yıldır insan sağlığını etkilemesine karşın 1950’lere kadar insan sağlığına etkileri ihmal edilmiştir.

3. NİÇİN SİGARA? • Her sigarada vucut için zehirli, tahriş edici, kanser yapıcı ya da kanserin ortaya çıkmasını kolaylaştırıcı 4000’den fazla kimyasal madde bulunmaktadır. • Bunlardan en az 81 tanesinin doğrudan kansere neden olduğu ispatlanmıştır

4. NİÇİN SİGARA? • KOAH ve akciğer kanserinin en önemli etyolojik nedeni. Ayrıca; • Sigara ölüm nedeni olan 40 hastalık ile pozitif korelasyon gösteriyor. • Yıllık ölüm riskini her iki cinste de iki katına çıkarıyor. • Erkeklerde tüm kansere bağlı ölümlerin %35'inin, kadınlarda ise %15'inin nedeni sigaradır.

5. NİÇİN SİGARA • Akciğer kanserine bağlı ölümlerin %90’ının nedeni sigaradır. • Sigara içmeyen ancak dumanına maruz kalanlarda akciğer kanseri riski 3 kat artmıştır. • Sigara icenlerde akciğer kanseri dışında ağız, dil, dudak, gırtlak, yemek borusu, pankreas, mesane, bobrek, prostat ve rahimağzı kanseri riski 30 kat artmıştır.

6. Sigara icenlerde kalp krizi geçirme riski 10 kat artmaktadır. • Beyin damar hastalıkları ve felç riski artar, bacak kangrenine neden olur. • Sigara icen kadınlarda; düşük yapma, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma, kısırlık, doğum kontrol hapı kullanan grupta kalp krizi gecirme riski yuksektir. • Erkeklerde kısırlık ve iktidarsızlığa neden olur. • Ülser riski artar, iyileşme gecikir.

8. Dünyada Sigara İçmenin Yaygınlığı • SİGARADAN DOLAYI DÜNYADA HER 8-10 SANİYEDE 1 ÖLÜM OLUYOR

9. SİGARA SALGINI • Az gelişmiş ülkelerin sigara endüstrisinin yeni hedefi olduğu ve ülkemizde de yabancı sigara şirketlerinin girmesi ile birlikte yapılan yoğun kampanyalar sonucu sigara tüketiminin arttığı bilinmektedir.

10. Sigaranın Topluma Verdiği Hasara Karşı *Yaygın ve kapsamlı kontrol programları • Kanunlar • Vergiler • Sigaranın bırakılmasının desteklenmesi • Sigaranın içeriğindeki tütün ve katranın sınırlandırılması • Reklamın kontrolü • Halka açık yerlerde kullanımın denetlenmesi • Kaçakçılığın kontrolü

11. SİGARA MÜCADELESİ • Sigarayla mücadele de asıl hedef özellikle gençlerin sigaraya başlamasının önlenmesi olsa da, sigara içenlerin (ABD’de) de yaklaşık % 70’inin sigarayı bırakmayı istediği bilinmektedir .

12. SİGARA MÜCADELESİ-2 • Bu kişilerin de %46’sı sigarayı bırakmayı deniyor. • Sigara içenlerin yaklaşık %70’i her yıl en az bir kez sağlık kuruluşlarına başvuruyor. • Bu nedenle sigarayı bırakmak isteyenlere gerekli tıbbi desteği sağlamak önem taşımaktadır.

14. Sigara Vazgeçilebilir Bir Alışkanlıktır

15. Sigara Bırakmada Öneriler

16. Nikotin bağımlılığı nedir?

17. PSİKOFARMAKOLOJİK ETKİLERİ • Hoşlanma • Mutluluk • Gevşeme • Dikkat artışı • Performansta artış • Reaksiyon zamanında kısalma • Endişede azalma • Streste azalma • Açlık hissinde azalma • Kilo almada azalma • Nikotin yoksunluk belirtilerini hissetmeme

18. Nikotin Bağımlılığı Kriterleri • A-)En az birkaç haftadan beri her gün nikotin kullanıyor olmak. • B-)Nikotin kullanımının birden kesilmesinden yada kullanılan miktarının azaltılmasından sonraki 24 saat içinde aşağıdaki bulgulardan en az dördünün olması; • 1-Şiddetli nikotin arayışı içinde olmak • 2-İrritabilite, kızgınlık yada öfke • 3-Anksiyete • 4-Düşüncelerini toplamada zorluk çekme • 5-Huzursuzluk • 6-Kalp hızında azalma • 7-İştahta artma yada kilo alma

19. GÜNÜN İLK SAATLERİNDE İLK SİGARA İÇİLMESİ İLE BERABER KİŞİNİN: • İş performansı artar • Dikkati artar • Endişe ve depresyonu azalır • Kendini iyi hisseder ANCAK NİKOTİN YOKSUNLUK SEMPTOMLARI • Aşırı sigara (nikotin) alma isteği • Öfke, kızgınlık, irritabilite • Endişe • Konsantrasyon güçlüğü • Huzursuzluk • Kalp hızında azalma • İştah artışı ve kilo alma

20. Sigara içince; • Bu yakınmaların tümü ortadan kalkar! • Kısır döngü oluşur! • Tıbbi yardım gerekir!

21. SİGARAYI BIRAKMADAN ÖNCE ZAMAN SEÇİMİ • Uygun zaman • Büyük değişiklikler • Büyük stresler • Ancak bahanelerle sigarayı bırakma işlemini geciktirmemeli • Stres daima olacaktır

22. TEDAVİ • Hangi olgu tedavi edilmeli? • Hangi ilaç seçilmeli? • Hangi dozda verilmeli? • Ne kadar süre verilmeli?

23. Hangi olgu tedavi edilmeli? • Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (1978) -Skor6 • Avrupa - EMASH Guideline (1997): >15 sigara/gün, uyandıktan sonra 30dak. • İngiliz konsensusu (Update 2000): >10 sigara/gün • Amerikan konsensusu (Public Health Service Report-2000): -Bırakmak isteyen herkese;

24. Hangi ilaç seçilmeli? • 2000 yılı sonuna kadar tüm konsensuslarda NRT öneriliyordu. • Nikotin formları arasında genel olarak ayrım yok (Sakız, bant, nazal sprey, inhaler). • 2000’den sonra güncelleştirilen konsensuslarda NRT ,Vareniklin ya da Bupropion öneriliyor.

25. SİGARA BIRAKILMASINI İZLEYEN DÖNEMDE NİKOTİN YOKSUNLUK YAKINMALARI En yoğun sıkıntı ilk 72 saat içinde yaşanır • Aşırı sigara içme isteği • Endişe • Huzursuzluk • Sinirlilik • Öfke • Korku • Konsantrasyon güçlüğü • Depresyon

26. SİGARA İÇME ŞEKLİNİ DEĞİŞTİRMEK ÖNERİLER • Karton almayın • Her bir sigarayı daha az için • İlk sigara içim zamanınızı geciktirin????? • Acilen içme isteğinizi geciktirmeye çalışın??? • Sigara içme işlevini güçleştirin • Nikotin bağımlılığınız varsa doktorla görüşün

27. AKTİVİTELER • SİGARAYI BIRAKYA MANİ OLACAK ENGELLERİ ORTADAN KALDIRARAK YAŞAMI ZEVKLİ HALE GETİRECEK SAĞLIĞI ARTIRACAK AKTİVİTELER

28. AKTİVİTELER • Egzersiz • Hobiler • Ellerinizi boş bırakmayacak uğraşlar

29. ERKEN DÖNEMDE ORTAYA ÇIKAN YOKSUNLUK YAKINMALARI İLE BAŞETMEK İÇİN • Günlük aktiviteyi artırmak • Kafein içeren içeceklerden kaçınmak • Derin nefes alma egzersizleri • Sigara içilme riski olan ortamlardan kaçınma

30. ANİ SİGARA İÇME İSTEĞİ GELİRSE • Spor yapın • Yürüyüşe çıkın • Duş alın • Başka şeylere konsantre olun • Sigara içmenin yarattığı kötü durumları düşünün • Sigara içmeme kararınızı kendinize hatırlatın • Size destek olacak arkadaşlarınızla beraber olun

31. SİGARANIN BIRAKILMASINI İZLEYEN İLK İKİ AY İÇİNDE ÇIKABİLECEK YAKINMALAR • Depresyon: • Hafif ve geçici • Kilo alma: • Egzersiz • Düşük kalorili yiyecek

32. Takip • Sigara kullanımı kronik bir olay olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle hastaların yakından takibi büyük önem taşır. • Sigara bırakma sürecinin relapslarla gidebileceği unutulmamalıdır. • Ancak relaps hiçbir zaman başarısızlık olarak alınmamalı ve gerekirse tedavi tekrarı ya da yeni ilaç ve ilaç kombinasyonları denenmelidir.

33. SİGARA BIRAKMANIN MALİYETİ • Nikotin replasman tedavisi maliyetinin 1 yıllık yaşam süresi uzatımı için yaklaşık 700 Pound, • İngiltere’de sigaraya bağlı hastalıkların tedavisi için yılda 1,5 milyar Pound harcanıyor. • (Guidance for commissioners on the cost effectiveness of smoking cessation interventions. Thorax 1998;53(Suppl 5, part2):S1-38.)

34. SONUÇ • Sigara bırakmada kullanılan tedavilerin hiçbirisi %100 etkili değildir. En iyi sonuçlar 1 yıllık başarı oranında %30-35’ler civarındadır. • Ancak her şeye karşın her hastaya sigara bırakması önerilmeli ve bırakmak isteyen herkese de farmakolojik tedavi denenmelidir.

35. Sigarayı Bırakıyoruz

36. Herkes Bırakıyor! • Siz de bırakabilirsiniz!

37. TEŞEKKÜRLER