Ergenlik fizyolojisi ve büyüme

1. Ergenlik fizyolojisi ve büyüme

2. Ergenlik fiziksel, hormonal, ruhsal ve sosyal olarak çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir.

3. Puberte; bu dönemdeki nöroendokrin ve fiziksel değişiklikleri tanımlar • İkincil cinsiyet özelliklerinin belirginleşmesi • Beden yağ dağılımının değişmesi • Kemik gelişiminde hızlanma • Boy uzamasında sıçrama • Epifizlerin kapanması • Spermatogenezis ve ovulasyonun başlaması

4. Puberte genelde kemik yaşı ile belirlenir • Kemik yaşı : kızlarda ortalama 10 yaşa erkeklerde 11 yaşa • ulaştığında puberte değişiklikleri oluşmaya başlar

5. Puberte başlangıç yaşı • Genetik ve etnik özellikler • Coğrafi koşullar • Sosyo ekonomik koşullar • Beslenme • Sağlık durumu • Zorlayıcı fiziksel aktivite • Ruhsal gerilimler Puberte başlangıç yaşını etkiler. • Yüzyılın eğilimi olarak başlangıç yaşının her 10 yılda bir 2-3 ay erkene kaydığı düşünülmektedir.

6. Pubertede gözlenen bedensel ve fizyolojik gelişme Hipotalamus- hipofiz- gonadekseni hormonlarının salgılanmalarındaki değişiklikler sonucudur

7. Puberte fizyolojisi HİPOTALAMUS HİPOTALAMUS HİPOTALAMUS HİPOFİZ HİPOFİZ HİPOFİZ GONAD ADRENAL IGF-1

8. Gonadotropin salgılayıcı hormon nöronlarının gelişimi • Fötal yaşamda olur ve doğumdan sonra gonadotropinler iki cinste de pubertal düzeylerdedir • 2-3 yaşına dek zaman zaman artarak gider (mini puberte) • 4-9 yaşlarda baskılı tutulur • puberte ile birlikte yeniden etkinleşir

9. Pubertenin başlangıç zamanını etkileyen kuramlar • Hipotalamusun seks steroidlerine duyarlılığında değişiklik (Gonadostat teorisi) • GnRH nöronlarında uyarıcı impulsların sınırlanmasının kalkması

10. Puberte öncesi GnRH nöronlarında pulsatil salınımın varlığı • Glutamat gibi aminoasitlerin artışı • Puberteyi başlatabilecek kritik ağırlık, yağ- kas kitlesi

11. Puberte sürecinde rol alan hormonlar Salgılayan bez Hormon Etki HipotalamusGnRH Hipofiz bezinin gonadotrop hormon salgısı Hipofiz Luteinizan hormon(LH) kızlarda:Estrogen sentezi, ovülasyon, corpusluteum oluşumu progesteron sentezi erkeklerde: Testosteron sentezi

12. Salgılayan bez Hormon Etki Hipofiz Follikül stimülan kızlarda: Over hormon(FSH) follikülünde olgunlaşma Estrogen sentezi erkeklerde: Spermatogenez Büyüme hormonu Boy büyümesinde hızlanma

13. Salgılayan bez Hormon Etki OverEstron(E1) kızlarda:meme ve Estrodiol(E2) üreme organlarının Estriol(E3) gelişmesi, Ergenlikte boy büyümesi, dişi tipi yağlanma,kemik epifizlerin kapanması Progesteron İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesinde etki, menstrüel döngünün salgısal evresinin oluşumu

14. Salgılayan bez Hormon Etki Testis Testosteron(T) erkeklerde: İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesi, Ergenlikte boy büyüme hızlanması, kas kitlesi artması, kemik epifizlerinin kapanması

15. Salgılayan bez Hormon Etki Sürrenal korteks Dihidroepiandrosteron(DHA) Pubik ve aksiller kıllanma Dihidroepiandrosteron boy büyümesinde sülfat(DHEAS) hızlanma Androsteronodion kemik epifizlerinin kapanması

16. Kız Yaş 8 – 13 yaş İlk bulgu Meme büyümesi Normal puberte • Erkek • Yaş • 9 – 14 yaş • İlk bulgu • Testis büyümesi

17. Birincil cinsiyet özellikleri • Testis ve over boyutlarının artması • Overfollikül sayı ve çaplarının artması • Uterus ve prostat büyümesi • VagenpH ve sitolojik yapısının değişmesi

18. İkincil cinsiyet özellikleri Kız çocuk: Meme gelişimi, pubik ve aksiller kıllanma, yağ dokusunda artma, ter kokusu Erkek çocuk: Testis ve penis büyümesi, pubik ve aksiller kıllanma, kas dokusunda artma, sesin kalınlaşması, yüz kıllarının çıkması, ter kokusu

19. Erkek çocuklarda; Testis uzun çaplar ortalamasının 2.5 cm veya hacminin 4 ml olması Gonadotropin uyarısının Cinsel gelişmenin Pubertenin başladığının işaretidir

20. Türk erkek çocuklarında ergenlik özellikleri 50.persentil • Testis 4 ml 11.6 yaş • Pubik kıllanma 12.3 yaş • Koltuk altı kıllanma 13.1 yaş • Sakal 14.5 yaş Bundak R, Eur J Pediatr 166;595,2007

21. Türk kız çocuklarında ergenlik özellikleri 50.persentil • Meme dokusu 10.1 yaş • Pubik kıllanma 11.0 yaş • Koltuk altı kıllanma 11.6 yaş • Menarş 12.2 yaş Bundak R, JCRPE 1;8,2008

22. Ergenlikte Fizyolojik Değişiklikler • Testosteron Eritropoezi uyarır  erkeklerde Hb , Htc • Her iki cinste BK , trombositler , sedimentasyon hızı • Erkeklerde vital kapasite  • Sistolik kan basıncında artış görülür

23. Erkeklerde yağ dokusu değişimi Erkeklerde kas kitlesi artarken yağ dokusu azalır. Omuz genişliğinin kalça genişliğine oranı 1.37 olarak kalır.

24. Kızlarda ise kas kitlesi menarşa dek artar, sonra yağ dokusu artarken kas kitlesi azalır. • Kızlarda yağ dokusu artışı erkeklerden 2 kat fazladır. Kızlarda vücut yağ oranı % 17’e ulaşınca menarş, % 22’e ulaşınca ovulasyon görülmektedir. • Kızlarda kalça uyluk ve baldırda yağ dokusu artarken üst kaslarda azalır. Kızlarda omuz kalça oranı 1.35’ten 1.27’e düşer

25. Pubertede Büyüme • Ergenlik başlangıcında erişkin boyun yaklaşık % 80’i olan boy uzunluğu, 2–4 yıl içinde erişkin boyun % 99’ una erişir 1-2 yaş 10-12 cm / yıl 2-4 yaş 7-8 cm / yıl 4-12 yaş 5-6 cm / yıl • Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu dönem büyüme hızı doruğu (peakheightvelocity – PHV) PHV kızlarda 8-10 cm / yıl erkeklerde 10-12 cm / yıl Boy büyümesi kızlarda 16-18 erkeklerde 18-20 yaşlarda durur

28. Ergenlik döneminde vücut ağırlığı kızlarda 16 kg erkeklerde 20 kg artar • Ergenlikte hormonal etki ile kemiklerin olgunlaşması belirgin olarak hızlanır • Kızlarda epifizler erkeklerden 2 yıl erken kapanır • Pubertede kızlarda tanner Evre III erkeklerde testis hacmi 10-15 ml olduğunda Büyüme hormonu düzeyi IGF’ ler 

29. Boyca uzama bacak ve gövde uzunluklarındaki artışa bağlıdır. Ancak önce bacak uzaması görülür, gövde uzaması ise 1 yıl sonra başlar. Kol ve bacaklardaki uzamalar çevreden merkeze doğru ilerler, yani önce el ve ayaklar büyür, sonra baldır-uyluk, önkol-kol büyümesi hızlanır.

30. Katılımınız için teşekkür ederim