ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI- SEMPTOm ve TEDAVİ

1. ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI-SEMPTOm ve TEDAVİ Doç.Dr. Ender İNCİ İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. K.B.B Anabilim Dalı

2. ANAMNEZ “Hasta ile ilgili bilgi toplamak” • Ana: yeni baştan - Mnasthai: anımsamak

4. ÜSYE • Yaşamın ilk 10 yılı boyunca her sene ortalama 3 ila 8 ÜSYE atağı geçirilir. • Sonbahar ve ilkbahar arası hastalığın görülme sıklığı daha yüksektir • Batılı ülkelerde hekim ziyaretlerinin yaklaşık %70’i bu nedene bağlıdır. • Bu hastalıgın tanısını koymak son derece kolay olmasına karşılık, etiyolojik ajanın viral mi yoksa bakteriyel mi olduğunun anlaşıması zordur.

5. ÜSYE-semptomlar • Soğuk algınlığı • Grip • Rinosinuzit • Akut otitis media • Farenjit, tonsillit • Larenjit (Krup, Akut epiglotit,) • Burun akıntısı • Öksürük • Ateş • Boğaz ağrısı • Genel vücut ağrısı • Boğazada yanma • Kuruluk • Baş ağrısı • Ses kısıklığı • Yutma güçlüğü • Nefes darlığı • Kulak Ağrısı • Burunda kaşıntı • Çınlama • Kulakta dolgunluk • İşitme kaybı • Balğam • Halsizlik

6. SOĞUK ALGINLIĞI (Akut viral rinit, nezle) • En sık görülen viral bir ÜSYE’dir. • 200’den fazla virüs neden olur • En sık etken(yaklaşık üçte bir olguda) rhinovirus • Ani gelişir ve kendi kendini sınırlar • Yapılan çalışmalar, çocukların bir yıl içinde ortalama 6 ila 8 atak, yetişkinlerin ise 2 ila 4 atak geçirdiğini göstermiştir. • Yaş ↑, atak sayısı ↓

7. SOĞUK ALGINLIĞI Ana semptomlar • Burun akıntısı, • Burun tıkanıklığı, • Hapşırma, • Boğaz ağrısı, • Boğazda yanma, • Öksürük, • Ateş(Çocuklarda ve bebeklerde yüksek, yetişkinlerde çok hafif yüksek) Eksemptomlar • Halsizlik, • Kırgınlık, • Hafif göz yanması ve kaşıntısı • Koku ve tat alma bozuklukları, • Kulaklarda dolgunluk, • Yüzde basınç hissi

8. Rinoskopi anterior • İlk günlerinde burun mukozası hiperemik ve parlak görünümde • Giderek ödemli ve akıntılı hale gelir.

9. Soğuk algınlığının tedavisi “semptomatiktir” • En ucuz ve uygun tedavi “istirahat ve yeterli sıvı”

10. “Hangi semptomların hastayı rahatsız ettiği dikkate alınmalıdır” Bol sıvı verilmelidir Burnun serum fizyolojik ile iirigasyonu Çevrenin buhar ile nemlendirilmesi yararlı olur Cevap vermeyen vakalarda dekonjestan burun damlaları veya spreyleri 4 günü geçmeyecek şekilde kısa süreli olarak kullanılır. Oral dekonjestanlar gerekli durumlarda daha uzun süre kullanılabilir Başın yatarken yükseltilmesi Diüretikler ve alkol kuruluk yaparak semptomları artırdığından hastalara kullanmamaları gerektiği hatırlatılmalıdır Nazal konjesyon ve burun akıntısı

11. “Hangi semptomların hastayı rahatsız ettiği dikkate alınmalıdır” . Ağrı ve ateş Farenjit semptomları Öksürük Asetaminofen,ibuprofen veya diğer nonsteroidalantienflamatuar ilaçlar kullanılır. (Ateşin bir savunma mekanızması olduğu hastaya hatırlatılır ve hafif ateşlerde antipretiklerin gerekli olmadığı vurgulanmalıdır) Tuzlu karbonatlı su ile gargara, lokal anestetik gargara veya spreyler Pastiller Bol sıvı alınmalı. Şiddetli öksürüklerde Ekspektoran Antitussif ilaçlar

12. Günümüzde birçok ticari preperat semptomatik rahatlamayı sağlamada başarılıdır • Özellikle kombine preparatlar ikisi bir arada üçü bir arada hatta dördü birarada!!! • Kombinasyonda kullanılan ve hastanın şikayetlerini azaltan ilaçların başında dekonjestanlar, nonsteroidal antiinflamatuar (NSAII)ilaçlar ve antihistaminikler gelir.

13. GRİP (İnfluenza) • Etken büyük epidemiler yapabilen İnfluenza A ve B virusleridir. • C tipi seyrek görülür. • D tipi insanlarda patojen değildir

14. GRİP (İnfluenza) • İnfluenza kişiden kişiye direk temas veya solunum yolu sekresyonları ile kontamine olmuş materyal ile bulaşır. • Bir ile üç gün arasında değişen bir inkübasyon döneminden sonra semptomlar ortaya çıkar. • Semptomlar başlamadan 24 saat önce ve semptomların bulunduğu süre boyunca (5-7 gün) bulaşıcıdır.

15. GRİP (Influenza) • Tanı klinik olarak konulur.Genellikle laboratuar testi gerekmez. • Özellikle soğuk algınlığı, tonsillit, sinüzit, ateşli hastalıklardan (menenjit...) ayırt edilmelidir.

16. Semptomlar • Ateş (genellikle 3-5 gün sürer ve akşamları daha yüksektir) • Miyalji, • Baş ve boğaz ağrısı • Burun tıkanıklığı ve akıntı • Öksürük (önce kuru vasıftadır, 3-4 gün sonra balgamlı olabilir ve 2 hafta kadar sürebilir) • Kusma ve ishal (çocuklarda bazen) • Halsizlik • Konjunktivit (sıklıkla 3-4 gün sürer)

17. Tedavi • Spesifik: Amantadine ve Rimantadine • Hastalığın başlangıcından sonraki 48 saat içerisinde verildiğinde, ateşin ve diğer semptomların süresini kısaltır, • Daha çok influenzanın komplikasyonlu seyrettiği risk gruplarında uygulanmaları uygun olur. • Geç başlanan tedavinin etkisi yoktur. • Ancak rutin kullanılmaları önerilmemektedir • Semptomatik

18. Tedavi: Semptomatik • Ateş normala dönünceye kadar yatak istirahati ve bol sıvı alımı • Tedavide sıklıkla kombine ilaçlar (antienflamatuar+dekonjestan+antihistaminik) kullanılır

19. Rinosinüzit “Sinüslerin mukozalörtüsünün enflamasyonuolarak tanımlanır” • Akut Rinosinüzit: 1 gün-4 hafta • SubakutRinosinüzit: 4 hafta-3 ay Reversibildır. Tedavi genel olarak medikaldir. Cerrahi gerekli olabilir • Kronik Rinosinüzit: 3 aydan daha uzun İrreversibl hasar mevcut Cerrahi yapılmalıdır.

20. Rinosinüzit • Viral Sıklıka viral riniti takip eder Tedavi :semptomatiktir • Bakteriyel Akut süpüratif rinosünizitte etken sıklıkla S. pneumoniae, H. influenzae, M. catarrhalis ve diğer streptokok türlerdir Tedavi: medikal

21. Rinosinüzitte majör ve minör tanı kriterleri:klinik ve tanısal klinik – Majör semptomlar: • Pürülan burun akıntısı • Pürülan farenkste drenaj • Yüzde ağrı • Burun tıkanıklığı • Hiposmi veya anosmi • Ateş Minör semptomlar: • Periorbital ödem • Baş ağrısı • Diş ağrısı • Kulakta basınc hissi • Boğaz ağrısı • Kötü kokulu nefes • Öksürük • Artmış hırıltı Tanısal- Majör bulgular: • -Waters. grafide opak görünüm, hava- sıvı seviyesi, antrumda %50.den fazla mukozal kalınlaşma olması • -Coronal CT.de sinüslerde opaklaşma veya mukozal kalınlaşmanın gösterilmesi. Minör bulgular: • -Bakteriemi veya nazal sitoloji de nötrofili olması • -Sinüslerin ultrasonografi (USG) bulguları

22. Muhtemel Sinüzit Tanısı: • Klinik skor: 2 majör kriter veya 1 majör kriter + 2 veya daha fazla minör kriter • Laboratuar skor: 1 majör kriter; tanıyı doğrular • 1 minör kriter; tanıyı destekler

23. Rinosinüzit semptomları sinüs tutulumunun lokalizayonu ve süresi ile ilişkilidir • En önemli semptom ağrıdır • Bu fasiyal veya baş ağrısı olabilir. • Etmoidal ağrı retroorbital bölge veya burnun mediyal bölgesinde olur. • Sfenoidal ağrı verteks veya bitemporal ağrı olarak ortaya çıkar. • Maksiler sinüziti olan bir hastada diş ağrısı, • Çocuklar daha az baş ağrısından şikayetçi olurlar.

24. Kronik rinosinüzit • mukopürülan akıntı ve hafif burun tıkanıklığı semptomları mevcuttur. • Sıklıkla ateş yoktur • baş veya yüz ağrısı yoktur

25. Tedavi • Akut viral rinosinüzitte semptomatik tedavi • Akut süpüratif sinüzitte antibiyotik + semptomatik tedavi. • Amoksisilin ile tedaviye başlanır. Betalaktamaz üreten M. catarrhalis ve penisiline yüksek dirence sahip S. pneumoniae dışındaki etkenlere karşı etkilidir. • İlk basamak tedavisinde eritromisin ve sulfonamid kombinasyonları da kullanılabilir. • İkinci basamak tedavide sentetik pensilin ve betalaktamaz inhibitörü kombinasyonları kullanılır. Bunlar penisiline dirençli pnömokoklara karşı etkili değildirler. • Komplikasyon düşünülen hastalarda seftriakson ile parenteral tedavi uygun bir seçenektir. • Metronidazol anaerop etkinlik için kullanılır. • Antibiyotiğe genellikle 3 gün içinde cevap verilir. Tedaviye semptomlar geçtikten 7 gün sonrasına kadar devam edilmelidir.

26. Semptomatik tedavi Burun tıkanıklığını giderme, mukoza ödemini çözüp sinüsdirenajına yardımcı olmak için Koyu sekresyonları olan hastalarda Sekresyonları koyulaştırdıkları, mukozada kuruluk ve dolayısı ile mukosilier transportu olumsuz etkiledikler için sinüzit tedavisinde tavsiye edilmez. Sadece predispozan sebeb alerji olan hastalarda faydalıdır. Allerjik rinit zemininde gelişen rinosinüzitlerde-allerjik cevabı azaltır şişliği azaltır Ağrı kesici, ateş düşürücü Nazal irigasyonu tavsiye edilir. Semtomları azaltır Hayat kalitesini artırır İlaç kullanımını azaltır Özellikle havanın kuru olduğu kış aylarında bulunulan ortamın nemlendirilmesi ve buhar uygulanması faydalıdır Dekonjestanlar topikal( nafazolin, oksimetazolin, xylometazolin) Sinüs ve nazal mukoza konjesyonu azaltmada daha etkili daha fazla semptomatik rahatlama Rebaund etki en fazla 3-4 gün (rinitismedikamentosa) sistemik( psödoefedrin, fenilpropanolamin). Uzun süre kullanım Mukolitikler(guaifenesin, ambroksol, N-asetilsistein) Etkinliğini destekleyen yeterli kanıt yok Antihistaminikler Nonatopik hastalarda semptomların giderilmesinde rolü yok Kortikosteroid sistemik steroidler- etkisi gösterilememiş Topikalsteroid- zayıf kanıtlar Analjezikler (asetaminofen, ibuprofen vs.) Salin, sodyum bikarbonatlı solüsyon, hazırprepereratlar Antienflamatuaretki Mukus inceltme Geçici olarak mukosilier transportu hızlandırır Bu ürünlerin hiçbiri FDA tarafından akut rinosinüzitte kullanım için spesifik olarak onaylanmamıştır

27. AKUT OTİTİS MEDİA(AOM) AOM orta kulak ve mastoid kemiğin havalı boşluklarını döşeyen mukozanın, ani ve kısa sürede gelişen bir enfeksiyonudur. Özellikle çocukluk çağında son derece yaygın bir hastalıktır. semptomlar • Ateş, • Kulak ağrısı, • Kulakta dolgunluk, • Huzursuzluk, • işitme kaybı,

28. Tanı • Anamnez ve otoskopik muayene ile kolayca konur. • Otoskopik muayenede hastalığın evresine göre malleus çevresindeki damarlanmadan tüm zara yayılan hiperemiye, zarda bombeleşmeden perforasyona kadar giden bir dizi değişiklik saptanabilir.

29. Tedavi • Tedavide antibiyotikler çok önemlidir. • Etken mikroorganizmalar Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis- • Amoksisilin, amoksisilin/klavulonat, • 2. ve 3. kuflak sefalosporinler (Sefuroksim aksetil, sefprozil, sefiksim), • yeni jenerasyon makrolidler (klaritromisin, azitromisin) uygun antibiyotiklerdir.

30. Semtomatik tedavi Ağrı ve ateş en önemli semptomlardır Östaki disfonksiyonunu azaltmak-orta kulak boşalımını hızlandırmak-dolgunluğu gidermek Allerji ile birlikte bulunan olgular dışında verilmez. • Analjezik-antipiretikler -parasetamol (Erişkin 500-1000mg/doz 3-4 doz/gün Çocuk 10mg/kg/doz 3-6 doz/gün 48-72 saat) -ibuprofen Çocuk 20mg/kg/gün-3,4 eşit dozlarda uygulama Erişkin 2x600mg/gün • Dekonjestanlar Topikal-zayıf kanıt Ksilometazolin hidroklorür, oksimetazolin damla veya sprey 12 yaş altı günde iki kez 0,5mg (günde üç doz aşılmamalı) 12 yaş üstü erişkinde günde 3 kez 1mg Sistemik-zayıf kanıt Psödoefedrin ( 2-5 yaş-3x15mg ağızdan, 6-12 yaş 3x30mg ağızdan, 12 yaş üstü erişkinde 2-3x60mg ağızdan) Yaşlı ve hipertansif hastalarda dikkat!!!!!! • Serum fizyolojik-yarar(+) • *Antihistaminikler-yarar(-) • *Steroid-yarar(-) *Chonmaitree T, Saeed K, Uchida T, et al. A randomized, placebo-controlled trial of the effect of antihistamine or corticosteroid treatment in acute otitis media. J Pediatr. 2003;143:377-385

31. Tonsillofarenjit • Farenks ve tonsillerin enfeksiyonudur. • Erişkinde %90, cocukluk çağında %60-75 oranında virüsler etkendir. • Virüsler dışında hastaların hemen hepsinde etken A grubu beta hemolitik streptokok (AGBHS) tur. • Virüs neden- kendiliğinden iyileşir tedavide antibiotiklerin yeri yoktur.

32. Tanı • Ateş • Boğazda ağrı-yanma-karıncalanma • Halsizlik • Yutma güçlüğü • Bulantı, kusma • İştahsızlık • Baş ağrısı • Kas ağrısı • Ön servikal LAP • Farenks-tonsil hiperemi veya eksuda

33. Viraltonsillofaranjit • Başlangıç daha sessizdir,ateş,iştahsızlık ve boğaz ağrısı başlangıçta bulunabilir. • Ses kısıklığı ve rinit sıktır. • Lenf nodları sıklıkla büyümüş ve sertleşmiştir ve ağrılı olabilir. • Hastalık genellikle 5 günden daha kısa sürelidir.

34. AGBHS tonsillofarenjit • Semptomlar saatler içinde ortaya çıkar • Ateş yüksektir • Tonsiller üzerinde eksuda veya membran • Burun tıkanıklığı-akıntısı, hapşırma, ses değişikliği,öksürük, konjiktivit bulunmaması- viral etken??? • Şiddetli boğaz ağrısı yutkunma güçlüğü Kesin tanı-kültürde AGBHS üretilmesi

35. Enfeksiyöz Mononükleoz

36. Semptomatik tedavi • Ateş • Baş ağrısı • Kas ağrısı • Boğazda ağrı-yanma-karıncalanma • Yutma güçlüğü Analjezik-antipiretikler -parasetamol -ibuprofen Oral gargara veya spreyler Hazır preperat: Clorhexidine gluconate- antiseptik Benzydamine HCL- analjezik antienflamatuar Ev yapımı: Tuzlu karbonatlı su(sodyumklorid+ sodyumbikarbonat) Bir bardak su+ bir çay kaşığı tuz+ yarım çay kaşığı karbonat Pastil (limonlu,ballı,C vit li,mentollü,antiseptik madde)

37. Akut Larenjit-laringotrakeit • 6 ay-6 yaş arası çocuklarda solunum yolu obstrüksiyonlarının en sık nedenidir • En sık neden- viral • Sıklıkla viral ÜSYE’yi takip eder • Tanı anamnez ve semptomlar ile konur. • Larenks muayenesi çocuklarda çok zor.

38. Akut laringotrakeit(Krup) • Genellikle 3 ay- 6 yaş arası çocukları etkiler. • Erkeklerde daha fazla • Sonbahar ve kış aylarında sıktır. • 3-7 gün sürer. • Parainfluenza I en sık suçlanan virüstür ancak parainfluenza II, Influenza A, rinovirus, RSV de etken olabilir.

39. Akut laringotrakeit(Krup) • Öncelikle viral ÜSYE olarak başlar, • Günler sonrasında havlar tarzda öksürük başlar. Öksürük nonprodüktiftir ve geceleri artar • Ses kısıklığı-kaba ses • Ateş-% 80 görülür • Solunum sıkıntısı • İnspiratuar stridor ve burun kanadı solunumu ve interkostal çekilmeler ortaya çıkabilir. • Supraglottik larenks etkilenmemiştir. • Subglottik alanda hadise gerçekleşir epitel atılması ve çok koyu muköz sekresyonlar mevcut olabilir

40. Tanı • Anamnez ve • Lateral boyun röntgenleri (%40-50 vakada) Karakteristik “çan kulesi” görünümü ödem sebebiyle daralmış subglottik bölgeyi gösterir.

41. Akut Supraglottit (Epiglottit) • Hayatı tehtid eden bir enfeksiyondur. • 3-7 yaş arası çocuklar etkilenir. • H. İnfluenzae tip B tarafından meydana getirilir. • Kış ve ilkbaharda daha sık görülür. • Acil bir durumdur. Ani havayolu obstrüksiyonu meydana gelebilir.

42. Akut Supraglottit (Epiglottit) • Tipik olarak hastalık 2-6 saatte progrese olur. • Ateş Boğaz ağrısı İnspiratuar stridor • Çocuğun sesi boğuktur ancak krup benzeri ses çıkmaz. • Çocuklar korkmuş, toksik görünümlü, dik ve “koklar” pozisyondadırlar. • Yutma ağrılı olduğu için tükürüklerini yutamazlar.

43. Akut Supraglottit (Epiglottit) • Anamnez ve klinik bulgular ile ön tanı konur. • Solunum yolu spazmına yol açabileceği için larenks muayenesi yapılmaz. • Lateral yumuşak doku röntgenleri epiglotun başparmak bulgusunu gösterebilirler. • Hasta operasyon odasına alınır ve larengoskopi yapılır epiglot vişne kırmızı ve ödemlidir. • Tanıdan sonra duruma göre entübe edilebilir veya trakeotomi açılır.

44. Tedavi • Kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır ****AMA HER AN ACİL-ÖLÜMCÜL BİR TABLOYA DÖNÜŞEBEİLİR ödemi geriletmek, sekresyonları inceltmek, hava yolunu sağlamak • Ödemin progresyonunu azaltmak için -yüksek doz kortikosteroidler (0,6 -1.25 mg/kg deksametazon İM veya eş değeri prednizolon-oral devam…) (oral kullanım?? İnhale-budesonid kulanım??) -nebulize epinefrin ( 1mg L-epinefrin 1/1000, 4ml serum fizyolojik içinde nebülizatör ile verilir.) rasemik epinefrin daha etkili ama….. • Nemlendirme önemli??? • Hidrasyon • Oksijen • Antibioterapi (H. İnfluenzae tip B’ ye karşı) • Sekonder bakteriyel enfeksiyonu önlemek için antibiyotikler verilebilir(stafilokok ve pnömokoklar için). • İleri durumlarda entübasyon veya trakeotomi açılması gerekebilir.

45. Larenjit-Erişkin • Erişkinlerdeki enfeksiyöz larenjit sıklıkla viral üsye ile ilişkilidir. En sık etkenler rinovirüslerdir. semptomlar • Disfoni, • Boğaz ağrısı • Odinofaji • Kaba öksürük • Ateş(bakteriyel)

46. Tedavi Viral • Kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır • Nemlendirme, • Ses istirahati, • Hidrasyon , • Sigara içmeme, • Ekspektoran ve antitusifler ile tedavi edilir Bakteriyel • Antibiotikler + Nemlendirme, Ses istirahati, Hidrasyon , Sigara içmeme, Ekspektoran ve antitusifler ile tedavi edilir