SEÇMELİ İŞLETME BİLGİSİ DERSİ

1. SEÇMELİ İŞLETME BİLGİSİ DERSİ İşletme ile ilgili Temel Kavramları İşletme:İnsan ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile mal veya hizmetleri üreterek veya pazarlayarak fayda yaratmak, dolayısıyla kar elde etmek için faaliyette bulunan kuruluşlara İŞLETME denir.

2. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ ihtiyaç, Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi İhtiyaç: İnsanların yaşamlarını sürdürebilmek amacıyla kullanmak zorunda oldukları her türlü olguya İHTİYAÇ denir

3. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ Üretim Faktörleri • Emek: Üretimin yapılabilmesi için, insanlar tarafından ortaya konulan fiziksel ve zihinsel katkıların tamamına EMEK denir. • Kaynaklar: Doğada varolan fakat tükenebilen kaynakların tamamına DOĞAL KAYNAKLAR veya TOPRAK (TABİAT) denir. Örneğin; demir, kömür, petrol vs. • Sermaye: İşletmelerin kurulabilmesi ve faaliyet gösterebilmesi için gerekli olan araç, gereç, makine, doğal kaynaklar ve işgücü gibi elemanlara ve bu gibi elemanların satın alınmasını sağlayan para veya menkul değerlerin tamamına SERMAYE denir. • Girişimci: Talep edilen mal veya hizmetin üretilmesi veya pazarlanması için gerekli olan sermayeyi ortaya koyarak üretim faktörlerini bir araya getiren, organize eden kişi veya kişilere GİRİŞİMCİ ( Müteşebbis ) denir.

4. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ TANIMLAR • Tacir: Ticaret işi ile uğraşan kişilere TACİR ( tüccar ) denir. • Ticaret: Kar elde etmek amacıyla yapılan alım-satım etkinliklerine TİCARET denir. • Yönetici: Var olan işletmenin amacına uygun olarak, faaliyetlerin yerine getirilmesi sorumluluğunu üzerine alan kişiye YÖNETİCİ denir. • Başka bir tanıma göre ise; kar ve riski başkalarına ait olmak üzere, üretim faktörlerini sağlayarak mal veya hizmet üretimini yöneten kişiye YÖNETİCİ denir. • Tanımlardan da anlaşılacağı üzere, yönetici risk üstlenmemektedir. • Girişimci, kurduğu işletmede uzman yöneticiler çalıştıracağı gibi, kendisi de işletmesinde yöneticilik yapabilir. • Teşebbüs: İhtiyaçları karşılama için faaliyette bulunan, piyasası bulunan ve söz konusu piyasadan gelir sağlayan işletmelere TEŞEBBÜSdenir. • Teşebbüs, bir veya birden çok işletmeyi organize veya finanse eden ve bunlara sahip olan ekonomi ile bir bütündür.

5. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ • Verimlilik: İşletmelerde üretimin sağlanabilmesi amacıyla ortaya konulan girdiler ile ( malzeme, işçilik, zaman, araç, gereç v.b. ) üretim sonunda ortaya çıkan ürün ( mal veya hizmet ) arasındaki orantıya VERİMLİLİK denir. • Üretim: İnsanların ihtiyaçlarını gidermeye yönelik mal veya hizmetlerin ortaya çıkartılması için yapılan faaliyetlere ÜRETİM denir. • Tüketim: Üretim ile elde edilen veya doğada kendiliğinden hazır bulunan nesnelerin canlılar tarafından kullanılmasına ( harcanmasına ) TÜKETİM denir. • Mal: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik her türlü nesneye MAL denir. • Hizmet: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik sunulan soyut faaliyetlere HİZMET denir. • Fayda: İhtiyaçların mal veya hizmetler kullanılarak doğrudan doğruya karşılanması sonucunda tüketicinin duyduğu haz’ a FAYDA denir.

6. STANDAERTLAR • TSE • CEN • ISO • ISO - Uluslararası Standart Organizasyonu • IEC - Uluslararası Elektroteknik Komisyonu • ITU - Uluslararası Telekomünikasyon Birliği • İşletme amaçları, genel amaçlar ve özel amaçlar olarak iki ana başlık altında toplanır. • Genel Amaçlar: İşletmenin var olma nedenlerini açıklamaktadır: • Kar elde etme amacı: Özellikle, özel işletmelerin amaçları arasında birinci sırada yer almaktadır. Aslında kar elde etmeyen, kazanç sağlayamayan işletmelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri de söz konusu değildir. • Topluma hizmet etmek amacı: Özellikle kamu işletmeleri açısından birinci sırada yer almaktadır. Örneğin Devlet Hastaneleri gibi. • Varlıklarını sürdürme amacı: İşletmeler, hangi mülkiyette olursa olsun, söz konusu pazar veya pazarlarda varlıklarını, yaşamlarını sürdürmek isterler. Bu da ancak, kar elde edebildikleri ve toplum ihtiyaçlarını karşıladıkları sürece gerçekleşir. İŞLETMENİN AMAÇLARI:

7. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ İşletmenin özel amaçları • Kuruluş amaçlarına, işletme türlerine, niteliklerine göre değişiklik göstermektedir. • Bazıları şöyledir: • 1.En yüksek kalite düzeyinde mal veya hizmet üretmek, • 2.İşletmede çalışan insanları maddi ve manevi yönden en iyi şekilde tatmin etmek, • 3.İstihdam imkanı sağlamak, • 4.Uluslar arası pazarlara da girerek ilişkileri güçlendirmek, • 5.Ucuza mal edip, ucuza satmak, gibi.

8. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ Diğer Bilimlerle İlişkisi • 1.İşletme Biliminin Ekonomi Bilimi İle ilişkisi • 2. İşletme Biliminin Davranış Bilimi İle ilişkisi • 3. İşletme Biliminin HukukBilimi İle ilişkisi • 4. İşletme Biliminin İstatistik Bilimi İle ilişkisi A.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler 1.Sanayi Sektöründeki İşletmeler 2.Hizmet Sektöründeki İşletmeler 3.Tarım Sektöründeki İşletmeler İşletme Çeşitleri B.Sermayelerine Göre İşletmeler : 1Özel İşletmeler 2.Kamu İşletmeleri 3.Yabancı sermayeli İşletmeler C.Hukuksal Yönden İşletmeler : 1.Tek kişi İşletmeler 2.Ortaklıklar 3.Şahıs şirketleri 4.Sermaye şirketleri

9. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ İşletme Çeşitleri devam D.Amaçlarına Göre İşletmeler: 1.Kâr amacı güden işletmeler 2.Kâr amacı gütmeyen işletmeler 3.Kooperatif 4.Kamu yararına çalışan dernek ve vakıflar.

10. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ İşletme kurmanın en temel nedeni KAR ELDE ETME, KAZANÇ SAĞLAMA dır. Müteşebbis; riski paylaşırsa ortaklık kurar karı da paylaşır. Ortaklık kurmazsa riski de karı da kendisine aittir. Diğer sebepler şöyle sıralanabilir: 1.Politika veya ekonomik bir düşüncenin işlenmesi 2.Sosyal saygınlık kazanma 3.Topluma hizmet etme 4.Miras ve benzeri nedenlerle elde edilen kazançların değerlendirilmesi 5.Bağımsız iş kurma 6.Başka iş ve iş yapma imkanlarının olmaması İnsanlar Neden İşletme Kurarlar

11. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ Girişimci (Müteşebbis) İşletme kurma fikrini benimsediğinde araştırma yapması gerekmektedir. Bu araştırmaya fizibilite (olabilirlik) çalışması denmektedir. Kuruluş sırasında araştırılacak konular: 1.Talep 2.Uygunluk 3.Rekabet 1 Talep Durumunun İncelenmesi: • 1.Söz konusu pazar veya pazarlarda insanların istek ve ihtiyaçları nelerdir? • 2.Mevcut talep ne yöndedir? • 3.Üreteceğimiz mal veya hizmetler uzun süre pazarda kullanılabilecek midir? • 4.İş kısa vadeli mi, uzun vadeli olacaktır? • 5.Düşünülen mal, kolay üretilen, pazarlanabilen, kar getiren, fiyatı uygun olan bir mal mıdır? • 6.Malın kalite, maliyet ve pazarlama fonksiyonu nedir? • 7.Üretimde başarı kazanmak için neler gereklidir? • 8.Uygun üretim veya hizmet ortamı mevcut mudur? • 9.İşi yürütebilecek yeterlilikte eleman var mıdır? • 10.İşi yürütebilecek yeterlilikte makine ve teçhizat var mıdır? • 11.Kurulacak işletmenin daha birçok ihtiyaçları çıkacaktır. Bu ihtiyaçlar karşılanabilecek midir? İŞLETMENİN KURULUŞ SORUNLARI

12. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ 2.Uygunluk Durumunun İncelenmesi: Üretimin maliyeti , kar, pazarlama tüketicilerin isteklerinin karşılanabilme durumu gibi sorulara cevap aranır. 3.Rekabet Durumunun İncelenmesi: Üretilen mal veya hizmet rakiplerin üretimi ile üstün ve zayıf yönleri nelerdir. Pazara girmek güçlü rakipler karşısında zor olacak mıdır. Üretim maliyeti düşük mü yüksek mi İnsan gücü, hammadde, çalışma sermayesi, gibi konulara verilecek cevaplar. İŞLETMENİN KURULUŞ SORUNLARI

13. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ KURULUŞ YERİ KAVRAMINDA GEÇEN TERİMLER: • a) Enerji temini • b) İşgücü temini • c) Ulaşım durumunun uygunluğu • d) Hammadde temini • e) Altyapı durumu • f) Aynı mal ve hizmet üreten işletmelerin olmaması • g) Potansiyel müşterilerin çokluğu • h) Tabiat ve iklimin uygunluğu • Pazar alanı • Hammadde • Taşıma • İşgücü • Enerji • İklim koşulları • Vergi, resim,harçlar ve teşvik tedbirleri • Askeri tehlike

14. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ EN UYGUN (OPTİMAL) KURULUŞ YERİ • Ekonomiklik, Verimlilik, Karlılık • Bütün bunların ışığında, en uygun (optimal) kuruluş yeri, işletmenin ekonomiklik, verimlilik ve karlılık amaçlarına ulaşmasını sağlayan yer olarak tanımlanabilir. • İşletmenin geleceği yönünden kuruluş yeri, en önemli faktörlerden biridir. Bu açıdan gelişigüzel, dar görüşlü düşünceler ile seçim yapılmamalıdır. 1.Yerel Yönetimle İlgili İşlemler 2.Maliye İle İlgili İşlemler 3.Sosyal Güvenlik Kurumlarına Ait İşlemler 4.Meslek Kuruluşlarına Üyelik İşlemleri Kuruluş Yeri Seçimi Etkiyen Yasal Faktörler

15. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ KURULUŞ YERİ FAKTÖRLERİ : • 1.Ekonomik Faktörler: Hammaddeye uzaklık, taşıma maliyetleri, hammaddenin taşıma süresi, sunuş yapacağı pazar veya pazarlara uzaklık, işgücüne ek bir maliyet getirmeden ulaşılabilirlik gibi konular, ekonomik faktörler olarak değerlendirilmektedir. • 2.Doğal Faktörler: Arazi durumu, iklim gibi • 3.Sosyal Faktörler:Sosyal ve kültürel ihtiyaçları karşılayan kuruluşların, söz konusu kuruluş yerinde bulunması işletmede çalışacak personelin iş verimini artırmak için önemli rol oynar. Bunun dışında işletmenin söz konusu çevrede kirlilik (hava, su, gürültü vs..) yapabileceği düşüncesi ile toplumun direnişi ile karşılaşılabilir. Ayrıca, bu gibi nedenlerle devlet ve belediyeler tarafından bazı kısıtlamalar da getirilebilir. • 4.Psikolojik, Fizyolojik, Politik Faktörler :Müteşebbis, kendisine yakın gelen bölgede işletmesini kurmak isteyebilir. Devlet, örneğin işsizliği azaltacağı düşüncesi ile işletme kurabilir.

16. İŞLETME BİLGİSİ DERSİ İyi oluşturulan bir işletmenin ülke ekonomisine getireceği faydalar; • *İstihdam imkanı sağlamak, • **Vergi ödeyerek devlet gelirlerini artırmak, • ***İstek ve ihtiyaçları karşılayarak, diğer ülkelere muhtaç olmadan yaşamlarını sağlamak, • ***Üretilen ürünlere yurt dışında da satarak ülkeye döviz girmesini sağlamak olarak belirtilebilir.