TÜRKİYE’NİN STRATEJİK SEKTÖRLERİNDE TEMEL POLİTİKALAR Mehmet CEYLAN Kalkınma Bakan Yardımcısı

1. HH TÜRKİYE’NİN STRATEJİK SEKTÖRLERİNDE TEMEL POLİTİKALAR Mehmet CEYLAN Kalkınma Bakan Yardımcısı 31 Ekim 2013 5. İzmir İktisat Kongresi

2. ONUNCU KALKINMA PLANI (2014 – 2018)

3. ONUNCU KALKINMA PLANI HAZIRLIKLAR • Ön Hazırlık Çalışmaları (1 Eylül 2010) • Bakanlık İçi Toplantılar ve Teknik Çalışmalar • Başbakanlık Genelgesi (5 Haziran 2012) • ÖİK Çalışmaları (1 Eylül-31 Aralık 2012) • Yerel Düzeyde Katkılar (7000+ katılımcı), Diğer Toplantılar (1 Mart 2012 - 1 Mart 2013) • Plan Taslağının Oluşturulması • Hükümetin Onayı • TBMM Kararı

4. ONUNCU KALKINMA PLANI ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONLARI • 20’si çalışma grubu olmak üzere toplam 66 adet • 3 Bini aşkın katılımcı • Akademisyen • Kamu ve Özel Sektör Temsilcileri • STK • 1 Eylül-31 Aralık 2012 Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları

5. ONUNCU KALKINMA PLANI PLAN ÇERÇEVESİ • Onuncu Kalkınma Planı ile ülkemizin potansiyelini, bölgesel dinamikleri ve insanımızın yeteneklerini harekete geçirerek kalkınma sürecinin hızlandırılması ve halkımızın refah seviyesinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır. • Bu maksatla Onuncu Kalkınma Planı; yüksek, istikrarlı ve kapsayıcı ekonomik büyümenin yanı sıra hukukun üstünlüğü, bilgi toplumu, uluslararası rekabet gücü, insani gelişmişlik, çevrenin korunması ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı gibi unsurları kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. • Bu işlevleri yerine getirmek üzere Onuncu Kalkınma Planı, stratejik bakış açısını merkeze alarak, ekonomik, sosyal, sektörel ve bölgesel alanları kapsamasının yanında dönüşüm programları yoluyla da kritik müdahale alanlarını ortaya koymaktadır.

6. ONUNCU KALKINMA PLANI

7. Makroekonomik İstikrar Beşeri Sermaye ve İşgücü Piyasası Teknoloji ve Yenilik Fiziki Altyapı Kurumsal Kalite ONUNCU KALKINMA PLANI Verimlilik artışı ve sanayileşmenin hızlandırılması yoluyla ihracata dayalı, özel sektör öncülüğünde, rekabetçi üretim yapısının geliştirilmesi BÜYÜME STRATEJİSİ İSTİKRARLI ve YÜKSEK BÜYÜME

8. ONUNCU KALKINMA PLANI TEMEL HEDEFLER

9. ONUNCU KALKINMA PLANI ÖNCELİKLİ DÖNÜŞÜM PROGRAMLARI Üretimde Verimliliğin Artırılması, İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması, Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi, İstanbul Uluslararası Finans Merkezi, Kamu Harcamalarının Rasyonelleştirilmesi, Kamu Gelirlerinin Kalitesinin Artırılması, İş ve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi, İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi, Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması, İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme, Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme, Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim, Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretimi, Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi, Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi, Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm, Sağlık Turizminin Geliştirilmesi, Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm, Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme, Nitelikli İnsan Gücü İçin Çekim Merkezi, Sağlıklı Yaşam ve Hareketlilik, Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması, Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi, Rekabetçiliği ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm, Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi,

10. REKABET GÜCÜ • Dünya Ekonomi Forumu Küresel Rekabet Gücü Endeksine göre ülkemiz • 2005 Yılında 144 ülke arasında 71. sıradadır. • 2013 Yılında 148 ülke arasında 44. sıraya yükselmiştir. • Türkiye’nin rekabet gücünün ilerlemesi için stratejik sektörlere / alanlara önem vermeye devam etmesi gerekmektedir.

11. STRATEJİK SEKTÖRLERDE / ALANLARDA MEVCUT DURUM VE TEMEL POLİTİKALAR

12. TEMEL POLİTİKALAR CARİ AÇIĞIN AZALTILMASI • Amaç: Cari açığın büyüme üstünde baskı yaratmayacak seviyede tutulması amaçlanmaktadır. • Hedef: 2012 yılında % 6 olan Cari açığın tedrici olarak Plan dönem sonunda % 5,2’ye indirilmesi hedeflenmektedir. • İthalat bağımlılığını azaltacak büyük ölçekli yatırımları ve stratejik sektör boyutlarını içeren yeni teşvik sisteminin etkili olarak hayata geçirilmesi • İhracat desteklerinde etkililiğin esas alınması, gelişme potansiyeli olan sektörlere öncelik verilmesi • Yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları, nükleer enerji ve enerji verimliliğine yönelik politikalara öncelik verilmesi • Bu kapsamda “İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması” Programı uygulanacaktır.

13. TEMEL POLİTİKALAR AR-GE VE YENİLİK Gelişmeler • Ar-Ge kaynakları, bilim insanı sayısı, özel sektör Ar-Ge faaliyetleri, harcaması ve araştırmacı istihdamı artmıştır. • Kamu ve Üniversite araştırma altyapılarının yaygınlaştırılması. • 2006 yılında % 0,6 olan Ar-Ge harcamalarının GSYH’ya oranı 2011 itibarıyla % 0,86’ya yükselmiştir. Hedefler, Politikalar • Ar-Ge harcamalarının milli gelire oranı yüzde 1,8’e çıkarılacaktır. • Araştırma altyapıları özel sektörle yakın işbirliği içinde çalıştırılacaktır. • Rekabetçi ve yüksek katma değerli yeni sektörler, ürün ve markalar için Ar-Ge ve yenilik programları geliştirilecektir. • Araştırmacı nitelik ve niceliği artırılacaktır. • Teknoloji Geliştirme Bölgeleri etkinleştirilecektir. • Kamu alımları Ar-Ge yi teşvik edecek şekilde düzenlenecektir. • Bu kapsamda “Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme Dönüşüm Programı” ile “Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim” Dönüşüm Programı” uygulanacaktır.

14. TEMEL POLİTİKALAR ENERJİ (1) 2002-2012 Döneminde Gelişmeler • Birincil enerji talebi yüzde 52 artarak 78,331 BTEP’den (Bin Ton Eşdeğeri Petrol) 119,302 BTEP’e yükselmiştir. • Elektrik Enerjisi Talebi yüzde 87 artarak 129 milyar kWh’den 242 milyar kWh’e yükselmiştir. • Doğal gazın ulaştığı il merkezi sayısı 9’dan 72’ye yükselmiş, petrol ve doğal gaz aramaları için ayrılan kaynaklar önemli oranlarda artırılmıştır. • Elektrik kurulu gücü ağırlıklı özel sektör eliyle 31,846 MW’dan 57,059 MW’a yükselmiştir. • Akkuyu’da bir nükleer santral yapılması için Rusya Federasyonu ile, Sinop’ta ikinci bir nükleer santral kurulması için de Japonya ile anlaşma imzalanmıştır. • Enerji verimliliğinin artırılması ve yenilenebilir enerjinin teşviki için yasa ve yönetmelikler çıkarılmış, çeşitli programlar başlatılmıştır.

15. TEMEL POLİTİKALAR ENERJİ (2) Hedefler, Politikalar • Ülkemizde birincil enerji üretiminde yüzde 28 olan yerli kaynak payının Plan döneminde enerji güvenliği gözetilerek yüzde 35’e yükseltilmesi hedeflenmektedir. • Enerjinin üretiminden tüketimine, iletiminden dağıtımına kadar her alanda etkin ve verimli kullanılması sağlanacaktır. • Türkiye’nin jeo-stratejik konumu etkin bir biçimde kullanılarak enerjide transit ve terminal bir ülke haline gelinmesi hedeflenmektedir. • Enerji talebi karşılanırken çevreye zararın en az düzeyde tutulması, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının en üst düzeyde değerlendirilmesi ve enerjinin üretimden tüketime kadar her safhada verimli kullanılması sağlanacaktır. • Bu kapsamda “Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretim Dönüşüm Programı” ile “Enerji Verimliliğinin GeliştirilmesiDönüşüm Programı”uygulanacaktır.

16. TEMEL POLİTİKALAR GIDA VE SU GÜVENLİĞİ (1) • İklim değişikliği, tarım ürünleri stoklarında azalma, enerji ve diğer girdilerdeki fiyat artışları, nüfus artışı, tarım ürünlerinin alternatif alanlarda kullanımının gelişmesi gibi faktörler dünyada 2000’li yılların ikinci yarısında gıda fiyatlarında aşırı artış ve dalgalanmaya neden olmuş, gıda güvenliğinin önemini bir kez daha ön plana çıkarmıştır. • Gelişmekte olan ülkelerde nüfus ve refah artışına bağlı olarak tarım ürünleri talebi ve gıda fiyatları yüksek seviyelerde kalabilir. • Gıda fiyatlarındaki olası artışlar, gelirinin büyük bölümünü gıdaya harcayan kesimler açısından olumsuz etkiler doğuracaktır. • Dünya genelinde tarım arazileri ve su kaynaklarında oluşan kısıtlar ve gıda piyasalarındaki gelişmeler gıda ve su güvenliği konusunda kritik riskler barındırmaktadır. • Su Kaynaklarının Etkin Kullanımı ve Yönetimi ülkemizde geliştirilmesi gereken alanlar olduğu kadar, kalkınmanın sürdürülebilirliği ve gıda güvenliği açısından da önem taşımaktadır.

17. TEMEL POLİTİKALAR GIDA VE SU GÜVENLİĞİ (2) Onuncu Kalkınma Planında; • gıda güvenliği koşullarının iyileştirilmesini gözeten, • ileri teknolojiye dayalı, • altyapı sorunları çözülmüş, • verimliliği yüksek, • uluslararası rekabet gücünü artırmış, • doğal kaynakları sürdürülebilir kullanan bir tarım sektörünün oluşturulması amaçlanmaktadır. • Su ve toprak kaynaklarında; bu kaynakların miktarının ve kalitesinin korunması, geliştirilmesi ve talebin en yüksek olduğu tarım sektörü başta olmak üzere sürdürülebilir kullanımını sağlayacak bir yönetim sisteminin geliştirilmesi temel amaçtır. • Bu bağlamda, “Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Dönüşüm Programı” başlatılmaktadır.

18. TEMEL POLİTİKALAR LOJİSTİK VE ULAŞTIRMA (1) Gelişmeler • Türkiye Lojistik Performans Endeksine göre 155 ülke arasında 2007 yılında 34’üncü sıradayken 2012 yılında 27’nci sıraya yükselmiştir. • Kamu tarafından yapımı devam eden 19 adet lojistik merkezden 3’ü işletmeye açılmıştır. • Otoyol dahil bölünmüş yol ağı 2002 yılında 6,040 km iken, bu rakam 2013 yılı Eylül ayı itibarıyla 22.691 km’ye ulaşmıştır. Aynı karşılaştırma döneminde BSK’lı yol ağı ise 7,957 km’den 16,561 km’ye çıkarılmıştır. • Ankara-Eskişehir, Ankara-Konya ve Eskişehir–Konya yüksek hızlı tren hatları işletmeye alınmış, Çandarlı Limanının yapımına başlanmıştır. • İki kıtayı birleştiren, Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan Marmaray Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi hizmete girmiştir. • 2002-2012 döneminde Havayolunda taşınan toplam yolcu sayısı 34 milyon’dan 131 milyona, aktif hava meydanı sayısı ise 35’den 52’ye yükselmiştir. • Kamu-özel işbirliği modeli, havalimanlarının yanında otoyol, tünel ve köprü yapımlarında da uygulanmaya başlanmıştır. • Posta hizmetleri ile demiryolu ulaştırmasında serbestleştirmeye dönük hukuki düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

19. TEMEL POLİTİKALAR LOJİSTİK VE ULAŞTIRMA (2) Hedefler, Politikalar • Türkiye’nin lojistikte bölgesel bir üs olması ve lojistik maliyetin düşürülmesi amaçlanmaktadır. • Bölünmüş yol ağı otoyol dahil yaklaşık 30 bin km’ye ve BSK’lı yol ağı ise 40 bin km’ye çıkarılacaktır. • Büyük ölçekte liman kapasiteleri hayata geçirilecek, limanların demiryolu ve karayolu bağlantıları tamamlanacaktır. • Havayolu sektöründe İstanbul’un uluslararası bir aktarma ve bakım-onarım merkezi olması desteklenecektir. • İşletmeye açılacak hızlı tren hatları yanında sinyalizasyon ve elektrifikasyon yatırımları hızlandırılacaktır. • Bu politikalara destek olmak üzere, “Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Programı ” uygulanacaktır.

20. TEMEL POLİTİKALAR İMALAT SANAYİİNDE DÖNÜŞÜM (1) Gelişmeler • 2002-2012 döneminde imalat sanayii katma değeri yıllık ortalama yüzde 5,6 oranında büyümüş, ihracat 33,7 milyar dolardan 143,2 milyar dolara çıkmıştır. • 2002-2012 döneminde orta teknoloji sektörlerinin ihracat içindeki payı yüzde 47,1’den yüzde 66,3’e çıkmıştır. • Rekabet gücü, ihracat, verimlilik, sektörel dönüşüm, markalaşma ve yenilik alanlarında ilerleme sağlanmıştır.

21. TEMEL POLİTİKALAR İMALAT SANAYİİNDE DÖNÜŞÜM (2) Hedefler, Politikalar • İmalat sanayiinde; (i) yenilikçilik ve firma becerileri, (ii) bölgelerimizin üretime etkili katılımı, (iii) sektörler arası entegrasyon, (iv) yeşil teknoloji ve yeşil üretim ile (v) dış pazar çeşitliliği dönüşümün odaklarıdır. • İmalat sanayii ihracatını 257 milyar dolara yükseltmeyi, ihracat içerisinde ortanın üstü ve yüksek teknoloji sektörlerinin payını artırmayı ve genel olarak üretimde katma değeri yükseltmeyi hedeflemekteyiz. • Bu kapsamda (i) “Üretimde Verimliliğin Artırılması”, (ii) “İş ve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi”, (iii) “Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim”, (iv) “Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Programları” uygulanacaktır.

22. TEMEL POLİTİKALAR SAĞLIK ENDÜSTRİLERİ • Artan ve yaşlanan nüfus, ortalama yaşam süresinde yükselme, sağlık hizmetlerinde ve ilaca erişimde iyileşme, artan refah düzeyi ve farkındalık gibi faktörler nedeniyle ilaç ve tıbbi cihaz talebinin artması sosyal güvenlik harcamalarında ve cari açık üzerinde baskı oluşturmaktadır. • 2012 itibarıyla ilaç ihracatı 0,7 milyar dolar, ithalatı ise 4,3 milyar dolardır. • (Yerli üretim / iç talep), kutu bazında % 78, değer bazında % 50’dir. • Tıbbi cihaz sektöründe 2012 itibarıyla ihracat 265 milyon ABD doları, ithalat 2 milyar ABD dolarıdır. Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Programı Hedefler • Yurt içi tıbbi cihaz ve tıbbi malzeme ihtiyacının yüzde 20’sinin yerli üretimle karşılanması • Yurt içi ilaç ihtiyacının değer olarak yüzde 60’ının yerli üretimle karşılanmasıdır. Bileşenler • (i) Kamunun yönlendirme kapasitesinin güçlendirilmesi, (ii) Ar-ge ve yenilik alanının geliştirilmesi, (iii) İş ve girişim ekosisteminin geliştirilmesi, (iv) Üretim ve ihracatın desteklenmesi.

23. TEMEL POLİTİKALAR SAVUNMA SANAYİİ • Gelişmeler • 2003 Ciro 1,3 milyar Dolar, 2012 ciro 4,8 milyar Dolar. • 2003 İhracatı 331 milyon Dolar, 2012 ihracatı 1,3 milyar Dolar. • 2002 Yerlilik Oranı yüzde 25, 2011 Yerlilik Oranı yüzde 54. • Başlıca Projeler: tank, helikopter, savaş gemisi ve uydu projeleri. • Hedef, Politikalar • Savunma ihtiyaçlarının ülke sanayisiyle bütünleşik ve sürdürülebilir bir şekilde karşılanması, uygun teknolojilerin sivil amaçlı kullanımı ile yerlilik oranının ve Ar-Ge’ye ayrılan payın artırılması amaçlanmaktadır.

24. TEMEL POLİTİKALAR KOBİ VE GİRİŞİMCİLİK Gelişmeler Girişimcilere ve KOBİ’lere yönelik vergi, kredi, Ar-Ge ve proje destekleri, Girişimcilik destekleri, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, OSB ve KSS yapımı, ihracata yönelik destekler, Son 10 yılda 83 adet OSB, 99 adet KSS, 45 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi ve 3 adet Endüstri Bölgesi kurulmuştur. Hedefler, Politikalar KOBİ’lerin büyümesi, Ar-Ge ve yenilik kapasitelerinin geliştirilmesi, verimliliklerinin artırılması, daha rekabetçi ve ihracatçı yapıya kavuşmaları Girişimciliğin, esnaf ve sanatkârlar ile kooperatifçiliğin geliştirilmesi Yeni girişim ve KOBİ’lerin finansmana erişimlerinin kolaylaştırılması

25. Teşekkür ederiz.