SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ

1. SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı

2. SİGARANIN ZARARLARI KISIR DÖNGÜ Bağımlılık Hastalık ve ölüm Sigara içme arzusu Tüm kanserlerin %30’u Karsinojenler Sigara içimi Kronik bronşitlilerin %66’sı Zehirli gazlar Nikotin Damar hastalıklarının %13’ü Peto R et al. Mortality from smoking in developed countries 1950 - 2000: Indirect estimates from National Vital Statistics. Oxford University Press 1994

3. SİGARANIN ZARARLARI • Her 5 ölümden biri sigara içimine bağlı • Sigara içenlerin yarısı sigara ile ilgili hastalıklardan erken yaşta ölürler.

4. Beyinde norepinefrin ve dopamin düzeylerini direkt olarak yükseltir Uyarıcıdır, stimülan ve öforik etki oluşur İnsana keyif verici etkiler oluşturur NİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde

5. Nikotinin fizyolojik etkileri • Noradrenalin ve dopamin salgısını arttırır • Enerjiyi arttırır • Konsantrasyonu arttırır • El - göz koordinasyonunu artırır • Öfori yapar • İştahı azaltır

6. SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞI Psikolojik Sigara alışkanlığına yol açan faktörler Sosyal Davranışsal

7. Sigarayı bırakmaya doğru değişen davranış modeli • Düşünme öncesi dönem • Düşünme dönemi • Basın, yayın organları • Arkadaş • Aile • Sağlık çalışanı • Hamilelik, çocuklar • Hastalıklar…. • Hazırlık dönemi • Harekete geçme dönemi

8. SİGARA İÇENLER SİGARAYI BIRAKMAK İSTİYORLAR MI? • Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor. • Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri az bulunmuştur.

9. 40 30 20 10 0 30 90 180 ÇOĞU SİGARA İÇİCİSİNİN YARDIMA İHTİYACI VARDIR Sigarayı kendiliğinden bırakanlar (%) Sigarayı bıraktıktan sonra geçen günler Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331-4

10. Nikotin yoksunluk belirtileri • Sıkıntı hissi • Sinir bozukluğu, kızgınlık • Hassasiyet • Uyuma güçlüğü • Konsantrasyon bozukluğu • Baş ağrısı • Yorgunluk • İştah artışı Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2-3 günde en yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3-4 haftada sona erer.

11. Sigara bıraktırma polikliniği • ZAMANLAMA • GÖRÜŞME • İNCELEMELER • Solunum fonksiyon testi • Akciğer grafisi • Hemogram, kan yağları • Karbonmonoksit ölçümü • DANIŞMA+İLAÇ TEDAVİSİ • TAKİP

12. Günde ne kadar sigara içiyorsunuz? < 10 0 11- 20 1 21-30 2 31> 3 İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz? İlk 5 dk içinde 3 6- 30 dk 2 31- 60 dk 1 1 saatten > 0 Bağımlılık derecesi-Fagerström Skalası

13. Bağımlılık derecesi- Fagerström Skalası • Sigara içme yasağı olan yerlerde zorlanıyor musunuz? • Evet 1 • Hayır 0 • En fazla vazgeçmek istemediğiniz sigara hangisi? • Sabah ilk sigara 1 • Diğerleri 0 • Günün ilk saatlerinde daha sonraki saatlere göre daha sık mı içiyorsunuz? • Evet 1 • Hayır 0 • Günün büyük bölümünü yatakta geçirmenize yolaçan bir hastalığınız olsa da içer misiniz? • Evet 1 • Hayır 0

14. Bağımlılık derecesi-Fagerström Skalası • 0-2 Çok düşük • 3-4 Düşük • 5 Orta • 6-7 Yüksek • 8-10 Çok yüksek

15. KARBONMONOKSİT ÖLÇÜMÜ

16. Akciğer grafisi Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Normal

17. Bilgisayarlı akciğer tomografisi

18. KOAH normal

19. normal KOAH

20. normal KOAH

21. Sigara birden bırakılmalıdır Sigarayı bırakma şekli Başarı oranı Aniden bırakma % 80 Azaltarak bırakma % 6

22. SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ-farmakoterapi • Nikotin replasman tedavisi • Nikotin bantları • Nikotin sakızı • Nikotin nazal sprey • Nikotin inhaler • Nikotin dışı tedaviler • Yavaş salınan bupropion • Nortriptilin? • Klonidin?

23. Plazma nikotin düzeyleri

24. Nikotin bantları (7-14-21 mg) • En az 10-15 adet/gün sigara kullananlarda daha yararlı • 8 haftalık tedavi yeterli • 24 saat takmak ile sadece uyanıklık döneminde takmak arasında fark yok • Doz azaltılarak ya da aniden kesilebilir.

25. Nikotin sakız (2-4mg) • Gerektiğinde ya da belli zaman aralıklarında düzenli olarak kullanılabilir. • Günde 24 adete kadar kullanılabilir • Ağır içicilerde (25adet/gün) 4mg’lık • Sigaraya göre orta derecede kan nikotin düzeyi sağlar. • 8-12 haftalık tedavi

26. Nikotin nazal sprey ve inhalasyon formu • Nikotin en hızlı burun mukozasından emilir. • İnhalasyon formu akciğerlere ulaşamaz ve ağız mukozasından emilir. • 3-6 ay tedavi

27. NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ NRT KULLANIMI • NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. SADECE İRADE  2

28. NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİ KONTRENDİKASYONLARI • Nikotin replasman tedavisi sigara içmekten daha güvenlidir. • Hamilelik • Kontrolsüz kardiyovasküler hastalık

29. BUPROPİON (150 mg tablet) • Antidepresan • Dopaminerjik ve noradrenerjik etkili • Sigara bırakma tarihinden 1 hafta önce başlanır • 3 gün 1 tablet/gün, daha sonra 12 saatte bir 1 tablet • Epilepside kontrendike • 6 aya kadar kullanılabilir • Plaseboya göre sigara bırakma oranını 2 kat arttırır

30. BUPROPİONUN SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ BUPROPİON KULLANIMI • Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. SADECE İRADE  2

31. BAŞARI ORANLARI • Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25-30

32. Sigarayı bıraktıktan sonra kilo artışı • Beklenen 2.5-4.5 kg • 13 kg üzeri nadir (kadın, beyaz olmayanlar ve aşırı sigara içenler) • Nikotin yoksunluk semptomlarının erken dönemlerinde ek öneri yapılmaz • Diyet • Egzersiz

33. 20 dakika sonra… 8 saat sonra… 24 saat sonra... Kan basıncı ve kalp atışları düzelir. Kandaki nikotin ve CO miktarı yarıya düşer. CO vücuttan tamen atılır; Akciğer sigara kaynaklı mukusu temizlemeye başlar; Kalp krizi riski azalmaya başlar. SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI

34. 48 saat sonra… 72 saat sonra… 2-12 hafta sonra... Vücut nikotinden tamamen temizlenir. Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir. Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir; Yürümek ve koşmak kolaylaşır. SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI

35. 3-9 ay sonra… 1 yıl sonra… 2-4 yıl sonra… 10 yıl sonra… Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır; Nefes alma sorunları iyileşir. Kalp hastalığı riski yarıya iner. İnme riski büyük oranda düşer. . Ölüm riski hiç içmeyenler ile aynı olur. SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI