530 likes | 1.62k Views
PAGSULAT SA IBA’T IBANG DISIPLINA. PAGSULAT. KATUTURAN AT LAYUNIN. ANO NGA BA ANG PAGSULAT?.
E N D
PAGSULAT SA IBA’T IBANG DISIPLINA
PAGSULAT KATUTURAN AT LAYUNIN
1. Angpagsulat ay pagsasalinsapapel o paggamitnganumangkasangkapangmaaaringmagamitnamapagsasalinanngmganabuongsalita, simbolo at ilustrasyonngisangtao. ( Bernales, et al., 2001)
Ito ay kapwapisikal at mental naaktibitinaginagawaparasaiba’tibanglayunin. (Bernales, et al., 2002)
Ayon kina Xing at Jin (1989), angpagsulat ay isangkomprehensibnakakayahangnaglalamanngwastonggamit, talasalitaan, pagbubuongkaisipan, retorika at iba pang elemento.
Ayonnamankay Keller (1985), angpagsulat ay isangbiyaya, isangpangangailangan at isangkaligayahanngnagsasagawanito.
Anyongpagsulatayonsalayunin: • Ekspresib • Formulari • Imaginatibo • Informatib • Persweysib
Mgalayuninngpagsulat • Para kayJames Kinneavy(1971) may limangkategoryasapagsulatnanagingrason kung bakitnagsusulatangtao. Ito ay angmgasumusunod: • 1. Ekspresiv • Personal napagsulatupangmaipahayagangsarili
Mgalayuninngpagsulat • 2. Formulari • Isangmataas at istandardisadongpasulatkatuladngkasulutan o kasunduansanegosyo o bisnes at iba pang transyong legal, politikal, at pang-ekonomiya • 3. Imaginativ • Ginagamitupangmabigyang-ekspresyonangmapanilikhangimahinasyonngmanunulatsapagsulatngmgadula, awit, tula, isksrip at iba pa
Mgalayuninngpagsulat • 4. Informativ • Upangmagbigayngmahahalaganginpormasyon at ebidensya • 5. Persweysiv • Upangmakapanghikayat, mapaniwalaangmambabasadahilsamgaebidensyakatibayangipinahayag
Gawainginteraktib • Sabihinangkategorya (layunin) ngmgasumusunodnasulatin: • iskrippampelikula • Thesis • Subpoena • Memorandum of Agreement • Diary • Shopping list Ekspresib Formulari Imaginatibo Informatib Persweysib
Gawainginteraktib • Sabihinangkategorya (layunin) ngmgasumusunodnasulatin: • Ulatpamanahon • Panunumpasakatungkulan • TalumpatingKandidato • Tula • journal • Lihampangkaibigan • State of the Nation Address • Bisneskontrak • mensahe
Sosyo-KognitibongnaPananawsaPagsulat • Sosyo- ito ay isang salitang tumutukoy sa lipunan ng mga tao. Samantalang ang kognitib naman ay tumutukoy sa pag-iisip. • Ang sosyo-kognitibong pananaw sa pagsulat ay isang paraan ng pagtingin sa proseso ng pagsulat.
Pagsulatbilangmultidimensyonalnaproseso • Para kayBadayos, angmultidimensyonalnaprosesongpagsulat ay binubuongsumusunodnaproseso: • Bagosumulat • Binubuoitongpagpilingpaksa, paglikhangmgaideya at pagbuongmgaideya • Pagsulat • Pagbuong draft, pagtanggapngfidbak, pagsangguni at pagrerebisa
Pagsulatbilangmultidimensyonalnaproseso • Paglalathala • Sangkotditoangpagdidisplayngkomposisyon o sulatinsa bulletin board o kaya’ypaglilimbag o paglalathala
Mga mungkahing tanong • Ano ang paksa ng tekstong aking isusulat? • Ano ang layunin sa pagsulat nito? • Saan at paano ako makakakuha ng sapat na datos kaugnay ng aking paksa? • Paano ko ilalahad ang mga datos na aking nakalap upang maging higit na makahulugan ang aking paksa? • Sino ang babasa ng aking teksto? Para kanino ito?
Paano ko maibabahagi sa aking mambabasa ang nalalaman ko sa aking paksa? • Ilang oras ang aking gugugulin sa pagsulat? Kailan ko ito dapat ipasa? • Paano ko pa mapagbubuti ang aking teksto?
MgaHakbangsaPagsulat: • Prewriting/ Gawain BagoSumulat • Pagsulatng Draft/ Burador • Revising o Pagbabago • Editing o Pagwawasto • Publishing o Paglalathala
MgaHakbangsaPagsusulat • Pre-writing- Ginagawaritoangpagpilingpaksangisusulat at angpangangalapngmgadatos o impormasyongkailangansapagsulat.
MgaHakbangsaPagsusulat • Actual writing –Ditoisinasagawaangaktwalnapagsulat. Nakapaloobditoangpagsulatngburador o draft.
MgaHakbangsaPagsusulat • Rewriting – Ditonagaganapangpag-eedit at pagrerebisang draft bataysawastonggramar, bokabulari at pagkakasunud-sunodngmgaideya o lohika.
KalikasanngPagsulatayon kina White at Arndt (1991) PaglabasngIdeya PaggawangIstruktura PaggawangBurador Pagpopokus Pagtataya o Ebalwasyon MulingPagtingin
MgaKatangianngEpektibongPagsulat: • Kalinawan( Clarity ) • Kaangkupan ( Appropriateness ) • Kahustuhan( Completeness ) • May KatangianngKatiyakan( Emphasis ) • KawastuhanngGramar(Gramatical Accuracy ) • May Layunin o Hangarin( Objective ) • Mababasa at Mauunawaan( Readability )
Mgadapatitanongsasarili kung magrerebisangisinulat: • Tama baangakingpangungusap? • Maayos at malinawbaangpagkakalahad? • May pagkakaugnaybaangakingmgaideya? • May malaboangideya? • Angkopbaangginamitkongsalita? • May kaisahanbaangbawattalataan ? • Malinawbaangpangkalahatangmensahe?
Mga Uri ngPagsulat Akademik Teknikal Journalistic Referensyal Profesyonal Malikhain
TEKNIKAL • Isangpraktikalnakomunikasyongginagamitsapangangalakal at ngmgapropesyonalnataoupangmaihatidangteknikalnaimpormasyonsaiba’t –ibanguringmambabasa. • Ito ay naiuugnaysapagsulatngmgamanwal at gabaysapag-aayoshalimbawa, ngkompyuter o anumangbagayna may kalikasangteknikal.
TEKNIKAL • Isangespesyalisadonguringpagsulatnatumutugonsamgakognitiv at sikolohikalnapangangailanganngmgamambabasa at manunulat. • Nagsasaaditongmgaimpormasyongmaaaringmakatulongsapagbibigay-solusyonsaisangkomplikadongsuliranin.
TEKNIKAL • Saklawnitoangpagsulatngfeasibility study at ngmgakorespondensyangpampangangalakal. • Gumagamitngmgateknikalnaterminolohiyasaisangpartikularnapaksatuladngscience at technology. • Nakatuonsaisangtiyakna audience o pangkatngmgamambabasa.
TEKNIKAL • Nagbibigaybgimpormasyonparasateknikal o komersyalnalayunin • Layuninnitongmaibahagiangimpormasyontungkolsaisangpaksasapaggawangisangbagay. • Kasamaritoang proposal at iba pang uringpropesyonalnadokumeto
REFERENSYAL • May kaugnayansamalinaw at wastongpresentasyonngpaksa. • Ito ay isanguringpagsulatnanagpapaliwanag, nagbibigayngimpormasyon o nagsusuri. • Halimbawanito ay teksbuk, balita, ulatpanlaboratoryo, manwal at pagsusuringpangkasaysayan • Anglayuninngreferensyalnapagsulat ay maiharapangimpormasyongbataysakatotohanan o kaya’ymakabuongkongklusyonbataysakatotohanangito. • Anganyongimpormasyon ay kailangangtotoo o tunay, tamang-tama, obhetibo at komprehensibo
REFERENSYAL • Naglalayong magrekomenda ng iba pang sanggunian o source hinggil sa isang paksa. • Madalas, binubuod ng isang manunulat ang ideya ng ibang manunulat at tinutukoy ang pinaghanguan niyon na maaaring sa paraang parentetikal, footnotes o endnotes.
REFERENSYAL • Madalas itong makita sa mga teksbuk, pamanahong papel, thesis o disertasyon. • Maihahanay din dito ang paggawa ng bibliyografi, indeks at notecards.
JOURNALISTIC • Angisangbalitangpamperyodiko ay sumasagotsalahatngmgatanongngpangjornalistiknasino, ano, saan, kailan at bakit. • Angpagsulatngbalita ay tuwiran at hindipaliguy-ligoy. • Angpangunahingpunto ay inilalagaysaunahan at angiba pang impormasyon ay isinisiwalatmulasapinakamahalagapatungosa di-gaanongmahalaga. • Pinipilinangmaingatangmgasalita at pinanatiling simple at tuwiranangistilongpagsulat.
JOURNALISTIC • Anguringitongpagsulatnakadalasangginagawangmgamamamahayag o journalist. • Saklawnitoangpagsulatngbalita, editoryal, kolum, lathalain at iba pang akdangmababasasamgapahayagan at magazin.
JOURNALISTIC • Sa jornalistiknapagsulat, isaalang- alangangmgasumusunodnamungkahi: • Kuninagadangpuntongistorya. • Iwasanangmahahabangpangungusaphangga’tmaari • Sumulatngmalinaw
AKADEMIK • Ito ay maaaringmagingkritikalnasanaysay, lab report, eksperimento, konseptongpapel, termpaper o pamanahongpapel, thesis o disertasyon. • Itinuturing din itongisangintelektwalnapagsulatdahillayuninnitongpataasinangantas at kalidadngkaalamanngmgaestudyantesapaaralan.
AKADEMIK • Isa sapinakamahalagarito ay angpagbibigayngsuportasamgaideyangpangangatwiranan • Anglayuninngakademikongpagsulat ay maipakitaangresultangpagsisiyasat o ngpananaliksiknaginawa.
AKADEMIK • Maliwanag • Angpaglalahadngmgaideya ay dapatmalinaw. Angmanunulat ay may pananagutanggawingmalinawangpagkakaugnay-ugnayngbawatbahagingteksto • May Paninindigan • Kailangang may sarilikangpagpapasya at paninindigansapartikularnapaksanaiyongisinulat • May Pananagutan • May pananagutanangmanunulatsapagkilalasamgaawtoridadnaginamitnasangguniansapapelna pang-akademiko
Naritoangmgakatangianngakademikongpagsulat: • Pormal • Sa pagsulatngsanaysay, iwasanangmgakolokyalnasalita at mgaekspresyon • Obhetibo • Angpagsulatdito ay obhetibo at hindi personal o pansarili. Kauntilamangangsalitangtumutukoysamanunulat at samambabasa • Binibigyang-diinangimpormasyonnagustongibigay
PROFESYONAL • Ito ay nakatuonsaisangtiyaknaprofesyon. • Saklawnitoangmgasumusunod: 1. police report – pulis 2. investigative report – imbestigador 3. legal forms, briefs at pleadings – abogado 4. patient’s journal – doktor at nurse
Malikhain • Masiningnauringpagsulatsalaranganngpanitikan o literatura. • Angfokus ay angimahinasyonngmanunulat. • Layuninnitongpaganahinangimahinasyonngmanunulat at pukawinangdamdaminngmgamambabasa. • Mihahanaysauringitoangpagsulatngtula, nobela, maiklingkatha, dula atsanaysay.
Malikhain • Ginagamitngmanunulatangimahinasyonupanglumikhangkarakter, senaryo o pangyayariupangbumuongkuwento o tumalakaysaisangsentealnaisyu o paksa • Maaringgumamitangmanunulatngunangpanauhan (pumaloobbilangkarakter) o kaya’yikatlongpanauhan ( bilangtagapagsalaysay) • Sa malikhaingpagsulat, sariling-sarilingmanunulatang format, lengguwahe, organisasyonngkanyangsulatin.
Gawainginteraktib • Anoanglayuninngakademikongpagsulat? • Bakitkailangangsuportahanangmgaideyasaakademikongpagsulat? • Magbigayngsarilingreaksyon kung anoangkaibahanngginagawangpagsulatsaelementarya at haiskul? • Anoangjournalistiknapagsulat? • Bakit may malakingpananagutanangsinumansapagsulatngtekstongteknikal?
Gawainginteraktib • Magsulatngisangsanaysaytungkolsaisasamgasumusunodnapaksa: • Ako at AngPisay • AngAkingmgaMagulang • AngAmingBarangay • AngMateryalnaMundo • AngAkingPangarap