Jacek Majewski

1. Organizacja systemu gospodarowania chemikaliami i odpadami niebezpiecznymi na Politechnice Śląskiej Jacek Majewski

2. Koncepcja tworzenia systemu gospodarki substancjami i odpadami niebezpiecznymi CEL Organizacja i nadzór nad systemem gospodarowania substancjami, mieszaninami i odpadami niebezpiecznymi • BARIERY • zapewnienie informacji • przełamanie nawyków • ograniczenia finansowe • UŁATWIENIA • istniejące wzory systemów • precyzyjne regulacje prawne • OBSZAR • substancje i mieszaniny niebezpieczne • odpady niebezpieczne • UWARUNKOWANIA • duży podmiot • różnorodność i zmienność • mała skala • zmienność osób • PRAWO • musi być zgodna z obowiązującym prawem

3. DZIAŁANIA ORGANIZACYJNE Substancje i mieszaniny niebezpieczne Opracowanie procedur postępowania Opracowanie i wydanie wewnętrznych zarządzeń Ustalenie sposobu ewidencji Ustalenie miejsc przechowywania I osób odpowiedzialnych Sporządzenie ewidencji substancji niebezpiecznych Powołanie pełnomocników jednostek Dostęp do informacji o regulacjach prawnych

4. DZIAŁANIA ORGANIZACYJNE Odpady niebezpieczne Ustalenie rodzajów zbieranych odpadów Opracowanie i wydanie wewnętrznych zarządzeń Powołanie pełnomocników jednostek Ustalenie sposobu ewidencji odpadów Przygotowanie i przekazywanie odpadów do likwidacji Ustalenie miejsc zbierania odpadów Dostęp do informacji o regulacjach prawnych

5. Regulacje prawne Polskie ustawy i rozporządzenia Dyrektywy i rozporządzenia UE Substancje i mieszaniny niebezpieczne Odpady niebezpieczne Zarządzenia i regulaminy wewnętrzne System gospodarowania substancjami, mieszaninami i odpadami niebezpiecznymi

6. Substancje Akty prawne UE Dyrektywy UE – Substancje Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawodawczych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych (Dz.Urz. WE 196 z 16.8.1967, Polskie wydanie specjalne: Rozdział 13 Tom 001) - Dyrektywa 67/548/EWG, tzw. "Substancjowa" Dyrektywy UE – Preparaty Dyrektywa 1999/45/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 1999 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania preparatów niebezpiecznych (Dz.Urz. UE L 200 z 30.7.1999,  Polskie wydanie specjalne: Rozdział 13 Tom 24  - Dyrektywa 1999/45/WE - tzw. „Preparatowa" Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/112/WEz dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniająca dyrektywy Rady 76/768/EWG, 88/378/EWG, 1999/13/WE oraz dyrektywy 2000/53/WE, 2002/96/WE i 2004/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w celu dostosowania ich do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (Dz. Urz. UE L 345/68 z 23.12.2008)

7. Substancje Akty prawne UE Rozporządzenie CLP Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006  (Dz. .Urz. UE L 353/2 z 31.12.2008) Zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w rozporządzeniu CLP do dnia 1 grudnia 2010 r. substancje są klasyfikowane, oznakowane i pakowane zgodnie z dyrektywą 67/548/EWG, natomiast do dnia 1 czerwca 2015 r. preparaty (mieszaniny) są klasyfikowane, oznakowane i pakowane zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE. Przepisy rozporządzenia CLP dają możliwość na wcześniejsze, przed końcem okresów przejściowych, klasyfikowanie, oznakowanie i pakowanie substancji i preparatów zgodnie z przepisami w/w rozporządzenia. Jeżeli substancje lub preparaty są klasyfikowane, oznakowane lub pakowane zgodnie z przepisami rozporządzenia CLP przed odpowiednio 1 grudnia 2010 r. lub przed 1 czerwca 2015 r., wtedy przepisy dyrektyw 67/548/EWG lub 1999/45/WE dotyczące oznakowania i pakowania nie mają zastosowania (w praktyce oznacza to, że w takich przypadkach w kartach charakterystyki pojawi się podwójna klasyfikacja, zgodna z rozporządzeniem CLP i dyrektywą 67/548/EWG lub/i dyrektywą 1999/45/WE, natomiast substancje/preparaty będą oznakowane i pakowane zgodnie z przepisami rozporządzenia CLP).

8. Xn szkodliwa T+ bardzo toksyczna F+ skrajnie łatwo palna T toksyczna Xi drażniąca E wybuchowa F wysoce łatwo palna N niebezpieczna dla środowiska O utleniająca C żrąca Dotychczasowe oznakowania substancji niebezpiecznych Zgodne z Dyrektywą Europejską 67/548/EWG

9. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008

10. Substancje Polskie akty prawne Polskie akty prawne stan na 25-10-12 Ustawy (wybrane) Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 63, poz. 322). Kodeks pracy - tekst ujednolicony - Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy. Obowiązki pracodawcy odnoszące się do substancji i preparatów chemicznych znajdują się w rozdziale V (Czynniki oraz procesy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia) Działu dziesiątego (Bezpieczeństwo i Higiena Pracy) Kodeksu Pracy.

11. Spis substancji i mieszanin Substancje Polskie akty prawne (Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach) (Art. 25) Producent, importer oraz dalszy użytkownik są obowiązani ustanowić, prowadzić i aktualizować na bieżąco spis produkowanych, importowanych lub stosowanych substancji niebezpiecznych, mieszanin niebezpiecznych, substancji stwarzających zagrożenie lub mieszanin stwarzających zagrożenie

12. Substancje Polskie akty prawne Rozporządzenia Wykazy i listy Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 27, poz. 140) Klasyfikacja Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin (Dz. U. Poz. 1018) Oznakowanie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne (Dz. U. 2012 Poz. 601) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (Dz. U. poz. 445)

13. Substancje Polskie akty prawne Rozporządzenia cd. • Pakowanie • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2010 r. w sprawie rodzajów substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania zaopatruje się w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 83, poz. 544) - Informacje dotyczące podmiotów przeprowadzających badania stwierdzające czy zamknięcie utrudniające otwarcie przez dzieci są zgodne z odpowiednimi normami. •  Bezpieczeństwo i higiena pracy • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280 poz. 2771) • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86) 

14. Substancje Komentarze Polskie akty prawne ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 27, poz. 140) Lista substancji posiadających zharmonizowaną na poziomie UE klasyfikację i oznakowanie znajduje się w załączniku VI do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008. W załączniku VI do rozporządzenia nr 1272/2008 nazwy substancji podane są jedynie w języku angielskim, celowe jest więc korzystanie, wyłącznie dla celów informacyjnych z tabeli A z nieobowiązującego już rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem, w której podano w języku polskim nazwy substancji posiadających zharmonizowaną na poziomie UE klasyfikację i oznakowanie. Tabela ta ma jedynie charakter informacyjny, powinna wspierać przedsiębiorców w wypełnianiu wymogu zamieszczenia w kartach charakterystyki i na oznakowaniu opakowań substancji niebezpiecznych czy preparatów niebezpiecznych wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nazw substancji chemicznych w języku polskim. Uwaga! W tabeli tej nie znajdują się wszystkie substancje, które na dzień dzisiejszy zamieszczone są w załączniku VI do rozporządzenia nr 1272/2008. Wykaz substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. 05.201.1674) - Tabela A

15. Substancje Komentarze Polskie akty prawne • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA • z dnia 20 kwietnia 2012 r. • w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin • Zachowano: • dotychczasowe piktogramy • dotychczasowe wymiary etykiet • dotychczasowe zwroty R i S • Wniosek: • Oznakowania na etykietach po 1.12.2012 roku substancji i mieszanin w dydaktycznych salach laboratoryjnych nie muszą być zmieniane.

16. Odpady Akty prawne Polskie akty prawne Odpady niebezpieczne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska  Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Dz.U. 2001 nr 62 poz. 628  Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lutego 2007 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o odpadach (Dz. U. Nr 39/2007 r., poz. 251). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001 nr 112, poz.1206)

17. Uczelnia

18. Zarządzenia Rektora Politechniki Śląskiej Wykaz pełnomocników jednostek podstawowych

19. Zarządzenia Rektora Politechniki Śląskiej cd. WYKAZ ZARZĄDZEŃ OBOWIĄZUJĄCYCH W POLITECHNICE ŚLĄSKIEJ ZARZĄDZENIE Nr 25/12/13 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie substancji chemicznych i ich mieszanin stosowanych i przechowywanych na Politechnice Śląskiej ZARZĄDZENIE Nr 3/12/13 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 9 października 2012 roku w sprawie selektywnego zbierania odpadów powstających lub wytwarzanych na Politechnice Śląskiej ZARZĄDZENIE Nr 9/09/10 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 5 listopada 2009 roku w sprawie zasad postępowania w laboratoriach stosujących substancje i preparaty niebezpieczne.

20. Zarządzenia Rektora Politechniki Śląskiej cd. ZARZĄDZENIE Nr 25/12/13 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie substancji chemicznych i ich mieszanin stosowanych i przechowywanych na Politechnice Śląskiej • § 1 • Kierownicy podstawowych jednostek organizacyjnych oraz jednostek ogólnouczelnianych, międzywydziałowych i pozawydziałowych Uczelni odpowiedzialni są za sporządzenie i aktualizowanie: • 1) wykazu magazynowanych w jednostce substancji chemicznych i ich mieszanin oraz odpadów niebezpiecznych, • 2) wykazu stosowanych w procesie dydaktycznym lub w badaniach naukowych, substancji chemicznych i ich mieszanin. • Kierownicy jednostek organizacyjnych, o których mowa w ust. 1 przekazują do Inspektoratu BHP aktualne wykazy oraz nazwiska osób odpowiedzialnych w jednostce organizacyjnej za właściwe gospodarowanie substancjami chemicznymi i za ich przechowywanie.

21. Zarządzenia Rektora Politechniki Śląskiej cd. ZARZĄDZENIE Nr 3/12/13 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 9 października 2012 roku w sprawie selektywnego zbierania odpadów powstających lub wytwarzanych na Politechnice Śląskiej • 5. Do zadań pełnomocników, o których mowa w ust. 3 pkt b) należy w szczególności: • 1) ustalenie, w porozumieniu z kierownikiem jednostki, rodzajów odpadów niebezpiecznych powstających lub wytwarzanych w danej jednostce, • 2) ustalenie, w porozumieniu z kierownikiem jednostki, wewnętrznego systemu zbierania i segregowania odpadów niebezpiecznych oraz wyznaczenie specjalnie oznakowanych pomieszczeń przeznaczonych do gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem do unieszkodliwienia, • 3) powiadamianie o podjętych ustaleniach Inspektoratu BHP.

22. Uczelnia WYKAZ ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH ZBIERANYCH W JEDNOSTKACH POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

23. Zarządzenia Rektora Politechniki Śląskiej cd. ZARZĄDZENIE Nr 9/09/10 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 5 listopada 2009 roku w sprawie zasad postępowania w laboratoriach stosujących substancje i preparaty niebezpieczne. • § 1 • W laboratoriach Politechniki Śląskiej, w których stosowane są substancje i preparaty niebezpieczne: • 1) wprowadza się obowiązek pracy w okularach i fartuchach ochronnych, • 2) zaleca się stosowanie rękawic ochronnych – w zależności od charakteru wykonywanych prac. • 2. Prowadzący zajęcia w laboratorium zobowiązani są zapewnić dostęp do kart charakterystyki substancji i preparatów niebezpiecznych. • 3. Kierownicy podstawowych jednostek organizacyjnych oraz innych jednostek niebędących wydziałami zobowiązani są do zapewnienia niezbędnych środków ochrony indywidualnej, w zależności od specyfiki prowadzonych kierunków studiów lub prowadzonych badań.

24. ŹRÓDŁA INFORMACJI http://www.chemikalia.gov.pl/organizacja.html

25. ŹRÓDŁA INFORMACJI SYGOS Hasło: sygos

26. ŹRÓDŁA INFORMACJI SYGOS Strona startowa

27. Wydział Chemiczny System zarządzania chemikaliami i odpadami

28. Zadania do realizacji Substancje • Powiadomienie kierownika jednostki podstawowej o konieczności realizacji zarządzeń Rektora. • Przekazanie informacji i zadań pełnomocnikom jednostek wewnętrznych (instytuty, katedry). • Zebranie materiałów i przekazanie do Inspektoratu BHP: • Wykaz laboratoriów (magazynów pośrednich) dydaktycznych i badawczych wraz z wykazem przechowywanych w nich substancji chemicznych oraz podanie osób odpowiedzialnych (formularz), • Nadzór nad prawidłowym oznakowanie (etykietowaniem) substancji w lab. dydaktycznych • Nadzór nad pracami związanymi z likwidacją zbędnych odczynników chemicznych • Odpady • Aktualizacja miejsc, rodzaju i osób odpowiedzialnych za zbieranie odpadów w laboratoriach chemicznych (formularz). • Zebranie informacji o zasadach zbierania pozostałych (poza chemicznymi) rodzajów odpadów w swoich jednostkach, z ustaleniem osób odpowiedzialnych. • Dotyczy to odpadów wymienionych w ZARZĄDZENIU Nr 3/12/13 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 9 października 2012 roku . • Przekazanie informacji o ewentualnym wytwarzaniu odpadów medycznych. • Realizacja zadań • Przekazanie informacji do Inspektoratu BHP - do końca lutego 2013 roku. • Audyt poszczególnych jednostek – sukcesywnie od 20.02. - do 20.03. 2013 roku

29. Dziękuję za Uwagę