• 720 likes • 1.25k Views
MULTİTRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM. TANIM. Vücudun birden fazla bölümünde veya organında meydana gelen yaralanma durumudur. Travma sonrası ölüm zamanı 3’ e ayrılır. %50 olay yerinde %30 hastaneye varıştan sonraki ilk dakikalarda %20 yoğun bakımda. Y aklaşım.
E N D
TANIM Vücudun birden fazla bölümünde veya organında meydana gelen yaralanma durumudur. Travma sonrası ölüm zamanı 3’ e ayrılır. %50 olay yerinde %30 hastaneye varıştan sonraki ilk dakikalarda %20 yoğun bakımda
Yaklaşım İleri travma yaşam derneğine göre; Birinci değerlendirme Hızlı resüsitasyon İkincil değerlendirme Tanısal tetkikler ve sonuçlandırma
BİRİNCİ DEĞERLENDİRME Havayolu obstrüksiyonu Tansiyon pnömotoraks Açık pnömotoraks Yelken göğüs Kalp tamponadı Masif hemoraji, varlığı aranmalı ve tespit edilmelidir.
İlk Yapılması Gerekenler Airway + C – spine Breathing / Ventilation Circulation / Hemorrhagecontrol Disability Exposure
Havayolu ve Boyun Hastanın anlamlı konuşması havayolunun açık beyin perfüzyonunun iyi olduğunu gösterir. Kaba ve gürültülü solunum tıkanıklığın işareti olabilir. Yabancı cisimler ve maxillofasiyal yaralanmalar tıkanma nedeni olabilir. Havayolunun en sık tıkanma nedeni dilin geri kaçmasıdır. ( oral , nazal airway ) Boyun mutlaka sabitlenmelidir.
Havayolu ve Boyun Headtilt-Chin lift Jaw-thrust GKS : 8 ve altı olan hastalar endotrakealentübasyon…. Entübasyon yapılması zorsa krikotiroidotomi… RSI…
SOLUNUM Paradoksal göğüs duvarı hareketi Trakeadeviasyonu Krepitasyon Solunum seslerinin olmaması Tespit edildiği zaman….
SOLUNUM Yelken göğüs Tansiyon pnömotoraks Açık – kapalı pnömotoraks Sternum – kot kırığı Hemotoraks Kalp tamponadı ( becktriadı, perikardiyosentez, torakotomi..) TÜP TOROKOSTOMİ….
SOLUNUM Tansiyon pnömotoraks klinik ile tanı konulur ve film beklenmez. İlk müdahele iğne torakostomidir. Masif hemotoraks tüp torakostomiden sonra 1500 cc’ den fazla kan gelmesi, 2-4 saat içinde 200 cc/saat’den fazla kanama veya sürekli kan tranfüzyonuna ihtiyaç duyulmasıdır. Torakotomiendikasyonu doğurur.
Açık Pnömotoraks Toraks duvarındaki açıklık trakea çapının 2/3’ünden büyükse oluşur Dispne, taşikardi Yara bölgesinde;sesler az/yok, fazla havalanma perküsyon timpan ses Vazelinli gazlı bezle deliğin üç tarafını bantlayıp bir taraftan hava çıkışı sağlanır Delik kapatılır, Tüp torakostomi
SOLUNUM Yelken göğüs ardışık iki ve daha fazla kotta en az iki yerden kırık olması ve paradoksal göğüs duvarı hareketlerinin olmasıdır. Sıklıkla akciğer kontüzyonu eşlik eder. Hasarlı akciğer dokusu sıvı yüklenmesine çok hassastır. Sıvı resüsitasyonuna dikkat edilmelidir. Gerektiğinde entübasyon yapılmalıdır.
6 ani ölümcül göğüs yaralanması(birincil bakıda tespit et) Hava yolu obstrüksiyonu Tansiyon Pnömotoraks Açık Pnömotoraks Masif Hemotoraks Flailchest (yelken göğüs) Kardiyak tamponad
6 potansiyel ölümcül göğüs yaralanması Aort diseksiyonu Myokardkontüzyonu Trakeobronşial yırtılma Özefagustaperforasyon Akciğer kontüzyonu Diafram yırtığı
DOLAŞIM Travmalı bir hastada hipotansiyon varsa aksi ispatlanana kadar hemorajik şok kabul edilir. Dolaşan kan hacminin %30’u kaybedilene kadar şok tablosu oluşmayabilir. Çocuklarda evre 4’e kadar şok gizlenebilir. Kanama yaralanmalara bağlı ölümün en sık nedenidir. Hemodinamik durum bilinç ve nabıza bakılarak değerlendirilmelidir. Cilt rengi gri %30 kayıp Kapiller dolum zamanı güvenilir değil.
DOLAŞIM Dış kanamalarda doğrudan bası uygulanmalıdır. Crush yaralanmalarda turnike iskemiyi artıracağından dolayı uygulanmamalıdır. Sıvı resüsitasyonuna yaşlılarda kalp yetmezliği açısından dikkat edilmelidir. Hemodinamik olarak anstabil hastalarda 2000 cckristaloid, gerekirse kan verilmelidir. Çocuklarda 20cc/kg sıvı, 10cc/kg kan…
ŞOKUN DİĞER NEDENLERİ Tansiyon pnömotoraks Kalp tamponadı Nörojenik şok
FASTfocusedabdominalsonographicexamination MORRİSON POŞU: Karaciğer ve sağ böbrek arasıdır. İlk olarak sıvı burda toplanır. PERİSPLENİK ALAN: Dalak ve sol böbrek arasıdır. Sıvı sol tarafta ya burada ya da subfrenik alanda toplanır. MESANE ETRAFI: Kadınlarda sıvı douglas, erkeklerde retrovezikalpoşta toplanır. PERİKARD: Kalp tamponadı…
FAST Akciğer bazallerinin incelenmesi hemotoraks açısından faydalıdır. Çünkü yatan hastada kan ilk önce posteriorda toplanır. FAST bir kez değil sık tekrarlanmalıdır.
NÖROLOJİK MUAYENE A: ALERT V: VERBAL P: PAİN U: UNRESPONSIVE Ayrıca pupil çapı( izokorik olmalıdır), ışık refleksi değerlendirilmelidir.
GKS 13-14 minör travma 9-12 orta travma 3-8 ağır travma
GİYİSİLERİN ÇIKARILMASI Tüm vücut inspeksiyonu için gerekli. Kütük çevirme yöntemi ile hastanın posterior kısmı muayene edilir. Rektal muayene yapılır.
KATATERLER Üretralmeada kan Skrotumda kan, ekimoz Rektal muayenede yüksek prostat, Bozulmuş bağırsak ansı, Dışkıya bulaşık kan, Varsa idrar sondası kontrendike..
KATATERLER Mide kateterizasyonuaspirasyon ve distansiyonu azaltır. Kafa tabanı kırıklarında nasalkataterizasyonkontrendike.
İKİNCİL BAKI ABC tekrarı Tepeden- Tırnağa Bak-Dokun-Hisset Tam ve eksiksiz hikaye Tam veeksiksizmuayene Kesintedaviler Sık bilinç ve vital kontrolü Konsültasyonlar
Baş- Göz - Boyun SAÇLI DERİ:kanamavarsabası KAFA TASI: kırık, çökme, steplenme KAFA TASI TABANI FRAKTÜRÜ *Racooneyes, *Battlesign GÖZLER: kanama, penetranyaralanma, görmekeskinliği, lensideğerlendir PUPİLLERyenidendeğerlendir BOYNU yeniden değerlendir
Maksillofasiyel Ağız içinde:laserasyon, kanama, diş kırığı Maxillerfraktür :*Le-fort kontrolü Mandibularfraktür :*abeslank testi Burun, Kulak : Epistaksis,SeptalHematom,Hemotimpanum,Rinore,Otore *Ring testi*
Göğüs İns; ön, arkaveyanduvarlarda yaralar Palp;küntvepenetranyaralar, ciltaltı amfizem, hassasiyet,krepitasyon Osk; solunumseslerivekalpsesleri X-Ray değerlendir.
Batın İns; künt/penetranyaralar,içkanama Osk; barsaksesleri Perk; rebound, hassasiyet Palp; hassasiyet, defansve rebound Rektal tuşe yap Yatak başı USG
LaparotomiEndikasyonları Ateşli silah yaralanmaları Evisserasyon Peritoneal bulgular Serbest hava
Rektum - Vajina Rektumdakan, Sfinktertonusu, Prostatyerleşimi, Barsakduvarıbütünlüğü, Kemikfragmanları Vajendekanama; Vajinallaserasyon
Nörolojik Bilinç, kişi, yer, zaman, oryantasyonu Pupilleriyenidendeğerlendir GKS Motorveduyu, refleksyanıtları Kraniyal sinirler
Kas-iskelet 4 Ekstremiteinspeksiyonu; kontüzyon,laserasyonvedeformite 4 Ekstremitepalpasyonu;hassasiyet, krepitasyon, anormalhareketveduyu Periferiknabızlarabak
Pelvis-Omurga Pelvistekırık, kanamayıdeğerlendir KÜTÜK YUVARLAMASI YAP(3-4 kişiile) Tümspinözprosesleredokun Kırıkşüphesiolanalanlarıngrafisiniiste
GÖRÜNTÜLEME Lateral servikal(C1-7, T1) AP akciğer AP pelvis * Servikal AP veodontoid * Yatak başı USG * BBT
YAN SERVİKAL GRAFİ T1 korpusunun üst sınırı görülmeli Dört hat kontrolü ( anteriorvertebral hat, anterior ve posteriorspinal kanal hattı, spinösproçes hattı ) Yumuşak doku alanları ( C2-3’de 7mm, C5’de 22 mm) Faset eklem genişliği, çıkığı Spinöz çıkıntılar arasında açılma
İNSTABİLİTE KRİTERLERİ OMURLAR ARASI AÇI>10 DERECE İKİ OMUR ARASI FARK > 3.5 mm OMUR GÖVDESİ YÜKSEKLİK KAYBI> % 25