Şaban Erdikler Nisan 2005

1. POLONYA GENEL VERGİ SİSTEMİ Şaban Erdikler Nisan 2005

2. İÇİNDEKİLER • Genel Ekonomik Yapı • Yabancı Yatırımlar • Genel Vergi Yapısı

3. GENEL EKONOMİK YAPI

4. 1989’da komünizmin sona ermesinden sonra serbest piyasa ekonomisine geçilmiştir. • Polonya hükümeti telekomünikasyon, çelik ve üretim sektörlerinde önemli özelleştirmelere gitmektedir. • Yabancı yatırımlar özellikle son yıllarda artmış ve 2004’te 84,4 milyar $’a ulaşmış durumdadır. • Sadece 1999 yılının ilk yarısında 5 milyar $ yabancı sermaye girişi gerçekleşmiştir. • Polonya’da yatırım yapan başlıca ülkeler Almanya, İtalya ve Amerika’dır. • En büyük yabancı yatırımcılar; France Telecom, EBRD, Fiat, HVB ve Citigroup’tur. • Polonya 1993 yılında aday olduğu AB’ne, 1 Mayıs 2004 tarihinde girmiştir. • Nüfus 38,2 milyon (2003) • GSMH, 2004 yılının ilk çeyreğinde %6,9 büyümüş. 2005 yılındaki büyümenin %4,5 olması bekleniyor. • Kişi başı milli hasıla 5.400 $ • 2003 yılı enflasyonu %0,8; 2004 yılı enflasyonu %2

5. POLONYA YABANCI YATIRIMLAR

6. Polonya Yabancı Yatırım Politikası Polonya yabancı yatırımların artmasına yönelik önemli düzenlemelere gitmiştir: • 2004 yılında Kurumlar Vergisi oranı %19’a düşürülmüştür. • Sıkı bankacılık uygulamalarının rahatlatılması, iflas yasasının değiştirilmesi ve gayrimenkullere ilişkin yapılan düzenlemeler kredi maliyetleri düşürmüş ve yatırımların artmasına sebep olmuştur.

7. Yatırımcılara Sağlanan Teşvikler Polonya yatırımcılarına önemli teşvikler sağlamaktadır: • Finansal destekler : Belirli özellikleri sağlayan yatırımcılara Avrupa Birliği Bölgesel Destekleme Fonu’ndan ve Polonya hükümeti tarafından finansal destek sağlanmaktadır. • Özel Ekonomik Bölgeler • Gümrüksüz Bölgeler • Gümrük Antrepoları • İşsiz çalıştırmaya yönelik teşvikler • Lokal vergi istisnası teşvikleri

8. Özel Ekonomik Bölgeler (SEZ) Ticari faaliyetlerin yürütülmesi için kurulmuş olan Özel Ekonomik Bölgeler sağlamış olduğu vergisel ve operasyonel avantajlarla dikkat çekmektedir. Özel Ekonomik Bölgelerde yatırımcılara sağlanan başlıca avantajlar şunlardır: • Büyük yatırımcılara yatırım tutarının %50’si kadar kurumlar vergisi veya gelir vergisi istisnaları sağlanmaktadır. • Küçük ve orta ölçekli işletmelere yatırım tutarının %65’i kadar kurumlar vergisi veya gelir vergisi istisnaları sağlanmaktadır. • Yatırımcılara yeni işe alınan personelin bordro yükünün %50’sine kadar devlet sübvansiyonu sağlanmaktadır.

9. Yıllar İtibariyle Yabancı Yatırımlar (milyon $) Polonya’ya yıllar itibariyle gelen yabancı yatırım tutarları (milyon $) Polonya’ya yıllar itibariyle gelen yabancı yatırımın kümülatif tutarları

10. POLONYA GENEL VERGİ YAPISI

11. Genel Vergileme Yapısı • Tek tip vergileme sistemi vardır. • Yerli ve yabancı gerçek kişi ve kurumlar prensip olarak aynı vergileri ödemekle yükümlüdürler. • İmzalanmış olan çifte vergilemeyi önleme anlaşmaları ile avantajlar sağlanmaktadır. • Başlıca vergiler: • Kurumlar vergisi • Gelir vergisi • KDV • İşlem vergileri • Damga vergisi

12. Vergi Sistemi ve Düzenlemeleri • Tüm vergi kanunları, oranları, yaptırımları ve mükellefleri Hükümet tarafından çıkarılan kanunlarla düzenlenmektedir. • Maliye Bakanlığı’na da düzenleme yapma yetkisi verilmiştir. • Tüm düzenlemeler Resmi Gazete’de (Official Journal of the Republic of Poland) yayınlanmaktadır. • “Tax Ordinance” en genel vergi düzenlemesi olup aşağıdaki hususlar bu kanunla düzenlenmiştir: • Genel vergi yönetimi yapısı • Genel vergi düzenlemeleri • Üçüncü kişilerin vergi yükümlülükleri • Vergi bilgilendirmesi • Vergi işlemleri • Mali gizlilik

13. Vergi İdaresi-1 Polonya’daki vergi yönetimi aşağıdaki idareler tarafından gerçekleştirilmektedir: • Vergi Daireleri : Vergi toplama ve çeşitli idari konularda görüş verme yetkisine sahiptirler. Ayrıca vergi ve uygulama denetimleri yapan Mali Denetim Ofisleri de bulunmaktadır. • Vergi Odaları : Vergi Dairelerinin denetlenmesi ile vergi daireleri ile mali denetim ofislerinin kararlarının incelenmesi görevini yürütmektedirler. • Maliye Bakanlığı : Polonya bütçe politikaları ile tüm vergi yapısının denetiminden sorumludur.

14. Vergi İdaresi-2 • Vergi mükellefleri, Vergi Daireleri ile Mali Deneti Ofislerinin kararlarına itiraz etmek için Vergi Odalarına başvurabilmektedirler. • Vergi Odalarının kararlarına itiraz etmek için ise Bölgesel İdare Mahkemelerine başvurulabilmektedir. • 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren getirilen düzenleme ile Bölgesel İdare Mahkemelerin kararlarına itiraz edebilmek için Yüksek İdare Mahkemelerine başvurmak mümkün bulunmaktadır.

15. Vergi Görüşü Alınması • Vergi mükelleflerinin talebi ile Vergi Daireleri vergi uygulamaları hakkında mükellefe özel görüş verebilmektedirler. Bu görüşler “bağlayıcı görüş” niteliğinde değildir. Ancak olası bir vergi incelemesinde, Vergi Otoriteleri tarafından Vergi Dairesinin sözkonusu görüşüne aksi bir görüş verilmesi durumunda bile, vergi mükellefleri ödenmeyen veri borcuna ilişkin olarak gecikme faizi ödememektedirler. • 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni düzenleme ile vergi mükelleflerinin “bağlayıcı nitelikte görüş” almalarına olanak sağlanmıştır. Eski uygulama ile yeni uygulama arasındaki en önemli fark, eski uygulamada olası bir vergi incelemesinde vergi mükellefinin almış olduğu görüşe rağmen Vergi Otoriteleri uygulamanın yanlış olduğunu öne sürebilmekte ve mükellefler gecikmiş vergi borcuyla karşı karşıya kalabilmekteydiler. Yeni uygulamada ise, alınmış olan görüş bağlayıcı nitelikte olmakta ve verilmiş olan görüşe katılmasalar bile Vergi Otoriteleri bu görüşe uymak zorunda kalmaktadırlar.

16. Kurumlar Vergisi-1 • Şirketler (ortaklıklar hariç) Kurumlar Vergisine tabi bulunmaktadırlar. • Kayıtlı iş merkezleri ile yönetim merkezleri Polonya’da olan şirketler Polonya içinde ve dışındaki elde etmiş oldukları tüm kazançları üzerinden Polonya’da vergiye tabidirler. • Kayıtlı iş merkezleri ya da yönetim merkezleri Polonya’da bulunmayan kurumlar, çifte vergilemeyi önleme anlaşmasında aksi söylenmedikçe, sadece Polonya’da elde etmiş oldukları kazançlar üzerinden vergi ödemekle yükümlüdürler. • Belirli şartların yerine getirilmesi durumunda, birden çok kurum “fiscal unity” oluşturarak tek bir kurumlar vergisi mükellefi olarak kabul edilebilmektedir.

17. Kurumlar Vergisi-2 • Vergiye tabi kazanç; bir vergileme döneminde elde edilen tüm finansal ve operasyonel gelirlerden vergi kanunlarınca kabul edilen giderlerin düşülmesi sonucunda tespit edilmektedir. • Vergiye tabi kazanç elde edilmesine yönelik olarak yapılan giderler indirim konusu yapılabilmektedir. Bazı harcamalar ise kanunen kabul edilmeyen gider (bazı reklam ve tanıtım giderleri, gecikme ceza ve faizleri, vb) olarak kabul edilmektedir. • Sabit kıymetler ile maddi duran varlıklar amortismana tabi tutulmaktadır. Alınan sabit kıymetin değerinin 3.500 PLN’nin (~1.000 $) altında olması durumunda direk gider hesaplarına alınması mümkün bulunmaktadır. Arsa ve sanat eserleri amortismana tabi değildir. • Kurumlar vergisi oranı %19’dur. Bu oran diğer Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasındaki en düşük vergi oranıdır. (Kurumlar Vergisi oranı 1999’da %34, 2001’de %28, 2003’te %24, 2004’te ise %22’dir) • Ortaklıklarda (partnership) vergileme her bir ortağın kendi payına düşen gelir/gideri oranında yapılmaktadır.

18. Temettülerin Vergilemesi-1 • Polonya’da mukim bir şirketten elde edilen temettü kazançları %19 oranında vergi kesintisine tabi bulunmaktadır. Bu vergi temettüyü ödeyen şirket tarafından kesilmektedir. • 1 Mayıs 2004 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme uyarınca, AB üye ülkelerinde mukim şirketler tarafından elde edilen temettü kazancının, temettüyü elde eden şirketin aşağıdaki şartları taşıyor olması koşuluyla, vergi kesintisinden istisna tutulması mümkün bulunmaktadır: • Polonya’da iş ve yönetim merkezinin olmaması gerekmektedir. • AB’ye tabi bir ülkede vergiye tabi olması gerekmektedir. • Polonya’daki şirketin en %10 oranında hissesine kesintisiz iki yıl süreyle sahip olması gerekmektedir. • Kurumlar Vergisi Kanununda 18.11.2004 tarihinde yapılan değişiklik uyarınca, %10 oranındaki asgari iştirak şartı uygulaması için geçiş dönemi tayin edilmiş bulunmaktadır. Buna göre asgari iştirak şartı; • 01.01.2005-31.12.2006 döneminde en az %20, • 01.01.2007-31.12.2008 döneminde en az %15, • 01.01.2009 tarihinden itibaren en az %10 olarak belirlenmiştir.

19. Temettülerin Vergilemesi-2 • Polonya’da mukim olmayan bir şirkete kar dağıtımı yapılması durumunda stopaj oranı Çifte Vergilemeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA) uyarınca düşürülebilmektedir, ancak bunun için temettüyü elde eden diğer şirketin mukim olduğu ülkeye ait mukimlik belgesini Polonya makamlarına sunması gerekmektedir. • Polonya mukimi bir gerçek kişiye kar dağıtımı yapılması durumunda, yapılan %19 oranındaki kesinti tutarı cari yıl ya da gelecek yıllar Kurumlar Vergisine mahsup edilebilmektedir. • Polonya’da mukim şirketlerin yurtdışında mukim şirketlerden elde etikleri temettüler %19 oranında kurumlar vergisine tabi olmaktadır. Ancak yurtdışında ödenen stopajlar Polonya’daki kurumlar vergisi yükümlülüğünden mahsup edilebilmektedir. • Polonya’da mukim bir şirketin AB üyesi olmayan ancak ÇVÖA olan bir ülkedeki şirketten temettü elde etmesi durumunda, yurtdışında ödenen vergiler aşağıdaki şartların taşınması şartıyla kurumlar vergisinden mahsup edilebilmektedir: • Polonya’daki şirket temettü ödeyen şirketin %75’ine sahip olmalıdır. • Polonya’daki şirket temettü ödeyen şirketin hisselerine en az iki yıl süreyle elinde bulunduruyor olmalıdır.

20. Faiz, Royalty ve Diğer Servis Ödemelerinin Vergilemesi-1 • Faiz gelirleri genel olarak kurum kazancı olarak vergilendirilmektedir. Faizi ödeyen borçlu tarafından gider yazılması ve krediyi veren kreditör tarafından gelir yazılması için nakden ya da hesaben ödenmiş olması gerekmektedir. • ÇVÖA’ca aksine bir düzenleme bulunmadıkça Polonya’da mukim olmayan kişilere yapılan faiz ödemelerinden %20 oranında kesinti yapılmaktadır. • Yine ÇVÖA’ca aksine bir düzenleme bulunmadıkça Polonya’da mukim olmayan kişilere yapılan royalty ya da diğer servis bedeli (danışmanlık, muhasebe, pazar araştırması, garanti, vb) ödemelerinden %20 oranında kesinti yapılmaktadır. ÇVÖA’nda bu tür servis bedelleri ticari kazanca dahil edildiğinden stopaja tabi olmayabilmektedir.

21. Faiz, Royalty ve Diğer Servis Ödemelerinin Vergilemesi-2 • 18.11.2004 tarihinde yapılan değişiklik uyarınca faiz, royalty ve diğer servis ödemelerine ilişkin stopaj oranları kademeli olarak düşürülmüştür: • 01.07.2005-30.06.2009; %10 • 01.07.2009-30.06.2013; % 5 • 01.07.2013 tarihinden itibaren bu kazançlar istisna tutulmuştur. • Bu düşük oranlardan faydalanabilmesi için kazancı elde eden kurumun aşağıdaki şartları haiz olması gerekmektedir: • İş ve yönetim merkezinin Polonya’da bulunmaması, • AB üyesi ülkelerde kurumlar vergisi yükümlülüğünün olması, • Faiz ya da royalty ödeyen Polonya şirketinin sermayesinin en az %25’ine en az 2 yıl süre ile sahip olması gerekmektedir. • Polonya’da mukim olan şirket, faiz ya da royatly geliri elde ettiği şirketin en az %25’ine 2 yıl süre ile sahip olması durumunda da bu düşük oranlardan faydalanabilmesi mümkün bulunmaktadır.

22. Geçmiş Yıl Zararlarının Taşınması • Geçmiş yıl zararları 5 yıl süre ile taşınarak gelecek dönem karlarına mahsup edilebilmektedir. • Bir vergilendirme döneminde kullanılan geçmiş yıl zararı toplam zararın %50’sini aşamamaktadır. • Birleşme durumunda kalan şirketlerin geçmiş yıl zararlarından faydalanılabilmekte, satın alınan şirketlerin geçmiş yıl zararlarından ise faydalanılamamaktadır. Eğer birleşme yeni bir şirket kurulması yoluyla gerçekleşirse, birleşen şirketlerin zararlarından faydalanılamamaktadır.

23. Grup Şirketleri-Fiscal Unity-1 • Aşağıdaki şartların yerine getirilmesi durumunda, birden çok kurum “fiscal unity” oluşturarak tek bir kurumlar vergisi vergi mükellefi olarak kabul edilebilmektedir: • Grup şirketlerinin Polonya’da mukim anonim ya da limited şirket olmaları gerekmektedir. • Her bir grup şirketinin sermayesinin minimum 1.000.000 PLN (~290.000 $) olması gerekmektedir. • Holding şirketinin diğer grup şirketlerinin en az %95’ine sahip olması gerekmektedir. • Grup şirketlerinin holding şirketinin ya da birbirlerinin hisselerini ellerinde bulundurmuyor olmaları gerekmektedir. • Hiçbir grup şirketinin birikmiş vergi borcu bulunmaması gerekmektedir. • Holding şirketi ile diğer grup şirketlerinin fiscal unity oluşturma konusunda noter onaylı beyanlarının olması gerekmektedir, bu kararın vergi dairesine de sunulması gerekmektedir.

24. Grup Şirketleri-Fiscal Unity-2 • Fiscal Unity oluştuktan sonra aşağıdaki koşullar geçerli olacaktır: • Hiçbir grup şirketi KDV istisnası dahil vergi istisnalarından yararlanamayacaktır. • Grubun yıllık karlılığı %3’ün altında olmayacaktır. • Hiçbir grup şirketi üçüncü partilerle trasnfer pricing hükümlerine aykırı işlemlerde bulunmayacaktır. • Vergi Otoriteleri tarafından tek bir şirket olarak algılanan fiscal unity ayrıca aşağıdaki avantajlara da sahip olmaktadır: • Bir şirketin karı diğer şirketin zararına mahsup edilebilmektedir. • “transfer pricing” hükümleri grup şirketleri arasındaki işlemlerde uygulanmayacaktır. • Gruptaki sadece bir şirket vergi beyannamesi verecektir. • Holding şirketine ödenen temettüler stopajdan istisna olacaktır.

25. Örtülü Sermaye • Borç/sermaye rasyosu 3:1 olarak sınırlanmıştır. • Bu oranın üzerindeki faiz ödemeleri kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilmektedir. • Bu uygulama aşağıdaki şartları haiz şirketlere kredi verildiğinde geçerli olmaktadır: • Şirketin sermayesinin %25’ine sahip olan şirkete, • Şirketin sermayesinin beraberce %25’ine sahip olan şirketlere, • Aynı ortağın en az %25’ine sahip olduğu başka bir şirkete • Kredi tanımı borç senetleri ve mevduatlar için de geçerlidir. • 01.01.2005’den itibaren örtülü sermaye uygulaması Polonya mukimi kurumlar tarafından verilen krediler için de geçerlidir.

26. Transfer Pricing • Temel olarak Polonya “transfer pricing” uygulamaları OECD prensiplerine uygun olarak belirlenmiş olup işlemlerin “arm’s lenght” olması esastır. • Ortaklık ilişkisi içinde bulunan şirketlerin birbirleri ile yaptıkları işlemlerin piyasa koşullarından farklı olması durumunda, sözkonusu şirketin olması gerekenden daha düşük vergiye tabi bir kazanç elde ettiği öne sürülebilmektedir.

27. Vergi Otoritelerinin Bilgilendirmesi Polonya’da mukim olmayan şirketler/kişilerle yapılan işlemlere ait bazı bildirim yükümlülükleri bulunmaktadır: • Mukim bir şirket/kişi ile yurtdışında mukim şirket/kişi arasında bir yıl içinde yapılan işlemlerin 300.000 EUR’yu aşması durumunda üç ay içinde bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. • Yurtdışındaki kurumun Polonya’da şubesi bulunması durumunda, 5.000 EUR’yu aşan işlemlere ilişkin bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır.

28. İlgili Kurumlarla Yapılan İşlemlerin Belgelenmesi 01.01.2001 tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler uyarınca ortaklık ilişkisi bulunan şirketler ile vergi cennetlerinde mukim olan şirketlerle yapılan işlemlerin belgelendirilmesi düzenlenmiştir. Buna göre, • Ortaklık ilişkisinde bulunulan şirketlerle yapılan işlemlerin bir vergileme döneminde aşağıdaki tutarları aşması durumunda belgelendirilmesi gerekmektedir: • 100.000 EUR; işlem bedeli örtülü sermaye esasları uyarınca belirlenen sermayenin %20’sini aşmıyorsa, • 30.000 EUR; hizmet, satış ya da maddi olmayan duran varlıkların kullanılması durumunda, • 50.000 EUR; diğer tüm durumlarda • Vergi cennetlerinde mukim şirketlerle yapılan işlemlerin ise bir vergileme döneminde 20.000 EUR’yu aşması durumunda belgelendirilmesi gerekmektedir: • Vergi mükelleflerinin sözkonusu belgeleri 7 gün içinde talepte bulunan Vergi Otoritelerine beyan etmeleri gerekmektedir. • Vergi Otoritelerinin mükellefin karının beyan ettiğinden daha fazla olduğunu tespit etmeleri halinde ya da ilgili belgelerin sunulamaması halinde, Vergi Otoriteleri tarafından tespit edilen kar ile mükellefin beyan ettiği kar arasındaki fark %50 oranında vergiye tabi tutulmaktadır.

29. Yabancı Şirketlerin Şubeleri • 01.01.2000 tarihinden itibaren yabancı şirketlerin Polonya’da şube açmaları mümkün bulunmaktadır. • Şubelerin faaliyetleri, ana şirketlerin faaliyetleri ile sınırlı olmaktadır. • Şubeler, limited şirketler ile anonim şirketlerin tabi oldukları vergi düzenlemeleriyle aynı düzenlemelere tabi bulunmaktadırlar. • Polonya’da irtibat bürosu açılması mümkün bulunmaktadır. İrtibat bürosunun faaliyetleri tanıtım ve reklam faaliyetleri ile sınırlıdır.

30. KDV-1 • KDV düzenlemeleri Polonya’nın AB üyesi olmasından sonra önemli değişikliklere uğramıştır. • KDV Polonya’da satılan mallar ve sunulan hizmetler üzerinden alınmaktadır. • Bir kurum KDV’ye tabi işlemlerinin yıllık tutarı 10.000 EUR’yu aşması durumunda KDV mükellefi olmaktadır. • Genel KDV oranı %22’dir. • Bazı mallar (temel besin maddeleri, sağlık hizmetleri için kullanılan malzemeler, bazı çocuk malzemeleri, 31.12.2007 tarihine kadar otel hizmetleri, 31.12.2007 tarihine kadar konut yapım ve tamir hizmetleri, bazı taşımacılık hizmetleri, belediye tarafından sunulan hizmetler, gübreleme hizmetleri) için düşük oranlı-%7 KDV hesaplanmaktadır. • Ayrıca tarım sektöründe kullanılan hammaddeler için %3 oranı geçerli bulunmaktadır.

31. KDV-2 • Topluma faydalı işler için yapılan teslimler, ihracat, bazı uluslar arası taşımacılık hizmetleri, kitap ve bazı dergi satışları 0% oranlı vergiye tabi bulunmaktadır. • KDV indirim mekanizması vardır. • KDV mükellefleri arasındaki işlemlerin faturaya dayandırılması gerekmektedir. • Aylık KDV beyannamesi verme yükümlülüğü bulunmaktadır. • Aylık KDV beyannamelerinin yanı sıra, AB içine yapılan satışlara ilişkin bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. • Polonya’da mukim olmayan ve KDV mükellefiyeti tesis ettirmemiş olan kurumların, Polonya’da ödemiş oldukları KDV’yi iade almaları mümkün bulunmaktadır.

32. İşlem Vergileri • 01.05.2004 tarihinde yürürlüğe giren İşlem Vergileri Kanunu uyarınca başlıca iki mal grubu üzerinden işlem vergisi alınmaktadır: • Harmonize olmuş mallar • yakıt ve birleşenleri • alkol ve içecekler • tütün ürünleri • Harmonize olmamış mallar • taşıt • parfüm ve kozmetik • elektrik • İşlem vergisi aşağıdaki işlemler üzerinden alınmaktadır: • Harmonize olmuş malların üretiminden • Harmonize olmuş malların depodan transferinden • Polonya içinde bu malların satışından • Bu malların ihracatı ve ithalatından • İşlem vergisi oransal olarak ya da miktarsal olarak hesaplanmaktadır.

33. Lokal Vergi ve Fonlar Lokal vergiler şunlardır: • gayrimenkul vergisi • kamyon ve otobüslerden alınan yol vergisi • miras ve bağış vergisi • tarım vergisi • ormancılık vergisi • köpek sahiplerinden alınan vergi Lokal vergiler Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen oranları aşamamaktadır.

34. Damga Vergisi Aşağıdaki işlemler Damga Vergisine tabi bulunmaktadır: • Resmi başvurular • Resmi işlemler • Sertifikalar • İzinler • Diğer dokümanlar

35. Medeni Kanuna Tabi İşlemler Üzerindeki Vergiler Aşağıdaki Medeni Kanun’a tabi işlemler %0,1-%2 nispetinde vergiye tabi bulunmaktadır: • Satış sözleşmeleri ile mal ve hakların devrine ilişkin sözleşmeler • Kira sözleşmeleri • Emekliliğe ilişkin sözleşmeler • Mirasa ilişkin sözleşmeler • Eşler arasında yapılan sözleşmeler • İpotek sözleşmeleri • Mevduat sözleşmeleri • Şirket ana sözleşmeleri