Uyku Laboratuarının Örgütlenmesi ve Yönetimi

1. Türk Toraks Derneği 11. Yıllık Kongresi FEMTOS Oturumu 23 - 27 Nisan 2008 MaritimPineBeachResort - Antalya Uyku Laboratuarının Örgütlenmesi ve Yönetimi Doç. Dr. Sadık Ardıç SB Dışkapı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları ve TBC Kliniği Uyku Hastalıkları Tanı ve Tedavi Merkezi

2. Dr. Karacan’ın örgütlenmesi doğru, benim ki doğru değil.Sleep Disorders Centers,Baylor College of Medicine, 10.9.1992

3. Uyku LaboratuvarıÖrgütlenmesi ve Yönetimi • Uyku Hastalıkları Merkezleri • Bu merkezler, tüm uyku hastalıklarının tanı ve tedavisinin yapıldığı yerlerdir. • Yönetimi Uyku Hastalıkları konusunda eğitimli doktor ya da doktorlar tarafından yapılır.

4. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Merkez, uyku hastalıkları merkezi olarak, ayrı bir unite olarak tanımlanmalıdır. • Merkez personeli, uyku hastalıkları etiği konusunda tanımlanan kurallara uymalıdır.

5. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Medikal Direktör • Tıp doktoru olmak zorundadır • Uyku bozuklukları alanında eğitimli olmak zorundadır. • Uyku Bozuklukları ile ilgili sertifika ve kurs programlarına katılmış olmalıdır. • Kredilendirilmiş uyku bozuklukları merkezlerinde tanımlanan sürelerde çalışmış olmalıdır.

6. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Diğer Personel • Uyku Teknisyeni: • Polisomnografi kalibrasyonu ve kullanmasını bilmelidir. • Kayıt sırasında ortaya çıkan acil durumlarda, sorunu giderecek düzenlemeleri yapabilmeli ve kaydedebilmelidir.

7. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Diğer Personel Uyku Teknisyeni: • Kaydın elle (manuel) değerlendirmesini (skorlamasını) yapabilmelidir. • Uyku Teknisyeni eğitimi, belirlenen merkezlerde, belli süre ile çalışmayı kapsar

8. Uyku Laboratuvarı Standartları Odalar; • Odalar 10-12 metrekare boyutlarında olmalıdır. • Uyku hastalıkları merkezinde en az iki oda bulunmalıdır.

10. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Polisomnografi yatağı aşağıda tanımlanan kriterleri mutlaka karşılamalı: • Her yatak odasında sadece bir PSG yatağı olmalı, • PSG yatağı olarak onaylanmış yataklar, polisomnografik kayıt sırasında kaydedilmek istenen tüm biyosinyallerin alınmasına olanak sağlamalı.

11. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Yatak odaları uyku alanında profesyonel tanı ve tedavinin yapılacağı, gece ve gündüz yapılmak istenen tüm çalışmalar ve gündüz uykululuk değerlendirilmesinin yapılmasını olanaklı kılacak teknik donanıma sahip olmalıdır.

12. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Odalar, özellikle ses ve ışığa karşı olmak üzere, bina içi ve dışı uyaranlar açısından yalıtılmış olmalıdır. • Isı ve Havalandırma için uygun donanıma sahip olmalıdır. • Multiple sleep latency test(MSLT), gibi gündüz yapılacak değerlendirmeleri olanaklı kılacak kadar uygun karartmaya olanak sağlamalıdır.

13. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Odalarda ya da laboratuvarda lavabo, banyo, tuvalet bulunmalı. • Temel ihtiyaçlar hastanın evini aratmayacak konforda olmalıdır. • İki yollu ses bağlantısı, düşük ışık ya da infrared ile çalışan kayıt ekipmanı ve video cıhazı bulunmalı, bunlar kontrol odası ile bağlantılı olmalıdır. • Engellilerin de tetkik edilebilmesine olanak sağlamalıdır.

17. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Kumanda Odası: • Kumanda odası, • Odalarla aynı katta olmalıdır. • Laboratuvarın merkezi yerinde olup, tüm odalara eşit mesafede olmalıdır.

18. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Kumanda Odası: • Odalarla devamlı ses bağlantısı olmalıdır, • Donanımı,teknisyene aynı anda tüm odaları monitörize edebilme olanağını sağlamalıdır.

19. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Kumanda Odası: • Kumanda odası yeterince geniş olmalı, • Teknisyen için uygun uygun izleme olanak sağlamalıdır ve uygun konforu içermelidir.

22. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Laboratuvar El kitabı; • Merkez de yapılan işleri ve uygulamaları tanımlayan yazılı el kitabının bulunması gerekir. • Bu el kitabı günlük yapılacak işleri gün be gün tanımlamalıdır. • Teknisyenin baş vurduğunda yararlanacağı tüm bilgileri(acil durum, kayıt, başvurulacak kişiler v.b.) kapsamalıdır.

23. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Laboratuvar El kitabı; • Yapılan testlerin (PSG,CPAP titrasyonu, MSLT,Epilepsi takibi v.b.) detaylarını göstermelidir. • Hasta kabulu sırasında yapılması gerekenleri içermelidir. • Merkez aynı zamanda ulusal uyku derneği kılavuzunıda izlemekle sorumludur.

24. Baylor Collage of Medicine,Sleep Disorders Center Houstun-Texas, USA- 1992

25. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Ekipman; Her oda, en az 16 kanal (6 tanesi EEG, EOG,3 EMG) içeren bir polisomnografa bağlı olmalıdır. Polisomnografi cihazı, AC kanalları yanısıra DC kanallarda da kayıt yapacak donanıma sahip olmalıdır.

26. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Ekipman; • Solunum kanalları,oksimetre,EKG,Bacak EMG,Vücut pozisyonu,mikrofon olmalıdır. • Polisomnografi cihazında alınan kayıtların (tüm gece) 30 yada 60 saniyelik epoklar şeklinde gösterebilir olması gerekir.

32. C4A1 O2A1 C3A2 O1A2 ROG LOG CHIN-EMG EKG RLEG LLEG

35. EEG: Zemin; nispeten düşük voltaj, karışık frekans, Uyku iğciği 12-14 cps (>0.5 sn) K Kompleks EOG: Arasıra SEM, EMG: Tonik aktivite düşük düzeyde

37. EEG: Nispeten düşük voltaj, karışık frekans, Teta aktivitesi, yavaş Alfa, testere dişli dalga EOG: Fazik REM, EMG: Tonik supresyon, fazik dönemler

39. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Standart Uyku Polisomnografisi için Minimum Montage • 6 EEG (e.g. F4-M1,C4-M1,O2-M1 or F3-M2, C3-M2, O2-M2) • 2 EOG • 3 mentalis/submentalis EMG • SaO2 • Horlama sinyali • Vücut Pozisyon Sensörü • Nazal Basınç /akım sinyali (tek başına termistor kullanılmıyor, beraberinde nazal kanülde kullanılıyor.) • Solunum Çabası için Validite edilmiş Metod • 2 EMG, tibialis anteriyor • EKG, tek kanal • Video görüntüleme ve eş zamanlı kayıt

40. POLİSOMNOGRAFİ • EEG, EOG, EMG • (Submental) • Oro-Nazal Hava • Akımı (Airflow) • Torako-Abdominal • Hareketler • Oksimetre • EKG • EMG (Tibial) • Vücut Pozisyonu • Trakeal mikrofon

41. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Kayıt İşlemleri; • Uyku merkezi ya da laboratuvarında kayıt işlemleri, medikal direktörün sorumluluğu altında uyku teknisyenleri tarafından yapılır. • Uyku laboratuarı için, sağlık alanında eğitimi de olan, en az iki uyku teknisyeni bulundurmalı, bir teknisyen en çok iki hastadan sorumlu olmalıdır.

42. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Kayıt İşlemleri; • Uyku laboratuarlarında, çalışmalar gece ve gündüz kesintisiz yürütülecek şekilde planlanmalıdır. • Gece ve gündüz teknisyenleri arasında vardiyalar devamlılık içinde yürütülecek şekilde planlanmalıdır.

43. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Tanısal Testler • SDC de Rutin olarak uygulanan ek tanısal testler aşağıdaki gibi sıralanır. • Fizik Muayene • Klinik Araştırmalar(laboratuar analizleri, radiyoloji, solunum fonksiyon testleri v.b.) • MSLT, • MWT • Uyku Günlüğü

44. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi • Tanısal Testler • Uyku Anketleri [e.g. Pittsburg Sleep Quality Index(PSQI), Epworth Sleepiness Scale (ESS), Stanford Sleepiness Scale (SSS), etc.] • Psikolojik ve Kişilik Testleri Anketleri (e.g. MMPI, etc.) • Nöröfizyolojik Değerlendirme (vigilans, psikometrik ve kognitif Testler.) • Diğerleri

45. EEG 10-20 SystemJasper 1958

46. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve YönetimiPolisomnografide hangi parametreler kaydedilmelidir ? Uykuya ait parametreler • EEG • EOG • EMG • EKG

47. EEG -Önerilen • F4-M1 • C4-M1 • O2-M1 F3, C3, O1 ve M2 derivasyonları yedek olarak yerleştirilmeli ve gerekirse aşağıdaki şekilde kayıt alınmalı F3-M2 C3-M2 O2-M2

48. EOG; Önerilen LOC E1-M2 (E1;sol dış kantusun 1 cm altı) E2-M2 (E2;sağ dış kantusun 1 cm üstü) ROC

49. Uyku Fazları • W: ‘’Wakefullness’’ • N1: ‘’NREM 1’’ • N2: ‘’NREM 2’’ • N3: ‘’NREM 3’’ (NREM3 ve 4 birleştirildi) • R : ‘’REM’’ • 30 sn epok • Tek epokta birden fazla uyku dönemine ait özellik var ise, epoğun en çoğuna hakim olana göre skorlanır.

50. Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi Polisomnografide hangi parametreler kaydedilmelidir ? Solunuma ait parametreler; • Oro-nazal hava akımı • Torasik ve abdominal solunum hareketleri • Oksijen saturasyonu • Solunum sesleri • Karbondioksit ölçümü • Intratorasik efor