Kontrakty terminowe futures i forward

Kontrakty terminowe futures i forward Filip Akkad Marcin Głodzik

forward • Umowa nabycia konkretnego instrumentu w przyszłości • Brak zabezpieczenia, pozagiełdowość, często zakładają fizyczną dostawę • Przedmiotem kontraktu najczęściej są towary (zboże, złoto, waluty) – aktywa do wykorzystania innego niż spekulacja • Kontrakt opiera się na zobowiązaniu obydwu stron do kupna/sprzedaży określonej ilości instrumentu po umówionej wcześniej cenie, z określonym terminem wykonania

Zysk z kontraktu forward Zakup Sprzedaż Źródło: J.Hull, Kontrakty terminowe i opcje,WIG Press, Warszawa 1998 s. 47

FRA • Odmiana kontraktu forward • Polega na przyjęciu umówionej w kontrakcie stopy procentowej od kapitału o ustalonej wysokości i porównanie jej z wybraną stopą procentową na rynku kasowym • W dniu wykupienia kontraktu, strony kontraktu rozliczają się z różnicy pomiędzy umówioną stopą procentową a stanem wybranej stopy na rynku kasowym pomnożoną przez wartość ustalonego kapitału

Wykorzystanie – Przykład 1 Krajowy eksporter otrzyma płatność za swoje towary w obcej walucie (1mln Euro) w odroczonym terminie (3 miesiące). Chcąc zabezpieczyć się przed wahaniami kursu walutowego, zawiera kontrakt forward na sprzedaż 1mln euro za 3 miesiące z ceną terminową 4,20 PLN/EUR. Po trzech miesiącach przedsiębiorca otrzymuje płatność i zgodnie z kontraktem wymienia 1mln euro na 4,2mln zł.

Wykorzystanie – Przykład 2 Uprawiający pszenicę rolnik boi się spadku cen zboża, które nie jest jeszcze gotowe do sprzedaży, w związku z czym zawiera kontrakt forward na 20t pszenicy z ceną terminową 740zł/t z terminem wykonania za 4 miesiące. Po 4 miesiącach, gdy zboże jest gotowe, rolnik zbiera plony i wykonuje kontrakt po cenie terminowej otrzymując 14800zł.

Futures • Umowa zawarta pomiędzy stronami, zobowiązująca jedną z nich do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości przedmiotu transakcji, po wyznaczonej cenie, w ustalonym dniu przyszłym, lub do dokonania rozliczenia pieniężnego mającego na celu wyrównanie różnicy cen • Standaryzacja kontraktu futures jest podstawowym warunkiem jego występowania na zorganizowanym rynku wtórnym np.określenie przez giełdę rodzaju walut na które mogą być zawierane kontrakty terminowe, lub jego rozmiar.

Rodzaje finansowych kontraktów futures • Walutowe – transakcje których przedmiotem są waluty (foreign exchangefutures) • Procentowe – transakcje których przedmiotem są oprocentowane instrumenty finansowe (interestratefutures) • Indeksowe – transakcje których przedmiotem są różnego rodzaju indeksy ekonomiczne, a w szczególności kursów akcji (stock indexfutures)

Ogólny mechanizm • Każdy uczestnik rynku jest zobowiązany do złożenia depozytu zabezpieczającego ustalonego jako część wartości każdego kontraktu –wstępny depozyt zabezpieczający • Jeżeli wartość depozytu zabezpieczającego spadnie poniżej depozytu podtrzymującego tzwwłaściwego depozytu zabezpieczającego następuje wezwanie do uzupełnienia depozytu do poziomu WDZ • Zamknięcie pozycji polega na zajęciu przeciwstawnej do zajmowanej przez uczestnika rynku i rozliczeniu końcowym istniejącej różnicy wartości

GPW • Inwestor ma do dyspozycjikontrakty na indeks WIG20, kontrakty na indeks mWIG40, 22 kontrakty akcyjne oraz kontrakty walutowe (EUR, USD, CHF, GBP) • Wg GPW w następnym roku w obrocie powinny pojawić się także kontrakty terminowe na stopę procentową WIBOR

Główne zastosowania kontraktów terminowych • Hedging – zabezpieczenie przed zmianą wartości posiadanych instrumentów bazowych • Arbitraż – wykorzystanie różnic między cenami instrumentów w stosunku do ich oczekiwanych wartości bez ryzyka • Spekulacja – zajęcie otwartej pozycji w kontrakcie pochodnym dla uzyskania korzyści w przypadku korzystnej zmiany cen instrumentów pochodnych

Hedging - przykład • Posiadacz złota spodziewający się spadku ceny złota może sprzedać kontrakt futures po cenie którą chciałby utrzymać. Jeżeli okaże się, że cena rynkowa rzeczywiście spadnie, posiadacz złota pokryje stratę na cenie gotówkowej zyskiem z kontraktu terminowego, jeśliby zaś cena kasowa wzrosła, wartość jego złota pomimo straty na kontrakcie terminowym wzrosłaby.

Arbitraż - przykład • Zakładając, że cena rozliczeniowa kontraktu terminowego na akcję X wynosi 105 zł, cena kasowa 100 zł, stopa wolna od ryzyka 6% a do końca kontraktu 80, wtedy wartość pozycji wynosi -3,63 zł (czyli cena terminowa jest wyższa niż gotówkowa). Zaciągamy kredyt (z odsetkami za 80 dni 101,32zł), kupujemy akcje po 100zł, i wystawiamy kontrakt za 105zł osiągając zdyskontowany zysk równy 3,58zł

Spekulacja - przykład • Zakupujemy kontrakt terminowy na akcje X, licząc na wzrost ceny tego instrumentu pochodnego. Korzyści przemawiające za tego typu spekulacją aniżeli po prostu zakupu akcji X wynikają z dźwigni finansowej, gdyż naszą inwestycją są jedynie depozyty zabezpieczające, zaś rozliczenie oparte jest na całej wartości kontraktu, istotnie zwiększając rentowność inwestycji (oczywiście w przypadku wzrostu ceny futures na akcje X)

Spekulacja – przykład 2 • Znanym przykładem nieudanej spekulacji jest oferta banku inwestycyjnego Barings (luty 1995). Nick Leeson, makler działający w SIMEX zaczął dokonywać spekulacji przez zakup kontraktów futures na indeks Nikkei 224. W celu sfinansowania rosnących strat wystawiał opcje kupna i sprzedaży oparte na tym indeksie. W wyniku błędnej predykcji doprowadził najstarszy bank Anglii do bankructwa tracąc 1 mld dolarów

Porównanie Źródło: J.Hull, Kontrakty terminowe i opcje,WIG Press, Warszawa 1998

Dziękujemy za uwagę

Kontrakty terminowe futures i forward