1 / 88

SPOR PSİKOLOJİSİ

SPOR PSİKOLOJİSİ. Yrd. Doç.Dr . Veysel KÜÇÜK M.Ü Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu. BAŞLARKEN…. BİRİSİNE YAPACAĞINIZ EN BÜYÜK İYİLİK; ZENGİNLİKLERİNİZİ ONUNLA PAYLAŞMAK DEĞİL, ONA KENDİSİNDE VAR OLAN ZENGİNLİKLERİ GÖSTERMEKTİR...

race
Download Presentation

SPOR PSİKOLOJİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SPOR PSİKOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Veysel KÜÇÜK M.Ü Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu

  2. BAŞLARKEN… BİRİSİNE YAPACAĞINIZ EN BÜYÜK İYİLİK; ZENGİNLİKLERİNİZİ ONUNLA PAYLAŞMAK DEĞİL, ONA KENDİSİNDE VAR OLAN ZENGİNLİKLERİ GÖSTERMEKTİR... Benjamin Disraelli AYNI SÖZLERİ DEĞİL, AYNI DUYGULARI PAYLAŞANLAR ANLAŞIR… Mevlana

  3. SPOR PSİKOLOJİSİ Spor psikolojisinin tanımı; Spor faaliyeti öncesi, spor faaliyeti esnasında ve sonrasında insanlarda ortaya çıkan psikolojik değişikliklerin sebeplerini ve etkilerini araştıran ilim dalıdır.

  4. İNSAN PERFORMANSININ OLUŞUMU P E R F O M A N S FİZİKSEL HAZIRLIK TEKNİK BECERİ ve TAKTİK PSİKOLOJİK HAZIRLIK =

  5. SPOR PSİKOLOJİSİNİN GELİŞİMİNİ HIZLANDIRAN SEBEPLER • Değişim Ve Uyum Sürecinin Süresi (10-15 Yıl) • Sporun Manasının Değişmesi ( Araçtan/ Amaca) • Performans Sporunun Doğuşu Ve Maksimal Performans Beklentisi • Spor politik bir araç haline gelmesi • Sporun ekonomik boyutunun artması • Sporculuk kariyerinin uzaması • Genç sporcu potansiyelinin artması ve performans yaşının düşmesi

  6. SPORDA İDEAL PERFORMANS DURUMU SPORCU PSİKOLOJİSİ VE KONULARI STRES YÖNETİMİ ETKİLİ HEDEF BELİRLEMEK KONSANTRASYON MOTİVASYON DOĞRU TAVIR - TUTUM LİDERLİK VE EKİP ÇALIŞMASI ÖZGÜVEN GELİŞTİRMEK ZİHİNSEL ANTRENMAN TEKNİKLERİ

  7. SPOR PSİKOLOJİSİNDEN BEKLENTİLER PERFORMANSIN YÜKSELTİLMESİNDE SPOR PSİKOLOJİSİNİN ROLÜ • Yetenek seçimi • Motivasyon • Antrenman • Yarışma • Grup dinamiği

  8. PERFORMANSI ENGELLEYEN FAKTÖRLERİN GİDERİLMESİNDE SPOR PSİKOLOJİSİNİN ROLÜ • Sürüp giden faktörler( Kişilik-Mot.) • Duruma bağlı faktörler(Kaygı-Stres) • Sürantrenman • Sorunlu sporcular

  9. BEDENSEL PERFORMANSIN SINIRLARI

  10. YETENEK KAVRAMI Yetenek:Belli bir alanda normalin üzerinde, ancak henüz tam olarak gelişmemiş özellikler bütünüdür. Spor psikolojisi açısından yetenek: Sporcunun kişilik özellikleri, motivasyon şekli ve düzeyi ve psikomotor becerilerinin performans sporuna uygunluğudur. “Yetenekli kişi ise bu özelliklere sahip kişidir”.

  11. YETENEK SEÇİMİ Çocukların mümkün olabilecek en erken yaşta başarılı olabilecekleri dala yönlendirmek üzere gruplandırılmasıdır.

  12. YETENEK TÜRLERİ • Statik yetenek kavramı 2. Öğrenme teorisiyle ilgili yetenek anlayışı 3. Dinamik yetenek anlayışı

  13. YETENEKLİ SPORCULARIN ÖZELLİKLERİ 1-Aynı kapsam ve büyüklükteki antrenman uyaranlarında büyük başarı elde eder. 2-Antrenmanda verilenlere daha çabuk uyum sağlar. 3-Daha önce edindiği deneyimleri yaratıcı bir şekilde geliştirir ve yeni durumlara uygular. 4-Kendine verilen zor görevleri bile başarıyla yerine getirir ve sorunları orijinal bir biçimde çözer. 5-Performansı gittikçe yükselmesi onun tipik özelliğidir. 6-Yetenekli sporcu çalışkan ve hırslıdır. 7-Stres altındayken bile doğru değerlendirme yapabilir. 8-Riski göze alabilir. 9-Başarısızlıklar karşısında gücünü kaybetmez. Bunu bir motivasyon gerekçesi yapabilir.

  14. YETENEK SEÇİMİNİN YARARLARI • Kişilerin kısa zamanda istenilen yüksek performansa ulaşmasını sağlar. • Üstün yetenekli sporcularla çalışan antrenörün çalışma şevki ve isteği artar. • Sporcunun kendine güveni artar. • Sporcular sürekli kontrol altında oldukları için istenmeyen yöndeki gelişmelere karşı hemen önlem alınabilir. 5. Çocuklar kendilerinin fiziksel ve psikolojik olarak özelliklerine en uygun branşa seçildiklerinden daha fazla hoşlanırlar. 6. Yetenekli sporcuların yarışma kariyerleri sona erdikten sonra mesleki eğitimden geçirilerek o alandaki kaliteli antrenör sayısı artırılabilir.

  15. YETENEK SEÇİMİNİN ZARARLARI • Belirli bir grup çocuk arasından ortalama yeteneğin üzerinde olanların seçilip bunların yoğun bir eğitime tabi tutulması. • “Yeryüzü Tanrılarının” yaratılmasına sebep olması...

  16. YETENEKLİ SPORCULARIN SEÇİMİ DOĞAL SEÇİM BİLİMSEL SEÇİM

  17. DOĞAL SEÇİM Bu seçimde kişi ya tesadüfen seçtiği spor dalına katılır yada başka bir spor dalında başarılı olamayacağını anlayarak dal değiştirmesi şeklinde antrenörün yada öğretmenin karşısına gelir.

  18. BİLİMSEL SEÇİM Spor bilim adamlarının yardımıyla yapılan ve bilimsel testlerle desteklenen bu yöntemde yetenekli gençlerin kendilerine en uygun spor dalına yönlendirilmesi sağlanır.

  19. YETENEK SEÇİMİNDE ÖN ŞARTLAR • Antropometrik Ön Şartlar : Sporcunun; boyu, kilosu, vücut yapısı,vücudunun ağırlık merkezi vb. özellikleri • Kondisyonel Ön Şartlar : Sporcunun; genel ve özel dayanıklılığı,statik ve dinamik kuvveti, sürat, reaksiyon yeteneği, beceri ve hareketlilik gibi özellikleri.   • Tekno-motorik özellikler : Sporcunun; denge yeteneği, yer mesafe ve tempo hissi, topa yatkınlığı, ritmik ve akıcılık gibi özellikleri

  20. Öğrenim yeteneği : Sporcunun algılama, gözlem ve analiz etme özellikleri • Performans için önşartlar: Sporcunun, yüklenmelere dayanabilme özelliği, antrenman isteği, başarıya ulaşma arzusu gibi özellikleri • Zihinsel (Kognitif) Yetenekler : Dikkat, motorik akılcılık (oyun anlayışı), yaratıcılık, inisiyatif kullanabilme yeteneği, taktik yetenek gibi özellikler. • Sosyal Faktörler : Liderlik, sorumluluk taşıma, takım anlayışı gibi özellikler • Psikolojik Ön Şartlar : Sağlam psikolojik yapı, müsabakaya hazır olma, strese dayanabilme, zoru başarma isteği gibi özellikler.

  21. YETENEK SEÇİMİ SÜRECİ TAMAMI 4 – 6 YIL ARASINDADIR. 3 AŞAMADA GERÇEKLEŞİR. 1. Ön seçim 2. Ara seçim 3. Son seçim

  22. ÖN SEÇİM DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR • GENEL SAĞLIK DURUMU • OKUL BAŞARISI • SOSYAL KOŞULLARI VE İLGİLERİ • VÜCUD YAPISININ SPORA UYGUNLUĞU • GENEL SPOR VERİMLİLİĞİ

  23. ARA SEÇİM 18 ay sonra yapılmalıdır BU AŞAMADA; • Bir Defaya Mahsus Sportif Kontrol. • Spor Türüne Uygun Motorik Özellik Yeteneği. • Vücut tipinin spor türüne uygunluğu. SPORTİF OYUNLAR İÇİN; • Yeterli boy. • Koşu hızı 30-60m • Hareket koordinasyonu • Sıçrayış kuvveti ölçülür.

  24. SON SEÇİM Birinci basamaktan 4 – 6 yıl sonra yapılmalı. BURADA; • Özel spor dalında ulaşılan düzen, • Özel spor dalında ulaşılan gelişim oranı, • Performansta istikrar düzeyi, • Özel spora yönelik farklı test sonuçları, • Psikolojik test sonuçları, • Antrepometrik test sonuçları. Bütünüyle kişiliğin değerlendirilmesi ve problemlere bulduğu çözümler gözlenmeli.

  25. SPORDA MOTİVASYON Kişinin içinde yaşadığı biyolojik ve sosyal ortamda varlığını sürdürmeye yönelik davranışlarının nedenlerine motivasyon denir. • Davranışı başlatma işlevi • Davranışın enerji düzeyini ve şiddetini tayin işlevi • Davranışa yön verme işlevi • Davranışın devamlılığını sağlama işlevi

  26. SPORDA MOTİVASYON • İki önemli soru; • Spora neden katılırız? • Sporu neden bırakırız?

  27. KATILIM NEDENLERİ • Eğlence; Hoşlanma,memnuniyet,psikolojik yararlar. • Yetenek; Beceri gelişimi,kişisel mücadele,meydan okuma. • Fiziksel uygunluk; Sağlık,kilo verme,fiziksel görünüm,kuvvet. • Bağlılık/bağlanma;Sosyal tecrübe,arkadaşlık. • Başarı; Yarışma veya kişisel gelişim. “Katılım nedenleri zaman içinde değişebilir”

  28. KATILMAMA/AYRILMA NEDENLERİ • Diğer ilgiler; Alternatif aktiviteler. • Beceri gelişiminde eksiklik/gelişmeme. • Eğlence eksikliği;Sıkılma,oyunun azlığı. • Zaman baskısı/Eksikliği:

  29. MOTİVASYON ÇEŞİTLERİ NİTELİK AÇISINDAN SPOR MOTİVASYONU • Genel Spor motivasyonu • Özel Spor motivasyonu NİCELİK AÇISINDAN SPOR MOTİVASYONU • Yeterli motivasyon • Yetersiz motivasyon ( Start tembelliği) • Aşırı motivasyon (Start telaşı)

  30. GENEL SPOR MOTİVASYONU • Etkin olma arzusu • Kendini bulma,kanıtlama • Tanınma, ün kazanma gereksinimi. • Prestij,üstünlük sağlama ihtiyacı. • Egemen olma arzusu. • Macera hevesi. • Bir karar verme halinde olma arzusu.

  31. MOTİVASYON UYGULAMA YÖNTEMLERİ • UYARARAK MOTİVASYON • KORKUTARAK MOTİVASYON • Ceza ile korkutma • Yaralanma tehlikesiyle korkutma • Prestij kaybına dikkat çekerek korkutma • ÖDÜLLENDİREREK MOTİVASYON

  32. BAŞARI VEYA BAŞARISIZLIĞA SEBEP OLAN FAKTÖRLER GÜÇLÜ VEYA ZAYIF RAKİP DEĞİL, RAKİP VARDIR. ŞANS VE UĞUR YOKTUR ÇALIŞMA VE GAYRET VARDIR.

  33. SPORCULARA GÖRE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

  34. KİŞİLİK • Spor ve kişilik araştırmalarında iki ana soru? • Bir spor faaliyetinde bulunan insanın kişiliğinde değişiklik olur mu? - Toplumsallaşma hipotezi ( Kişilik bağımlı değişken) • Kişilik özellikleri bir spor türünü belirli bir düzeyde icra etmek için gereklilik midir? - Seçicilik hipotezi ( Spor bağımlı değişken)

  35. KİŞİLİK TANIMLARI • Bireyin kendine özgü olan,tek tek vasıfları toplayan ruhsal bir bütünlüktür ( Adasal). ( Genel fizik yapısı ve görünümü, zekası,duyguları,ilgileri) • Kişinin sabit, istikrarlı özel ve ayırıcı davranışlarıdır ( Morgan). • Kişilik değişmez bir gerçek değil, aksine bir görüntü, bir etkileşim ve algılama ürünü bir izlenimdir.( Başer)

  36. SPORCU KİŞİLİĞİ • Sporcunun, sportif performans ile ilgili olarak sahip olduğu kişilik özellikler bütününün,spor dünyasında bıraktığı izlenimlerdir. - Ruhsal ve fiziksel bütün güçlerini kullanarak en yüksek performansa ulaşmaya hazır ve buna ulaşmak için gerekli fedakarlığı yapmaya uygun KİŞİLİK…

  37. KİŞİLİĞİ BELİRLEYEN KRİTERLER • Karakter - Moral değerlere bağlanma ve bu bağlanmada kararlılık ve ısrardır. • Mizaç - Bireyin birbirine zıt duyguları arasındaki değişmede görülen düzendir. • Fizik Yapı Güzellik/Çirkinlik, İrilik/Ufaklık, Uzunluk/Kısalık. • Yetenek ve Beceriler - Spor,müzik, resim yapma, güzel konuşma, hazır cevap olma. • Toplumsal Değerler ve İlgiler - Toplum olaylarına bakış açısı, özel hobiler, toplumsal ilişkiler • Anlatım ve Davranış Şekilleri - Duygu ve düşüncelerini kolayca paylaşabilme, kibarlık, kabalık vb. • Davranışlardaki Aşırılıklar - Yüksek sesle konuşmak, davranışları abartmak.

  38. SPORUN KİŞİLİK ÜZERİNE ETKİLERİ • Spor karakteri şekillendirir • Takım sporları işbirliğini, bireysel sporlar kişisel disiplini geliştirir • Spor mücadeleyi öğretir • Kişinin sosyalleşme sürecini hızlandırır • Tehlikeli idmanlar cesareti arttırır • Spor, saldırganlık dürtülerini, doğal yolla ve sosyal kurallara uygun olarak boşaltmayı öğretir.

  39. KİŞİLİĞİN SPORTİF PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ • Sporcu her türlü engellemelere rağmen,amaçladığı performansı sağlayabilmek için,bedensel ve ruhsal kapasitesini sonuna kadar zorlamak zorundadır • Bunun için gerekli ant.yapmak ve fedakarlıklara katlanmak zorundadır • Sporun kişiye bedensel ve ruhsal etkileri,ant. ve müsabaka da farklıdır • Sporcu üzerindeki baskı, siyasi,ekonomik,sosyal nedenlerle nitelik ve nicelik değiştirebilir.Dayanabilmelidir. • Sporcu kendisine düşman bir ortamda yarışır.

  40. SPOR YAPAN VE YAPMAYANLARIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ • Spor yapanlar, daha çalışkan,canlı,ilişkiye açık, sebatlı, zorluklara kolay uyum sağlayan (O.Neumann), • 57 tenisçi üzerinde yapılan bir araştırmada tenisçilerin daha dışa dönük olduğu, ama bunlar arasında en başarılılarının içe dönük olduğu, (Özbaydar) • Haltercilerin,duygusal olarak dengesiz,çabuk sinirlenen,toleranssız ve tepkisel olduğu, • Spor yapanların, dışa dönük ve duygusal olarak dengeli oldukları tespit edilmiştir(Tiryaki ve ark.).

  41. TAKIM SPORU VE BİREYSEL SPOR YAPANLAR • Bireysel Spor yapanlar, daha az kaygılı,kendine daha yeterli, bağımsız (Craty-Vanek), • Tek başına antrenman yapmayı seven,daha gergin, öfkeli, tepkisel,ben merkezli ( James-Johnson), • İçedönük, maceraperest ( Koruç-Bayar), gösterişe düşkün,ilgi görmek isteyen ve kendilerini daha kolay suçlayan (Tiryaki) kişiler olduğunu belirlemişlerdir.

  42. ELİT SPORCU KİŞİLİĞİ • ELİT= Şampiyon olmuş, rekor kırmış veya uluslar arası düzeyde yarışan sporcu… ZİHİNSEL SAĞLIK MODELİ - Spilberger Durumluk-Sürekli kaygı envanteri - Eysenck kişilik envanterinin içedönüklük-dışadönüklük, nevrotiklik-dengelilik ölçeği AYSBERG PROFİLİ - Duygu durum profili

  43. ZİHİNSEL SAĞLIK PROFİLİ

  44. AYSBERG PROFİLİ

  45. GRUP DİNAMİĞİ Aynı amaç ve motiflere sahip, aralarında duygusal ve zihinsel etkileşim olan, değişik konum ve rollerdeki aynı türden birden fazla bireyin oluşturduğu topluluklara grup; gruptaki iletişimin gücüne de grup dinamiği denir

  46. GRUP- KALABALIK FARKI • Serbestçe konuşabilme • Üyelerin birbirine yardım etmeye çalışması • Kendi grubunu “Biz” diğerlerini “ Onlar” şeklinde sunma • Temelde bireysel başarılarla ilgilenmeme • Grupta sık sık bulunmazlık yapmama • Grubun diğer üyelerini rakip olarak görmeme

More Related