Motivationele gespreksvoering bij adolescenten

1. Motivationele gespreksvoering bij adolescenten Dr Wertelaers Arlette, Katarsis

2. INHOUD Enkele inleidende bedenkingen De geest van MI Client centered begeleiding Omgaan met weerstand Verandertaal Gedragsverandering ( commitment )

3. Waarom M.I. Bij adolescenten ? Adolescentie = periode van enorme groei en ontwikkeling Vaak ook: risicogedragingen, ongezonde leefgewoonten, conflicten met ouders, druk van peers,… Jongeren voelen zich vaak niet begrepen M.I. kan helpen om deze uitdagingen om te buigen in opportuniteiten

4. Uit het dagboek van Anne Frank “ They mustn’t know my despair, I can’t let them see the wounds which they have caused, I couldn’t bear their sympathy and their kind-hearted jokes, it would only make me scream all the more. If I talk, everyone thinks I’m showing off; when I’m silent they think I’m ridiculous; ride if I answer; sly if I get a good idea, lazy if I’m tired, selfish if I eat a mouthful more than I should, stupid, cowardly, craftly, etc. etc. “

5. Wat is MI ? Een op interactie gerichte gespreksmethode om mensen voor te bereiden op en te helpen bij verandering “ A client-centered, directivemethodforenhancingintrinsicmotivationto change bij exploringandresolvingambivalence “

6. Wanneer MI toepassen? Voorafgaand aan behandeling Het hele behandeltraject is ermee doorspekt Een optie om op terug te vallen tijdens de behandeling

7. Wat is MI niet ? • Niet gebaseerd op een theorie • Niet zozeer een techniek, geen trukendoos • MI benadrukt vooral empathie, eerlijkheid, respect en samenwerken • Niet gemakkelijk • Deskundigheid in MI krijg je door training volgen, oefenen en feedback krijgen

8. Wat is de evidentie ? 1983: publicatie door William R. Miller in Behavorial Psychotherapy , ‘ MI als een korte interventie bij probleemdrinkers ‘ 1991: William R. Miller en Stephen Rollnick ‘ Motivational interviewing: preparing people for change’ ( 2de herzien editie in 2002 )

9. Wat is de evidentie ? Recent onderzoek naar de effecten van MI bij jongeren die middelen gebruiken Toenemende effectiviteit van MI bij andere gedragingen

10. Hoe weet je wanneer je MI kan gebruiken ? • Wanneer de jongere: • Weinig gemotiveerd lijkt • Aarzelt om zich te engageren voor behandeling • Moeite heeft met het veranderen van zijn/haar gedrag

11. Hoe weet je wanneer je MI best niet gebruikt ? • Wanneer de jongere: • Voldoende gemotiveerd is en… • Klaar is om zijn/haar gedrag te veranderen

12. Adolescentie • Cognitieve ontwikkeling • Minder ontwikkelde cognitieve mogelijkheden  heel concrete veranderingen op korte termijn • Meer ontwikkelde cognitieve mogelijkheden  doelen en waarden op langere termijn • Informatieverwerking: jongeren hebben nog niet veel levenservaringen

13. Adolescentie • Adolescentie en identiteit • Identiteitsontwikkeling gaat gepaard met het verkennen van diverse rollen •  Moeilijk om te beslissen voor veranderingen op lange termijn • Begrip hiervoor helpt om accuraat empathie uit te drukken

14. Adolescentie • Autonomie: verwerven van autonomie is een ‘kernelement’ in de reis naar volwassenheid • Adolescenten doen hiervoor vaak beroep op feedback van ‘dichtbijstaande anderen’ , vnlpeers • Autonoom beslissingen en verantwoordelijkheid nemen voor acties zijn fundamentele componenten van MI

15. Adolescentie • Emotionele labiliteit: • Wees voorzichtig met het maken van plannen voor gedragsverandering gedurende een periode van intense emoties.

16. INHOUD Commitment Change talk Responding to resistance Person-centered Guiding Skills Spirit Enkele inleidende bedenkingen De geest van MI Client centered begeleiding Omgaan met weerstand Verandertaal Gedragsverandering ( commitment )

17. 3 sleutelcomponenten van MI: ACE • A: Respect voor Autonomie • Autonomie ontwikkelen = kerntaak adolescentie • Geef informatie, bied een menu van opties aan, benadruk de persoonlijke keuze en verantwoordelijkheid • Aandacht voor de beperkingen die bv ouders stellen • Regels bespreken en compromis zoeken • Regels overtreden, maar dan gevolgen dragen • C: Coöperatief • E: Evocatief ( uitlokking )

18. 3 sleutelcomponenten van MI: ACE • A: Respect voor de autonomie • C: Coöperatief • Partnerschap met de jongere • Als gids help je mensen op een veilige manier hun weg te vinden en zelf hun problemen op te lossen • ≠ toegeven aan alle impulsen en verlangens • ≠ je eigen agenda nastreven • E: Evocatief ( uitlokking )

19. 3 sleutelcomponenten van MI: ACE • A: Respect voor autonomie • C: Coöperatief • E: Evocatief ( uitlokking ) • Redenen en bezorgdheden over gedragsverandering ‘uitlokken’ • ≠ prematuur ongevraagd advies geven

20. De ‘ righting reflex ‘ Mensen hebben een ingebouwd verlangen om dingen recht te zetten Hulpverleners nog meer … Het is belangrijk deze reflex te onderdrukken Analogie: rijden in de sneeuw http://www.youtube.com/watch?v=YCzZF2JU6P8

21. De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene principes • Empathie uitdrukken • Adolescenten hebben nood aan iemand die hen begrijpt, die naar hen luistert, die gelooft dat ze iets zinnigs te vertellen hebben • Discrepantie ontwikkelen • Meerollen met weerstand • Zelf-effectiviteit ondersteunen

22. De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes • Empathie uitdrukken • Discrepantie ontwikkelen • Gedragsverandering bevorderen door het uitlokken, reflecteren, zelfs uitvergroten van de waarden en doelen van de jongeren en zijn huidige manier van leven/ huidig gedrag • ! Focus op de waarden van de jongeren • Meerollen met weerstand • Zelf-effectiviteit ondersteunen

23. De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes • Empathie uitdrukken • Discrepantie ontwikkelen • Meerollen met weerstand • Weerstand is een interpersoonlijk proces ! • Niet verwonderlijk gezien de focus van de jonge persoon op autonomie • Vaker voorkomend wanneer de jongere niet uit vrije wil naar de behandeling komt • Stop, drop en rol mee met de weerstand • Zelf-effectiviteit ondersteunen

24. De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes • Empathie uitdrukken • Discrepantie ontwikkelen • Meerollen met weerstand • Zelf-effectiviteit ondersteunen • Gedragsverandering treedt op als de persoon het gedrag belangrijk vindt + als de persoon zich in staat voelt om de gedragsverandering door te voeren. • Druk je oprecht geloof in de jongere zijn mogelijkheden uit

25. De eerste ontmoeting Openingszin: “ Tijdens ons gesprek vandaag wil ik graag eens horen hoe het met jou gaat. Indien je graag bepaalde dingen wil veranderen in je leven, wil ik je daar graag bij helpen. Maar het is helemaal niet de bedoeling dat ik je ga vertellen wat en hoe je dingen anders moet gaan aanpakken. “ Pas op met intensiteit

26. De eerste ontmoeting Plagen Plezier met vrienden School Muziek Goedkeuring Gewichtverlies Gezond eten Vrijheid Ruzie met ouders Huisdieren Gelukkig zijn • Agendasetting: • Als het ok is voor jou, zou ik graag wat meer willen weten over jouw middelengebruik … • Bij ongemak, bespreek eerst andere gebieden • Gebruik visuele tools: • Bv Wat is belangrijk voor Katrien ? Schoolprestaties

27. INHOUD Commitment Change talk Responding to resistance Person-centered Guiding Skills Spirit Enkele inleidende bedenkingen De geest van MI Client centered begeleiding Omgaan met weerstand Verandertaal Gedragsverandering ( commitment )

28. Client-centered communicatievaardigheden Gebruik je al bij de openingsstrategie Geest van MI is erin verweven Hoe actief luisteren naar de jongere ? Helpen een therapeutische relatie opbouwen Laten toe de ambivalentie te exploreren Helpen je de cliënt richting verandering te begeleiden

29. Interactietechnieken: OARS Open vragen Affirmaties/bevestigen/versterken Reflecterend luisteren Samenvatten

30. OARS: Reflecteren • Reflecteren = de persoon vertellen wat je gehoord hebt, eventueel iets benadrukken of een betekenis toevoegen • Verschillende doelen • Empathie uitdrukken, je laat zien dat je ‘luistert’ • Je hypothese over hoe de jongere de wereld ervaart testen

31. OARS: Reflecteren • Verschillende vormen • Eenvoudige reflecties • Complexe reflecties • Reflecties beginnen met “ Het klinkt alsof…” “ Wat je zegt is…”  Niet teveel doen, klinkt als therapie en jongeren haken af • Reflecties niet ombuigen naar vragen  Klinkt alsof je niet geluisterd hebt

32. OARS: Affirmeren • Iets dat de jongere eerder aanhaalde positief bekrachtigen • Timing is belangrijk ! • In meerdere mate bereidheid tot veranderen  “ Het is prachtig dat je minder wil drinken…” • In mindere mate bereidheid tot veranderen  “ Het is verstandig dat je nadenkt over jouw mogelijke opties “ • Duidelijke weerstand tegen verandering  Wees spaarzaam met affirmaties en rol mee met de weerstand.

33. OARS: Open vragen • Open vragen faciliteren de conversatie • Open vragen bij een shockerende uitspraak  “ Hoe dacht je dat ik op deze uitspraak zou reageren ?” • ! Teveel open vragen  gevoel van ondervraging • Miller et al ( 2005 ): 2 reflecties per vraag • Intake, evaluatie in het begin van het behandelproces: evenwicht tussen vraag/reflectie

34. OARS: Samenvatten • Miller en Rollnick ( 2002) “ Pickingflowersand presenting them back to the person in a bouquet.” • Doel: • Laat zien dat je intensief luistert • Helpt verschillende puzzelstukken samen te zetten • Helpt de overgang maken naar andere componenten van de agenda, behandeldoelen,… • Hoe? • Selecteer bepaalde uitspraken • Verbind uitspraken • Incorporeer en eindig bij voorkeur met motiverende uitspraken

35. OARS samengevat http://www.youtube.com/watch?v=JZrYk86EDlQ

36. OARS  een oefening • Verdeel in groepjes van 3 : HV – cliënt – observator • Casus Stefan: • 16 jaar • Rookt dagelijks weed • Drinkt 3-4 keer per maand • TSO, onzeker over toekomstige studies • Werkt woe en zat nm in een broodjesbar van tante • Weinig gemotiveerd, maar bekwame werker • Regelmatig hoog oplopende conflicten met ouders • Komt met tegenzin naar het gesprek, hij vindt dat ouders een probleem hebben • Bespreek in groep • Hoe heeft de HV het gesprek ervaren ? • Hoe heeft de cliënt het gesprek ervaren ? • Wat is de observator opgevallen ?

37. INHOUD Commitment Change talk Responding to resistance Person-centered Guiding Skills Spirit Enkele inleidende bedenkingen De geest van MI Client centered begeleiding Omgaan met weerstand Verandertaal Gedragsverandering ( commitment )

38. Wat is weerstand ? • Interpersoonlijk proces • Normaal ontwikkelingsproces bij adolescenten • 3 types van communicatie • ‘Resistance’ talk • Sustain talk • ‘Gebrek aan communicatie’ •  in ‘sustain talk’ lijkt meer gerelateerd met gedragsverandering dan van ‘motivationele uitspraken’

39. Hoe weerstand herkennen ? Argumenteren Onderbreken Ontkennen Negeren Ter discussie stellen van hulpverlener

40. Hoe omgaan met weerstand ? Herken de interpersoonlijke spanning Monitor je eigen gedrag en zet een stap terug, zorg dat je minder bedreigend overkomt Vermijd overtuigen Een eenvoudige reflectie Versterk of minimaliseer sustain talk

41. Hoe omgaan met weerstand ? • Benadruk de persoonlijke keuze en controle • Bevraag pro’s en contra’s • eerst pro’s en contra’s van joints roken • dan contra’s en pro’s van geen joints meer roken • Verleg de focus

42. Valkuilen Argumenteren voor verandering De rol van ‘expert’ aannemen Bekritiseren, verwijten, schaamtegevoel opwekken Labelen Gehaast zijn Superioriteit claimen Ongevraagd advies geven

43. INHOUD Commitment Change talk Responding to resistance Person-centered Guiding Skills Spirit Enkele inleidende bedenkingen De geest van MI Client centered begeleiding Omgaan met weerstand Verandertaal ( doel-georiënteerd !) Gedragsverandering ( commitment )

44. Wat is verandertaal ? • Volgende uitdrukkingen: • Wensen: ik wil, ik zou graag willen ( importance) • Mogelijkheden: ik denk dat ik zou kunnen, het is mogelijk om (ability) • Noodzaak: ik moet, ik kan dit niet verder blijven doen • Redenen: ik zou me beter voelen als • Vastbeslotenheid: ik ga, ik zal ( commitment )

45. Verandertaal bekrachtigen (OARS) Reflecteer verandertaal Open vraag zoals “ Kan je me daar iets meer over vertellen ?” Ga niet te snel richting actieplannen Bekrachtig sterktes en inspanningen Vat verschillende uitspraken van verandertaal samen

46. Verandertaal uitlokken • Directe vragen • Ik ben geïnteresseerd in jouw mening. • “ Wat vind jij dat er zou moeten veranderen in jouw leven ?” • “ Wat baart jou zorgen ivm je druggebruik ?” • Vraag naar de bezorgdheid die anderen geuit hebben over het gedrag van de jongere ?

47. Verandertaal uitlokken • Vragen die de verbeeldingskracht aanspreken • Hoe zou jouw leven eruit zien als je verder blijft drinken en/of als je zou stoppen met drinken ? • Vraag de jongere zijn/haar leven terug voor de geest te halen voor het probleemdrinken begon • Hoe zie jij je toekomst en hoe kan je huidig gedrag je helpen of hinderen om je toekomstdromen ( doelen ) te verwezenlijken ?

48. Verandertaal uitlokken • Waarden bevragen • Welke dingen zijn voor jou op dit moment erg belangrijk ? • Gebruik een lijst van waarden en laat de jongere de voor hem 3 belangrijkste waarden uitkiezen • Stel open vragen stellen over hoe de gekozen waarden overeenkomen met de huidige leefwijze

49. Verandertaal uitlokken • Vragen over persoonlijke sterkten • Moedig verhalen aan over verandersuccessen in het verleden • Gebruik eventueel lijsten/kaarten • Wat zeggen andere mensen over je persoonlijke sterkten en kwaliteiten ? • Breng je eigen hoop en optimisme mbt de mogelijkheden van de jongere om te veranderen over

50. Verandertaal uitlokken • Maak gebruik van schalen • Op een schaal van 1-10, waarbij 1 betekent helemaal niet belangrijk en 10 heel erg belangrijk, hoe belangrijk is het voor jou om te stoppen met joints roken ? • Waarom koos je voor een 4 en niet voor een 1 of 2 ? • Wat is er nodig om je van een 4 naar bv een 6 te brengen ? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10