DYLEMATY EKSPANSJI KORPORACJI TRANSNARODOWYCH W SKALI GLOBALNEJ I W POLSCE : NA PRZYKLADZIE FEDERAL-MOGUL CORPORATION

1. DYLEMATY EKSPANSJI KORPORACJI TRANSNARODOWYCH W SKALI GLOBALNEJ I W POLSCE :NA PRZYKLADZIEFEDERAL-MOGUL CORPORATION dr Mieczyslaw SZOSTAKInstytut MSG (SGH) ,

2. 2 Etapy rozwoju FMC 1899 r.: Powstanie Muzzy-Lyon Company. 1923 r.: Dwie fuzje i obecna nazwa FMC. 1956 r.: Dzieki przejeciom i fuzjom wzrost obrot�w do 100 mln USD. 1966 r.: Nowe fuzje; obroty = 241 mln USD. 1987 r.: Dzieki ekspansji obroty = 1 mld USD. 1997 r.: Zwiekszenie obrot�w do 1,8 mld USD. 1998 r.: Apogeum przejec i fuzji; skokowy wzrost obrot�w do 4,5 mld USD.

3. 3 Kluczowa rola przejec  z 1998 r. w rozwoju FMC Przejecie za 2,4 mld USD brytyjskiej korporacji T&N (200 fabryk; 24 tys. os�b; obroty 1,8 mld bryt. funt�w; uszczelki i inne komp. samochod.). Zakup za 1,9 mld USD amerykanskiej firmy Cooper Automotive (14,5 tys. zatrudn.; obroty = ok. 2 mld USD; komponenty samochodowe). Przejecie za 722 mln USD innej ameryk. firmy Fel-Pro o obrotach 500 mln USD. Przejecie kilku mniejszych firm i udzial�w w kolejnych sp�lkach (m.in. BIMET-u z Gdanska).

4. 4 Obecna pozycja FMC na rynku swiatowym (A) Od kilku lat w pietnastce najwiekszych swiatowych dostawc�w komponent�w samochodowych. W 2006 r. znajdowala sie na 12. pozycji wsr�d czolowych korporacji samochodowych USA. W rankingu najwiekszych amerykanskich KTN �Fortune 500� z 2007 r. na 361 miejscu (pod wzgledem wielkosci przychod�w ze sprzedazy). Posiada ponad 150 filii produkcyjnych w 35 krajach. Zatrudnienie: w 2001 r. = 51,5 tys. os�b; w 2006 r. = 45 tys. pracownik�w.

5. 5 Obecna pozycja FMC na rynku swiatowym (B) Skonsolidowane aktywa: 2001 r. = 9 mld USD, 2005 r. = 7,7 mld USD, 2006 r. = 7,2 mld USD. Przychody ze sprzedazy: 1999 r. = 6,5 mld USD, 2001 r. = 5,5 mld USD, 2005 i 2006 r. = 6,3 mld USD. Zysk netto = 243 mln USD w 1999 r. Ale p�zniej straty: 2001 r. = ponad 1 mld USD, 2005 r. = -334 mln USD, 2006 r.= -550 mln USD. Spadek wartosci kapitalu akcyjnego korporacji: 2000 r.= 1 550 mln USD, 2001 r.= 419 mln USD; zas w 2006 r. = -1 748 mln USD (sic!).

6. 6 Obecna pozycja FMC na rynku swiatowym (C) Wskutek �afery azbestowej� szacunkowa wartosc rynkowa FMC w ostatnich latach dramatycznie spadla, choc ostatnio troche poprawila sie: z 31mln USD w III/2006 r. do 55 mln USD w marcu 2007 r. Z powodu drastycznej obnizki ceny jednostkowej akcji (z 2,37 do 0,79 USD) wycofanie FMC z NYSE. Od marca 2001 r. akcje notowane w obrocie pozagieldowym: NASD over-the-counter (ale wartosc 1 akcji= -6,15 USD w III/2007 r.). Ponad 50% sprzedazy na rynkach NAFTA, zas 34% w 5 krajach UE, reszta � Azja i 3 kontyn. Gl�wni klienci: GM, Ford, Daimler-Chrysler, Fiat, CarQuest, Auto Value, Cummins i Renault.

7. 7 Zmiany struktury organizacyjnej Do 2000 r. 3 gl�wne piony: - systemy napedowe zebate; - elementy ukladu hamulcowego i ukladu paliwowego - oraz systemy uszczelniania, ochronne i wspomagania widocznosci. Od 2001 r. 9 globalnych grup produktowych (o duzej samodzielnosci technicznej, rynkowej oraz finansowej, z wlasnymi osrodkami doskonalenia): 1) uszczelki, 2) tloki silnikowe, 3) systemy cierne, 4) lozyska, 5) pierscienie i okladziny, 6) oswietlenie, 7) elem. ukladu transmisji, 8) wyroby z proszk�w spiekanych, 9) pozostale wyroby (tylko jako czesci zamienne).

8. 8 Obecna strategia dzialania FMC:�Strategy for Global Profitable Growth� Nieustanna koncentracja na optymalnym zaspokajaniu potrzeb klient�w. Zdolnosc do dzialania w skali globalnej, przy silnej obecnosci na wybranych rynkach krajowych i lokalnych. Wiodaca rola w rozwoju technologii i w zakresie innowacji. Dostawy calych modul�w i system�w oraz pojedynczych rodzaj�w komponent�w. Perfekcja w dziedzinie jakosci produkcji.

9. 9 System tzw. podstawowych wartosci (core values) korporacji  �Jestesmy przede wszystkim zespolem. Szanujemy siebie nawzajem, darzymy zaufaniem i pomagamy jeden drugiemu. Dzialamy, w pelni przestrzegajac zasad uczciwosci. Dazymy do mistrzostwa we wszystkim, co robimy. Swietujemy wsp�lnie nasze sukcesy.�

10. 10 Metody zarzadzania korporacja Program zarzadzania produkcja typu: �Constraint Management� (poprawa produktywnosci poprzez systematyczne eliminowanie bled�w, ulepszanie produkt�w i obnizke koszt�w). Celem zarzadzania finansowego maksymalizacja ekonomicznej wartosci dodanej (Economic Value Added: EVA = zysk operacyjny netto minus koszty pozyskania kapitalu).

11. 11 Eskalacja �roszczen azbestowych� powodem grozby bankructwa Przejecie T&N, Cooper Automotive i Fel-Pro, kt�re produkowaly i sprzedawaly wyroby z azbestu, uwiklalo FCM w liczne procesy (365 tys. w polowie 2001 r.) przed sadami USA i Wielkiej Bryt. Wzrost zobowiazan z tytulu wyplat odszkodowan i koszt�w sadowych: z 89 mln do 351 mln USD w okresie 1998-2000 r. i ryzyko bankructwa wskutek dalszej eskalacji zadan poszkodowanych.

12. 12 Korzysci i przebieg �dobrowolnej� restrukturyzacji finansowej (A) 1.X.2001 r.: Wnioski o rozpoczecie restrukturyzacji finansowej na podstawie rozdzialu 11 Kodeksu upadlosciowego (USA i Wielkiej Brytanii). Cele restrukturyzacji: 1) uchronic przed dalsza eskalacja zadan odszkodowan, 2) pozwolic na kontynuacje podstawowej dzialalnosci gospodarczej. Przywr�cenie zdolnosci kredytowej (kredyt =675 mln USD od konsorcjum na uregulowanie zobowiazan). Decyzja o zainwestowaniu 375 mln USD w nowe kierunki rozwoju (tj. kontynuacja ekspansji rynkowej).

13. 13 Korzysci i przebieg �dobrowolnej� restrukturyzacji finansowej (B) Pojawienie sie realnych szans wyjscia z kryzysu, lecz przejsciowe oslabienie przewagi konkurencyjnej. W listopadzie 2006 r. zakonczenie restrukturyzacji finansowej brytyjskich filii FMC: Uregulowanie ostatniej raty 740 mln USD zaleglych zobowiazan wobec kredytodawc�w i innych wierzycieli (zwlaszcza z tytulu roszczen azbestowych) oraz zalatwienie spornych kwestii dotyczacych pracowniczego systemu emerytalnego (co �kosztowalo� ponad 500 mln USD). Rozpoczecie przed amerykanskim sadem gospodarczym w dniu 8 maja 2007 r. rozprawy, kt�ra powinna zamknac proces restrukturyzacji korporacji macierzystej FMC i jej filii dzialajacych w USA.

14. 14 Nabycie gdanskiego Bimet-u poczatkiem ekspansji FMC w Polsce Marzec 1998 r.: Nabycie 95% akcji (bezposrednio od bank�w i pracownik�w oraz od Invest Bimet). Program inwestycyjny = 10 mln USD. Dynamiczny wzrost eksportu: z 2,2 mln do 20,1 mln PLN w okresie 1997-1999 r. (dzieki wlaczeniu do globalnej sieci marketingu i sprzedazy FMC). W lutym 2002 r. polaczenie sp�lek Invest Bimet i Federal-Mogul Gdansk w nowa sp�lke Federal-Mogul Bimet S.A. Przychody ze sprzedazy: 2004 r.=124,5 mln zl, a w 2005 r.=107,3 mln zl.

15. 15 Specyfika zainteresowania FMC przejeciem WSK Gorzyce Produkcja tlok�w i sworzni priorytetowa dziedzina w globalnej strategii FMC. Bardzo pozytywna ocena wynik�w dotychczasowej (od 1993 r.) kooperacji przemyslowej i handlowej z niemiecka filia FMC z Norymbergi: zdolnosc do sprostania wysokim wymaganiom jakosciowym. Linie produkcyjne, maszyny i urzadzenia (27 mln DEM) oraz wiedza techniczna wczesniej przez partnera nieodplatnie uzyczane WSK Gorzyce. Dazenie do zagwarantowania odbiorcom ciaglosci, terminowosci i odpowiedniej jakosci wyrob�w.

16. 16 Rezultaty kooperacji WSK Gorzyce z FM Norymberga: 1993-1999 r. 12-krotny wzrost produkcji tlok�w silnikowych (z 243 tys. do 2,9 mln sztuk). 18-krotny wzrost produkcji sworzni (ze 100 tys. do 1,8 mln sztuk). 20-krotny wzrost wartosci eksportu (z 650 tys. USD do 13 mln USD). Zwiekszenie zatrudnienia: z 1 807os�b do 2459 pracownik�w.

17. 17 Przebieg transakcji zakupu akcji WSK Gorzyce przez FMC Jesien 1999 r.: List intencyjny do MSP. Wrzesien 2000 r.: Zlozenie oferty wstepnej. Grudzien 2000 r.: Ostateczna oferta. Luty-marzec 2001 r.: Negocjacje z MSP (dot. ceny zakupu i zobowiazan inwestycyj.) oraz z zaloga WSK (dot. pakietu socjalnego) 28.III.2001 r.: Podpisanie umowy kupna 85% akcji za 18 mln USD (plus 31 mln USD naklad�w inwestycyjnych w ciagu 5 lat). 10.VIII.2001 r.: Sfinalizowanie transakcji. 12.X.2001 r.: Zmiana nazwy WSK na Federal-Mogul Gorzyce.

18. 18 Korzysci dla polskiej firmy przejetej przez zagranicznego inwestora Uzyskanie szansy awansu do roli przodujacego w Europie Centralnej osrodka produkcji tlok�w do silnik�w samochodowych. Realizacja programu zwiekszenia produkcji tlok�w z 3 mln do 13 mln sztuk (w okresie do 2005 r.). Naklady inwestycyjne w rozbudowe podniesiono do ponad 90 mln (zamiast planowanych 31 mln USD). Dostep do najnowszych technologii i swiatowych rynk�w zbytu (wlaczenie do sieci globalnej FMC). Zaloga otrzymala 36-mies. gwarancje zatrudnienia, premie prywatyz. (10 mln PLN) i podwyzki plac.

19. 19 Sytuacja ekonomiczna Federal-Mogul Gorzyce w latach 2003-2004 Dynamiczny wzrost przychod�w ze sprzedazy: z 231 mln zl w 2000 r. do 332 mln w 2003 r., a do 444 mln zl w 2004 r. Zysk netto: w 2003 r.= 3,6 mln zl, w 2004 r.= 3,7 mln zl. Aktywa og�lem: w 2003 r.=390 mln zl, w 2004 r.=513 mln zl. Kapital wlasny w roku 2004.=154 mln zl. Spadek zatrudnienia: 2003 r.=1825 os�b, w 2004 r.=1720 pracownik�w. Z tej racji, ze biezace zobowiazania finansowe firmy w roku 2004 (=380 mln zl) przewyzszaly jej aktywa biezace (=180 mln zl), a straty z lat poprzednich wynosily 81 mln zl, Sp�lka otrzymala od korporacji macierzystej FMC list intencyjny w sprawie zapewnienia przez gl�wnego akcjonariusza wsparcia finansowego na kontynuacje dzialalnosci. Zgodnie z decyzja kierownictwa korporacji macierzystej FMC, w roku 2004 Sp�lka F-M Gorzyce otrzymala w leasing finansowy aktywa majatkowe brytyjskiej firmy Federal-Mogul Bradford (w upadlosci), przejmujac jednoczesnie produkcje tej ostatniej.

20. 20 GL�WNE KONKLUZJE Doswiadczenia FMC dowodza, ze wprawdzie fuzje i przejecia umozliwiaja PTN szybka ekspansje w skali globalnej, lecz moga wiazac sie z ryzykiem perturbacji finansowych, jesli kierownictwo korporacji nie potrafi nalezycie ocenic wyzwan i zagrozen, towarzyszacych temu procesowi. Z kolei przejecie przez FMC firmy WSK Gorzyce jest przykladem korzystnego (z punktu widzenia makro- i mikroekonomicznego) zaangazowania inwestora zagranicznego w rozw�j jednej z nowoczesniejszych galezi polskiego przemyslu przetw�rczego.