Bezpieczeństwo energetyczne w skali regionu i gminy

1. Bezpieczeństwo energetyczne w skali regionu i gminy

2. Bezpieczeństwo energetyczne Kluczowe zagadnienie dla sprawnego funkcjonowania Państwa 3 definicje Bezpieczeństwo energetyczne to zdolność do zaspokojenia w warunkach rynkowych popytu na energię pod względem ilościowym i jakościowym, po cenie wynikającej z równowagi popytu i podaży, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska. „Doktryna zarządzania bezpieczeństwem energetycznym” Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa maj 2004 r.

3. Bezpieczeństwo energetyczne to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy minimalizacji negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko i warunki życia społecznego. „Polityka energetyczna Polski do 2025 r.” obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2005 r.

4. Bezpieczeństwo energetyczne jest to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Art. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne (Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 z późn. zm. ) .

5. Bezpieczeństwoenergetyczne ekologiczny energetyczny ekonomiczny

6. Aspekt energetyczny: bilansowanie strony popytowej i podażowej, stan techniczny infrastruktury energetycznej, zarządzanie infrastrukturą. Aspekt ekonomiczny: tworzenie warunków zapewniających przejrzystość cen i kosztów, budowa konkurencyjnych rynków, ustalenie kosztów energii elektrycznej i gazu na poziomie akceptowalnym dla odbiorcy końcowego. Aspekt ekologiczny: minimalizacja negatywnego oddziaływania na środowisko.

7. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego należy przypisać różnym instytucjom - odpowiednio do ich roli i kompetencji: • administracji rządowej, • administracji samorządowej, • przedsiębiorstwom sektora energetycznego, • dużym odbiorcom.

8. Do zadań Ministra Gospodarki w zakresie polityki energetycznej należą m. in. - art. 12 ustawy Prawo Energetyczne: • przygotowanie projektu polityki energetycznej i koordynowanie jej realizacji, • nadzór nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię elektryczną oraz nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych, • współdziałanie z wojewodami i samorządami terytorialnymi w sprawach planowania i realizacji systemów zaopatrzenia w paliwa i energię. • art. 15b: • opracowanie, w terminie do dnia 30 czerwca danego roku, sprawozdania z wyników nadzoru nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w gaz ziemny i energię elektryczną wraz z wnioskami wynikającymi ze sprawowania nadzoru.

9. Do zadań Prezesa URE wynikających z art. 23 ustawy Prawo Energetyczne należą m.in.: • uzgadnianie projektów planów rozwojuw zakresie zaspokojeniaobecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe i energię opracowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw i energii, • zatwierdzanie i kontrolowanie stosowania taryf dla przedsiębiorstw energetycznych, • zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, w części dotyczącej bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi, • monitorowanie funkcjonowania systemu gazowego i elektroenergetycznego w zakresie: warunków przyłączenia podmiotów do sieci i ich realizacji oraz dokonywania napraw tej sieci, bezpieczeństwa dostarczania paliw gazowych i energii elektrycznej i wypełniania przez operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych ich zadań, • nakładanie kary pieniężnej na przedsiębiorstwa energetyczne.

10. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne: • Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej sporządzają dla obszaru swojego działania plany rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną, uwzględniając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo kierunki rozwoju gminy określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. • Stosownie do ust. 3 tego artykułu plany rozwoju obejmują w szczególności: • przewidywany zakres dostarczania energii elektrycznej, • przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł, energii elektrycznej, w tym źródeł odnawialnych, • przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy połączeń z systemami elektroenergetycznymi innych państw, • przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie energii u odbiorców, • przewidywany sposób finansowania inwestycji, • przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów, • przewidywany harmonogram realizacji inwestycji.

11. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej obowiązane jest utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w energię elektryczną w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych. • Na podstawie art. 9c ust. 2 ustawy operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny m. in. za: • bezpieczeństwo dostarczania energii elektrycznej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej sieci przesyłowej, • prowadzenie ruchu sieciowego w sieci przesyłowej w sposób efektywny przy zachowaniu wymaganej niezawodności dostarczania energii i jakości jej dostarczania, • zapewnienie długoterminowej zdolności systemu elektroenergetycznego w celu zaspokojenia uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii w obrocie krajowym i transgranicznym, w tym w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, • eksploatację, konserwację i remonty sieci, instalacji urządzeń, wraz z połączeniami z innymi systemami elektroenergetycznymi, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.

12. Operator systemu dystrybucyjnego odpowiada m.in. za- art. 9c ust. 3: • prowadzenie ruchu sieciowego w sieci przesyłowej w sposób efektywny przy zachowaniu wymaganej niezawodności dostarczania energii i jakości jej dostarczania, • eksploatację, konserwację i remonty sieci dystrybucyjnej w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu dystrybucyjnego, • zapewnienie rozbudowy sieci dystrybucyjnej, a tam gdzie ma to zastosowanie, rozbudowy połączeń międzysystemowych w obszarze swego działania.

13. Obowiązki i rola gminy w zakresie planowania energetycznego Zadania własne gminy wynikają z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - art. 7, ust. 1: zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty gminy w szczególności w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło oraz gaz.

14. Obowiązki i rola gminy w zakresie planowania energetycznegoZadania gminy wynikające z ustawy Prawo Energetyczne - art. 18, ust. 1:planowanie i organizowanie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy.

15. Obowiązki i rola gminy w zakresie planowania energetycznegoZadania gminy wynikające z ustawy Prawo Energetyczne - art. 19: • Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej „projektem założeń”. • Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jego części. • Projekt założeń powinien określać: • ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, • przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, • możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów energii elektrycznej i ciepła, wytwarzanych w odnawialnym źródle energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, • zakres współpracy z innymi gminami.

16. Zadania gminy wynikające z ustawy Prawo Energetyczne – c.d. art. 19: • Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. • Rada gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu.

17. Zadania gminy wynikające z ustawy Prawo Energetyczne – art. 20: • W przypadku gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń, o których mowa w art.19 ust. 8, wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu sporządzany jest na podstawie uchwalonych przez radę gminy założeń i winien być z nim zgodny. • Projekt planu powinien zawierać: • propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe wraz z uzasadnieniem ekonomicznym, • propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, • harmonogram realizacji zadań, • przewidywane koszty realizacji planowanych zadań oraz źródło ich finansowania.

18. W myśl art. 17 ustawy Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 z późn. zm.)Samorząd Województwa uczestniczy w planowaniu zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze województwa w zakresie określonym w art. 19 ust. 5 oraz bada zgodność planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa.

19. Korzyści wynikające z właściwego planowania energetycznego: • rozwój i modernizacja systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, • zapewnienie niezawodności i wysokiej jakości dostaw energii do odbiorcy, • zaspokojenie potrzeb mieszkańców po najniższych kosztach przy wysokiej jakości świadczonych usług przesyłowych i dystrybucyjnych, • rozwój gospodarczy regionu, • racjonalne wykorzystania lokalnych zasobów energii oraz nadwyżek energii w systemie, • konsolidacja środowisk związanych z energetyką dla rozwiązywania bieżących i przyszłych problemów regionalnych, • rozwój innowacyjnych technologii itd.

20. Podsumowanie: • racjonalnym rozwiązaniem jest by ocena stanu bieżącego oraz przewidywane zmiany zapotrzebowanie były dokonywane na szczeblu lokalnym, • konieczna jest ścisła współpraca samorządu lokalnego z przedsiębiorstwami energetycznymi, • zasadna byłaby rewizja obecnie obowiązującego prawa: • w zakresie współpracy gminy – przedsiębiorstwa: • ustawowe określenie terminu, na opracowanie gminnych dokumentów planowania energetycznego, • wprowadzenie konsekwencji (np. finansowych) dla gmin z powodu braku aktów planowania energetycznego, • wprowadzenie obowiązku realizacji przez przedsiębiorstwa sieciowe w pierwszej kolejności inwestycji wynikających z gminnych planów, • wprowadzenie obowiązku wskazania gminie przez przedsiębiorstwo sieciowe terminu i ewentualnych warunków realizacji inwestycji.

21. w zakresie doprecyzowanie zadań samorządu województwa, dla skutecznego prowadzenie polityki energetycznej w regionie: • np. wprowadzenie obowiązku opracowania dokumentu – Programu Rozwoju Energetyki Województwa, zawierającego uszczegółowienie zapisów Polityki Energetycznej Polski.

22. w zakresie uproszczenia procedur związanych z przygotowaniem do realizacji inwestycji infrastrukturalnych: • (Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.), nie uwzględnia specyfiki elektroenergetycznych inwestycji liniowych w procesie planowania przestrzennego i ich lokalizowania. Utrudnia to zwłaszcza inwestycje, które wymagają decyzji planistycznych i lokalizacyjnych). • nadanie Wojewodom lub Marszałkom Województw kompetencji do nadzoru nad inwestycjami infrastrukturalnymi o znaczeniu państwowym oraz do wydawania decyzji administracyjnych dotyczących tych inwestycji, • wprowadzenie regulacji ułatwiających uzyskiwanie przez inwestorów liniowych prawa do nieruchomości w postaci służebności gruntowej, • zagwarantowanie wypłat rekompensat dla właścicieli nieruchomości, przeznaczonych pod inwestycje liniowe, • rozważenie wprowadzenia regulacji umożliwiających budowę linii wzdłuż szlaków komunikacyjnych.

23. Dziękuję za uwagę Marzena Budnik-Ródź

24. Zarządzeniem Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 kwietnia 2008 r. został powołany Zespół ds. Zbadania Przyczyn i Skutków Katastrofy Energetycznej • Powołany Zespół miał następujące za zadania: • Określenie przyczyn i skutków katastrofy energetycznej zaistniałej w części województwa zachodniopomorskiego, • Zbilansowanie strat i szkód powstałych w wyniku katastrofy oraz kosztów prowadzenia działań ratowniczych, • Opracowanie założeń do „Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego dla Województwa Zachodniopomorskiego”.

25. Awaria w Szczecinie Bezpośrednią przyczyną awarii systemowej, a w jej następstwie ciągu zdarzeń, które doprowadziły do zaniku napięcia na znacznym obszarze aglomeracji szczecińskiej i części województwa zachodniopomorskiego były wyjątkowo niekorzystne warunki pogodowe.

26. Bilans awarii kwietniowej w województwie zachodniopomorskim • W dniu 8 kwietnia 2008 r. • w godzinach porannych ok. 500 tys. mieszkańców województwa zachodniopomorskiego pozbawionych było dostaw energii, • w godzinach popołudniowych prąd został dostarczony do ok. 200 tys. mieszkańców. W dniu 15 kwietnia 2008 r. ok. 900 odbiorców końcowych pozbawionych było zasilania.

27. Bilans awarii kwietniowej w województwie zachodniopomorskim • Uszkodzenia mechaniczne: • 2 linie o napięciu 220 kV, • 10 linii o napięciu 110 kV, • Zakres uszkodzeń: • uszkodzone lub złamane słupy przelotowe, • zerwane przewody, • skręcone kątowniki, • zerwane izolatory, • zerwane przewody odgromowe, • uszkodzone ramiona słupów, • zerwane światłowody.

30. Ekonomia awarii

31. Zidentyfikowane problemy związane z awarią: • brak zapasów paliwa do agregatów prądotwórczych, • kłopoty z dystrybucją paliw płynnych, • brak zasilania pompowni ścieków oraz brak możliwości utrzymania minimalnego ciśnienia w sieciach wodociągowych, • zanik łączności w niektórych sieciach telefonii komórkowej i kablowej (jedyną łączność utrzymał operator telefonów komórkowych PLUS GSM), • zakłócenia w funkcjonowaniu środków masowego przekazu, • kłopoty z prowadzeniem działalności handlowej, • kłopoty z dostawą ciepła, • zakłócenia w działaniu systemów bezpieczeństwa zakładów dużego ryzyka, • zakłócenia w prawidłowym funkcjonowaniu środków transportu: unieruchomienie kolejowych trakcji elektrycznych, unieruchomienie komunikacji tramwajowej,

32. Przyczyny wystąpienia problemów: • utrudniona budowa i rozbudowa sieci elektroenergetycznych z powodu niedostosowania ustawodawstwa do inwestycji infrastrukturalnych (budowa odcinka 100 km trwa od 7-15 lat), • brak właściwego planowania energetycznego na poziomie gminnym, • niewłaściwe ukształtowane kwoty bonifikat z tytułu przerw w dostawach energii elektrycznej, • brak sprawnego zarządzania majątkiem sieciowym z uwagi na przewlekły proces przekształceń własnościowych i organizacyjnych, • iluzoryczny podział pomiędzy spółkami zajmującymi się obrotem i dystrybucją, • brak właściwych procedur ułatwiających postępowanie w przypadku awarii sieci.

33. Zalecenia: • wprowadzenie generalnych zmian w ustawodawstwie krajowym, • budowa, rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych oraz budowa nowych rozdzielni, • kontrola jakości warunków posadowienia, szczególnie dla terenów okresowo zalewanych wodą, • dodatkowe źródła zasilania dla operatorów systemów telekomunikacyjnych, • zasilanie awaryjne dla ważnych węzłów telekomunikacyjnych np. Elektrowni • możliwość pracy bez zasilania w wewnętrznych centralach telefonicznych wszystkich, istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa kraju instytucjach, • konieczność testowania i sprawdzania systemów awaryjnego zasilania infrastruktury telekomunikacyjnej i informatycznej, • powołanie stałego zespołu ds. regionalnego bezpieczeństwa energetycznego.

34. Wojewoda Zachodniopomorski podjął decyzję o utworzeniu Rady Bezpieczeństwa w skład której wchodzić będą: • przedstawiciele administracji publicznej, • przedstawiciele przedsiębiorstw energetycznych, • przedstawiciele instytucji związanych z energetyką odnawialną, • grupa ekspertów.

35. Zadania Rady: • opracowanie oraz wdrażanie Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego, • inicjowanie działań związanych z rozwojem energetyki w województwie, • monitorowanie funkcjonowania energetycznych połączeń sieciowych, • monitorowanie realizacji planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, • wspieranie działań samorządów terytorialnych podczas tworzenia założeń do planów zaopatrzenia, • wspieranie rozwoju energetyki odnawialnej.

36. Jeszcze raz dziękuję za uwagę