KARTA PRAW LEKARZA

1. KARTA PRAW LEKARZA POLSKIE TOWARZYSTWO PRAWA MEDYCZNEGO OKRĘGOWA IZBA LEKARSKA W KRAKOWIE STUDENCKA PORADNIA PRAWA MEDYCZNEGO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

2. KARTA PRAW LEKARZA Autorzy opracowania: - Maciej Gibiński - mgr Marcin Mikos - mgr Ewa Krzyżowska - dr Stefan Poździoch - dr Jerzy Friediger - dr Jolanta Orłowska-Heitzman Kraków 2008

3. KARTA PRAW LEKARZA Karta Praw Lekarza zawiera podstawowe regulacje prawne wynikające z :

4. KARTA PRAW LEKARZA I. Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) II.Ustawy dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93) III.Ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U Nr 219 , poz.1708 ), IV. Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 28, poz. 28 i Nr 88, poz. 554 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668), V. Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89)

5. KARTA PRAW LEKARZA VI. Ustawy z dnia 6 września 2001 r. prawo farmaceutyczne (Tekst jednolity: Dz. U.z 2004 r. Nr 53, poz. 533), VII. Ustawy dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. Nr 191, poz. 1410) VIII. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U.Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731 IX. Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. nr144, poz. 1529),

6. KARTA PRAW LEKARZA X.Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135), XI.Ustawy o lekarzu sądowym dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U.Nr 123 poz. 849), XII.Kodeksu Etyki Lekarskiej dnia 2 stycznia 2004 r., (tekst jednolity; zawierającyzmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII KrajowyZjazd Lekarzy).

7. KARTA PRAW LEKARZA I. Prawa lekarza wynikające ze stosowania przepisów Konstytucji RP: 1.Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imieniaoraz do decydowania o swoim życiu osobistym – art.47. 2.Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy - art. 66. 3.Prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnychurlopów oraz maksymalnych norm czasu pracy określonych w ustawie - art.66.

8. KARTA PRAW LEKARZA II. Prawa lekarza wynikające z Kodeksu Cywilnego: 1.Prawo do ochrony dóbr osobistych – art.23. 2.Prawo żądania zaniechania działania, gdy jego dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, chyba że nie jest ono bezprawne - art. 24. § 1. 3.Prawo żądania, w razie dokonanego naruszenia dóbr osobistych, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny - art. 24. § 1. 4.Prawo żądania naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej, jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa -art. 24. § 2.

9. KARTA PRAW LEKARZA III. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o izbach lekarskich: 1.Prawo wybierania i bycia wybieranym do organów samorządu lekarzy - art. 9 pkt.1. 2.Prawo korzystania z pomocy izb lekarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia właściwych warunków wykonywania zawodu – art.9pkt.3. 3.Prawo korzystania z ochrony i pomocy prawnej organów izb lekarskich – art.9 pkt.3 c. 4.Prawo korzystania ze świadczeń instytucji izb lekarskich i działalności samopomocowej - art.9 pkt.3 d. 5.Prawo do roszczenia odszkodowania od okręgowej izby lekarskiej w przypadku uniewinnienia lekarza lub umorzenia postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej, w drodze rewizji nadzwyczajnej lub w wyniku wznowienia postępowania, w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku - art.106 ust.1– 2.

10. KARTA PRAW LEKARZA Na wniosek obwinionego lekarza prawomocne orzeczenie uniewinniające go w sprawach z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy podlega opublikowaniu w biuletynie okręgowej izby lekarskiej, której lekarz jest członkiem, na jej koszt. - Art. 109.

11. KARTA PRAW LEKARZA I V. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty: 1. Lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po odbyciu przeszkolenia określonego programem specjalizacji i złożeniu egzaminu państwowego albo po uznaniu równoważnego tytułu specjalisty uzyskanego za granicą - art.16 ust.1.

12. KARTA PRAW LEKARZA 2.Zasady specjalizacji:art.1ust.1a -1b. 3.Wynagrodzenie rezydenta art.16 ust. 1h. 4.Potwierdzenie umiejętności art. 17. (54) ust.1 – 2. 5.Prawo do doskonalenia zawodowego art.18 ust.1 6.Prawo do używania tytułu specjalisty i naukowego art.20 7.Prawo kierowania i prowadzenia eksperymentu medycznego art.23.art.21 ust.2, art.25. Ust.1. 8.Prawo do badania i prowadzenia leczenia bez zgody pacjenta art. 31. ust.1- 2. , za zgodą pacjenta art.34 pkt.1 – 8.,zmiana zakresu terapii gdy zgoda niemożliwa do uzyskania art.35 ust.1. 9.Prawo odmowy leczenia art.38 ust.1 i 3.art.39.

13. KARTA PRAW LEKARZA 10.Prawo do ujawnienia danych medycznych art.40 ust.2. 11.Stwierdza zgon art.43 ust.1./ wnioskuje o sekcję art.43 ust.2./karta zgonu art.43 ust.3. 12.Ochrona funkcjonariusza publicznego art. 44. 13.Ordynować środki farmaceutyczne i materiały medyczne art.45 ust.1. art.45 ust.2. art.46 ust.2. 14.Praktyka lekarska art. 50. (61) ust.1. (62) art.50a. Ust.1. art. 53. ust.1. art. 56.ust. 1.

14. KARTA PRAW LEKARZA V. Prawa lekarza wynikające z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej: Lekarz może ograniczyć prawo pacjenta do kontaktu osobistego z osobami z zewnątrz art. 19. ust. 5. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu poddane sekcji art. 24 ust. 1 i 3. Lekarz może odmówić wypisania art. 22. ust. 2. Decyzja o sekcji przed upływem 12 godz art. 25. ust. 2. Czas pracy lekarzy art. 32g ust. 1 ,.art. 32g ust. 3, art. 32ja ust. 1 , art.32jb Prawo do odpoczynku art. 32jb Jubileusze art. 62a 75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach 100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach 150% miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach 200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach 300% miesięcznego wynagrodzenia – po 45 latach

15. KARTA PRAW LEKARZA 11.Lekarzowi będącemu pracownikiem, przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat, dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy, Trzymiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy -art. 62b ust. 1

16. KARTA PRAW LEKARZA 12. Lekarzowi będącemu pracownikiem przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia Zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego - art. 62d ust. 1.

17. KARTA PRAW LEKARZA VI. Prawa lekarza wynikające z ustawy prawo farmaceutyczne: 1.Lekarz ma możliwość przyjmowania przedmiotów o wartości materialnej nieprzekraczającej kwoty 100 złotych, związanych z praktyką medyczną lub farmaceutyczną, opatrzonych znakiem reklamującym daną firmę lub produkt leczniczy – art. 58 ust.3.

18. KARTA PRAW LEKARZA VII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym: 1.Lekarz podejmujący medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.2)) dla funkcjonariuszy publicznych – art.5 ust.1.

19. KARTA PRAW LEKARZA VIII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o diagnostyce laboratoryjnej: Lekarz może wykonywać zawód diagnosty laboratoryjnego po odbyciu kształcenia podyplomowego art.7(3) ust.1 pkt.3-5., specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie analityka kliniczna, analityka lekarska, diagnostyka laboratoryjna lub mikrobiologia, mikrobiologia i serologia, mikrobiologia lekarska, jeżeli została wpisana na listę diagnostów laboratoryjnych – art.7 ust.2. 3. Lekarz ma prawo do ponowienia na piśmie zlecenia diagnoście laboratoryjnemu, w przypadku gdy diagnosta odmawia wykonania zlecenia lekarskiego, gdyż jego zdaniem wykonanie zlecenia może zagrozić życiu lub zdrowiu pacjenta i zwraca lekarzowi uwagę na wspomniane niebezpieczeństwo – art.28 ust.1.

20. KARTA PRAW LEKARZA VIII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: 1.Lekarz będący ordynatorem w szpitalu psychiatrycznym, może wydać zgodę na okresowe przebywanie osoby leczonej w szpitalu psychiatrycznym poza szpitalem bez wypisywania jej z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu i zdrowiu innych osób – art. 14. 2.Lekarz psychiatra, lub inny lekarz ( w razie niemożności uzyskania pomocy lekarza psychiatry), może, u osoby, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, bez jej zgody, lub w przypadku osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie bez zgody jej przedstawicielaustawowego, stwierdza konieczność przeprowadzenia badania psychiatrycznego –art.21 ust.1 – 2.

21. KARTA PRAW LEKARZA 3.Lekarz może, wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przewidzianych w ustawie przyczyn przyjęcia bez zgody – art.33 ust.1. 4.Lekarz wykonujący czynności wynikające z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest zwolniony od obowiązku zachowania tajemnicy w stosunku do: lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi, właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, którychujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne, służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronieinformacji niejawnych – art.50. ust.2.

22. KARTA PRAW LEKARZA IX. Prawa Lekarza wynikające z ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: 1. Lekarz, będący świadczeniodawcą, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym. Wynagrodzenie uwzględnia wyłącznie uzasadnione koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej – art.19 ust.4.

23. KARTA PRAW LEKARZA 2.Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania skierowań na leczenie uzdrowiskowe – art.33 ust.1. 3. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania recept na zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne – art.34 ust.1.

24. KARTA PRAW LEKARZA 4. Lekarz nie będący lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawienia recept na zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne, jeżeli posiada on prawo wykonywania zawodu oraz zawarł z oddziałem wojewódzkim Funduszu umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept - art.34 ust.2– 5. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na zaopatrzenie w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz w środki pomocnicze – art.40. ust.1.

25. KARTA PRAW LEKARZA 6. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach: konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej, wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia – art.41 ust.1. 7. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego - w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, w celu odbycia leczenia - do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem – art.41 ust.2.

26. KARTA PRAW LEKARZA 8. Lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej poza siedzibą świadczeniodawcy i jednostkami organizacyjnymi świadczeniodawcy korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych – art.55 ust.5. 9. Lekarz, będący świadczeniodawcą może zlecać podwykonawcom udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Funduszem, jeżeli umowa tak stanowi – art.133. 10. Lekarz, będący świadczeniodawcą, ubiegający się o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ma prawo do równego traktowania świadczeniodawców przez Fundusz i prowadzanie postępowania w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji – art.134 ust.1.

27. KARTA PRAW LEKARZA 11. Lekarzowi, będący świadczeniodawcą, którego interes prawny doznał uszczerbku w wyniku naruszenia przez Fundusz zasad przeprowadzania postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przysługują środki odwoławcze i skarga na zasadach określonych w art. 153 i 154 ustawy - art.152 ust.1. 12. Lekarz, będący świadczeniodawcą biorący udział w postępowaniu może wnieść do dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia o rozstrzygnięciu postępowania, odwołanie dotyczące rozstrzygnięcia postępowania - art. 154. (300) ust.1 13. Lekarz, będący świadczeniodawcą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przysługuje zażalenie na czynności dyrektora wojewódzkiego oddziału Funduszu dotyczące realizacji umowy do Prezesa Funduszu – art.160, art.161.

28. KARTA PRAW LEKARZA 14.Lekarzowi, będącemu kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osobie przez niego upoważnionej przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń co do ustaleń zawartych w protokole.Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli - art.175. ust.1 -2. 15. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona może w terminie 7 dni od dnia otrzymania stanowiska, o którym mowa w art. 175 ust. 4 ( stanowisko kontrolera sporządzone w razie nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części ), zgłosić na piśmie umotywowane zastrzeżenia do ministra właściwego do spraw zdrowia – art.176 ust.1. 16. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona może odmówić podpisania protokołu kontroli, składając w terminie 7 dni od jego otrzymania pisemne wyjaśnienie tej odmowy – art.177 ust.1. 17. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niegoupoważniona może w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnegoodwołać się do ministra właściwego do spraw zdrowia od zawartych w wystąpieniupokontrolnym ocen, uwag, wniosków i zaleceń – art.179 ust.1.

29. KARTA PRAW LEKARZA X. Prawa lekarza wynikające z ustawy o lekarzu sądowym: 1.Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który spełnia następujące warunki: ma prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie był karany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, ma nieposzlakowaną opinię, uzyskał rekomendację okręgowej rady lekarskiej, ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia - art. 5. ust. 1. pkt.1-6. 2. Lekarzem sądowym w rozumieniu ustawy jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego – art.2 ust.1 3. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego uczestników postępowania z powodu choroby, na obszarze właściwości danego sądu okręgowego – art.2 ust.2.

30. KARTA PRAW LEKARZA 4. Lekarz sądowy przy wykonywaniu czynności związanych z wydawaniem zaświadczeń korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym – art.2 ust.3. 5. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia w miejscach, dniach i godzinach ustalonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego – art.12 ust.1. 6.Lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie – art.18 ust.1.

31. KARTA PRAW LEKARZA XI. Prawa lekarza zawarte w Kodeksie Etyki Lekarskiej swobodę wyboru w zakresie metod postępowania - art. 6. może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie cierpiących zwłoki - art. 7. winien zabiegać o wykonywanie swego zawodu w warunkach, które zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem - art. 11. może nie informować pacjenta o stanie jego zdrowia bądź o leczeniu, jeśli pacjent wyraża takie życzenie - art. 16. 1. W przypadku chorego nieprzytomnego lekarz może udzielić dla dobra chorego, niezbędnych informacji osobie, co do której jest przekonany, że działa ona w interesie chorego – art.16.2. Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życiaw wyniku łamania praw człowieka - art. 27.

32. KARTA PRAW LEKARZA 7.W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania środków nadzwyczajnych - art. 32.1. 8.Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i jest związana z oceną szans leczniczych – art.32.2. 9.Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narządy ze zwłok w celu ich przeszczepiania, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu – art.33. Lekarz może przyjąć zapłatę od producenta leków lub wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego) za wykonaną pracę, prowadzenie szkoleń ibadań, które pogłębiają wiedzę medyczną lub zawodową, jeżeli ta zapłata jestwspółmierna do wkładu pracy lekarza – art.51a.2.

33. KARTA PRAW LEKARZA 10.Jeśli zostanie naruszone dobre imię lekarza, a rzecznik odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski nie potwierdzą stawianych mu zarzutów, lekarz powinien uzyskać od izby lekarskiej wszelką możliwą pomoc w naprawieniu wyrządzonej mu szkody - art. 60. 11.Lekarz ma prawo umawiać się o wysokość honorarium przed rozpoczęciem leczenia. Wyjątkiem od tej zasady jest pomoc w nagłych wypadkach. W razie braku stosownych cenników lekarz powinien brać pod uwagę wartość oddanej usługi, poniesione koszty własne, swoje kwalifikacje, a także w miarę możliwości, sytuację materialną pacjenta - art. 66. 1 – 2. 12.Zadania, jakie spełnia lekarz, dają mu podstawę do żądania ochrony jego godności osobistej, nietykalności cielesnej oraz pomocy w wykonywaniu działań zawodowych - art. 70.