600 likes | 865 Views
II KATEDRA KARDIOLOGII Zakład Klinicznych Podstaw Fizjoterapii Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu. Czy ruch może zapobiegać zawałowi serca?. Władysław Sinkiewicz. Wykład Inauguracyjny Świnoujście 2011. ,,Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek ,
E N D
II KATEDRA KARDIOLOGII Zakład Klinicznych Podstaw Fizjoterapii Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu Czy ruch może zapobiegać zawałowi serca? Władysław Sinkiewicz Wykład Inauguracyjny Świnoujście 2011
,,Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek , ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu” dr Wojciech Oczko medyk Stefana Batorego
NATPOL 2011 Próba reprezentatywna (n=2417) dla mieszkańców Polski w wieku 18-79 lat Losowanie trzystopniowe proporcjonalne z uwagi na miejsce zamieszkania, wiek i płeć Próba skupiona w 523 wiązkach terytorialnych Realizacja badań: 240 pielęgniarek, marzec – lipiec 2011 r.
Porównanie rozpowszechnienia czynników ryzyka w 2002 r. i 2011 r. Obliczenia są ważone do struktury populacji Polski z 2010 r.Zakres wieku 18-79 lat
Zmiana rozpowszechnienia nadciśnienia tętniczegow latach 2002-2011
Zmiana rozpowszechnienia hipercholesterolemiiw latach 2002-2011
Zmiana rozpowszechnienia nałogu palenia papierosóww latach 2002-2011
Przewidywana zmiana liczby chorych w latach 2011 – 2035 w Polsce po uwzględnieniu prognozy demograficznej GUS oraz kierunków zmian w rozpowszechnieniu czynników ryzyka w latach 2002-2011Zakres wieku 18-79 lat
Prognozowana zmiana liczby chorych z nadciśnieniem tętniczym w Polsce w latach 2011-2035
Prognozowana zmiana liczby chorych z hipercholesterolemią w Polsce w latach 2011-2035
Prognozowana zmiana liczby osób palących w Polsce w latach 2011-2035
Prognozowana zmiana liczby osób otyłych w Polsce w latach 2011-2035
Prognozowana zmiana liczby chorych na cukrzycę w Polsce w latach 2011-2035
Współczynnik / 100 tys. POLSKA EUROPA UNIA EUROPEJSKA USA Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób układu krążenia w wieku 25-64 lat w Polsce, krajach UE i całej Europie oraz USA (1980-2004)
Dlaczego żyjemy dłużej? Analiza przyczyn redukcji zgonów z powodu choroby wieńcowej w Polsce po roku 1990 P. Bandosz, M. O' Flaherty, W. Drygas, J. Koziarek, B. Wyrzykowski, M. Rutkowski, K. Bennett, T. Zdrojewski, S. Capewell. Br. Med. J., 2011-09, artykuł przyjęty do druku
Czynniki które zdecydowały o redukcji umieralności z powodu choroby wieńcowej w Polsce: 1991-2005 czynniki ryzyka 54% liczba zgonów terapia 37% 26 202 mniej zgonów w roku 2005 niewyjaśnione przez model 10% rok P. Bandosz et al. Br. Med. J., 2011
Czynniki które zdecydowały o redukcji umieralności z powodu choroby wieńcowej w Polsce: 1991-2005 -4% - BMI -4% - BMI -2% - cukrzyca -2% - cukrzyca 0% - zmiana śred. ciśnienia tętniczego 0% - zmiana śred. ciśnienia tętniczego 39% - zmiana śred. stężenia cholesterolu liczba zgonów liczba zgonów 11% - palenie papierosów 11% - palenie papierosów 10% - aktywność fizyczna 10% - aktywność fizyczna rok P. Bandosz et al. Br. Med. J., 2011
Miażdżyca główna przyczyna zgonów na świecie 5% AIDS 12% Wypadki 14% Choroby płuc 19% Choroby zakaźne 24% Nowotwory 52% Miażdżyca * 0 10 20 30 40 50 60 Zgony (%) *Choroby sercowo naczyniowe, choroba wieńcowa, udar mózgu 1. The World Health Report 2001. Geneva: WHO; 2001.
Konsekwencje miażdżycy w Polsce OZW (ostry zespół wieńcowy) – „rodzący się” zawał: 80 tys. rocznie Udary mózgowe: 80 tys. rocznie
Kliniczne manifestacje miażdżycy Udar niedokrwienny TIA (przemijający epizod niedokrwienia) Zawał serca • Choroba wieńcowa: • Stabilna • Niestabilna Amputacja • Miażdżyca tętnic obwodowych: • Chromanie przestankowe • Bóle spoczynkowe • Martwica Drouet L. Cerebrovasc Dis 2002; 13(suppl 1): 1–6.
Miażdżyca skraca życie o 12 lat Peeters et al.Eur Heart J 2002; 23: 458-466
Aktualnie poznane czynniki ryzyka odpowiadają w 95% za rozwój choroby wieńcowej S. Yusuf (INTERHEART 2004)
0-35 (0-31 – 0-39) 0-70 (0-62 – 0-79) 0-86 (0-76 – 0-97) 0-91 (0-82 – 1-02) 0-24 (0-21 – 0-25) 0-21 (0-17 – 0-25) 0-19 (0-15 – 0-24) 1-0 0-5 0-25 0-125 0-0625 Przedział ufności (99% CI ) Nie palenie Owoce/warzywa Aktywność fizyczna Alkohol Nie palenie + owoce/warzywa + Aktywność fizyczna Redukcja ryzyka zawału serca związana z profilaktyką n – 27 000, 52 kraje, różne grupy etniczne +Alkohol INTERHEART, S. Yusuf, Lancet. . 2004;364:937-52
„Spodobałby ci się mój lekarz. Jego credo to odpoczynek, odpoczynek i jeszcze raz odpoczynek” !
Konsekwencje otyłości “Nagła śmierć jest częstsza u osób otyłych, niż szczupłych.” Hippocrates
BMI i względne ryzyko choroby wieńcowejw trakcie 14 lat obserwacji: Nurse’s Health Study • Względne ryzykozawałuwzrasta od BMI > 23, ryzyko cukrzycy wzrasta od BMI > 22. • Ryzyko wzrasta istotnie wraz z przyrostem masy ciała ponad 5 kg po 18 r.ż.
Aktywność fizyczna • jakikolwiek wysiłek • 65-70 %Max. HR • min. 30 min wysiłku codziennie Eksperci z WHO określili minimalną tj. niezbędną, dzienną normę ruchu dorosłego człowieka na 10 tys. kroków.
Skutkiem siedzącego trybu życia jest hipokinezja – niedobór ruchu, który wspólnie z innymi czynnikami wywołuje wiele chorób cywilizacyjnych: nadwagę, deformację kręgosłupa, płaskostopie i in. Proces ten nazywamy samobójstwem na raty lub „Spiralą śmierci”
BRAK AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ CZŁOWIEKA – SPIRALA ŚMIERCI 15.ZAWAŁ 14.NIEWYDOLNOŚĆ UKŁADU RUCHU 13. NIEWYDOLNOŚĆ UKŁADY KRĄŻĘNIA 12. NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, WĄTROBY I IN. 11. POWIĘKSZAJĄCA SIĘ NADWAGA 10.OBNIŻONA SPRAWNOŚĆ I WYDOLNOŚĆ ORG. 9. NARASTAJĄCY NIEDOBÓR RUCHU HIPOKINEZJA 8.UTRUDNIONE FUNKCJONOWANIE NAJWAŻNIEJSZYCH NARZĄDÓW 7.CZĘSTE KORZYSTANIE Z UŻYWEK NIKOTYNA, ALKOHOL 6. NIEWŁAŚCIWY – PASYWNY WYPOCZYNEK 5.ZAMIESZKIWANIE W NIEKORZYSTNYM EKOLOGICZNIE ŚRODOWISKU 4. ZNACZNA NADWAGA 3.NIERACJONALNE ODŻYWIANIE 2. DŁUGOTRWAŁY NIEDOBÓR RUCHU 1. ZDROWY SPRAWNY CZŁOWIEK
Aktywność fizyczna Aktywność fizyczna związana z wydatkiem energetycznym powyżej 1000 kcal tygodniowo wiąże się z około 30% redukcją umieralności ogólnej, zaś ryzyko zawału serca zmniejsza się w granicach 30-50% Siedzący tryb życia połączony z niewielką aktywnością fizyczną wiąże się z 2-krotnie większym ryzykiem zachorowania na chorobę niedokrwienną serca
W ten sposób można zapobiec w Polsce z przyczyn sercowo-naczyniowych: 155 300 zgonom osób rocznie 428 zgonom osób dziennie
Wysiłek fizyczny a gospodarka lipidowa, węglowodanowa i nadciśnienie tętnicze Regularny trening fizyczny prowadzi do: • wzrostu stężenia HDL cholesterolu o ok.. 2 mg/dl • spadku stężenia LDL cholesterolu o ok. 5-10 mg/dl • spadku stężenia trójglicerydów • poprawy metabolizmu węglowodanów, poprzez zwiększenie wrażliwości receptorów tkankowych na insulinę • redukcji ciśnienia skurczowego o 6-10 mmHg, rozkurczowego o 2- 5 mmHg
Wpływ aktywności fizycznej na psychikę Umiarkowany wysiłek powoduje wytwarzanie endorfin – neuroprzekaźników (zwanych „hormonem szczęścia”), które powodują doskonały nastrój, wprowadzają w stan euforii, stymulują również pozytywną energię
Ćwiczenia aerobowe (tlenowe) - ćwiczenia na bieżni, taniec, jogging, jazda na rowerze, pływanie, koszykówka, spacer, chodzenie po górach, nawet sprzątanie i praca w ogródku Ćwiczenia przyśpieszają oddech, zwiększają częstotliwość serca, przyśpieszają krążenie krwi, dzięki czemu do mięśni dopływa więcej tlenu..
Ćwiczenia siłowe (oporowe) - polegają na wolnych kontrolowanych ruchach, napinaniu mięśni np. popularne pompki, brzuszki i przysiady, gdy masa ciała używana jest jako siła oporowa - zwiększa się siła, wielkość i wytrzymałości mięśni. - prowadzą do redukcji tkanki tłuszczowej, poprawy wyglądu ciała. W wyniku obciążania kości następuje przyrost ich masy mineralnej, co zapobiega osteoporozie.
Ćwiczenia giętkości - ćwiczenia rozciągające (stretching), czyli serie skoordynowanych ruchów, które mają na celu rozciągnięcie, rozluźnienie mięśni i tkanki łącznej; także joga, taniec - prowadzą do zwiększania zakresu ruchu w stawach - mają duże znaczenie dla zachowania zakresu oraz łatwości wykonywania ruchów - poprawiają postawę, zapobiegają urazom, są też ważne w procesie rehabilitacji, gdyż prowadzą do rozluźnienia mięśni
Ćwiczenia izotoniczne - przysiady, pompki, podciąganie, podnoszenie lekkich hantli - polegają na rytmicznym wydłużaniu i kurczeniu się mięśni przy ich stałym naprężeniu (w obrębie aktywnej części ciała).
Zalecenia aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej chorób układu krążenia
Docelowe treningowe tętno dla osób bez wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego Średni wydatek energetyczny w wybranych dyscyplinach sportowych