Ingvar Sigurgeirsson Nokkur álitamál um námsmat 15.11. 2012

1. Ingvar SigurgeirssonNokkurálitamál um námsmat15.11. 2012

2. Erindið Sæll Ingvar Ég sendi þennan póst sem formaður kennarafélags MÍ og við erum að leita að einhverjum góðum fyrirlesara sem gæti komið til okkar og haldið fyrir okkur áhugaverðan fyrirlestur um námsmat. Ég er á námskeiðinu hjá Meyvant, þannig að þetta mætti vera á svipuðum nótum og við fengum hjá þér í byrjun september.  Stefna skólans undanfarin ár hefur verið á þá leið að við erum að færa okkur meir og meir frá lokaprófum og margir eru farnir að nota leiðsagnarmat. Ég hef það á tilfinningunni að margir eru að tala um leiðsagnarmat en eru að nota símat. Væri þetta möguleiki og þá sem fyrst og hvað myndir þú taka fyrir slíkt. Með bestu kveðju Friðgerður Guðný Ómarsdóttir

3. Vandi að ræða námsmat í framhaldsskólum! • Lítið sem ekkert er vitað (örugg vitneskja) um hvernig námsmati er háttað í framhaldsskólum hér á landi! • Raunar er sáralítið vitað um kennsluhætti í framhalds-skólanum yfirleitt!!! • Þó þetta: • Athugun Rósu M. Grétarsdóttur og Sigurbjargar Einarsdóttur (2006) á námsmati í þremur framhaldsskólum (MH, MA og FG) • Rannsókn Rósu (2007) á viðhorfum íslenskukennara til námsmats • RannsóknRagnheiðarHermannsdóttur(2008) á viðhorfumnemendatilnámsmats • Verkefninemenda á námskeiðinuAðvandatilnámsmats (2008–2009)

4. Mikilvægar spurningar? • Hvernig er námsmati yfirleitt háttað í framhaldsskólum? En í MÍ? • Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? • Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? • Hvað þarf helst að bæta eða þróa í námsmati og hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? • Á hverju á að byggja þróun námsmats? Rannsóknir Reynsla Námskrá

5. Ný námskrá ... • Æskilegterað í námsmatifelistjafnframtleiðsagnarmat, þaðerleiðbeiningtilnemenda um hvernighanngetimeðárangursríkustumhættihagaðnámisínu í framhaldinu. • Mikilvægteraðskólarsetjisérstefnuvarðandifjölbreyttnámsmatogleiðsögnnemenda. • Námsmatskalbyggja á margvíslegumnámsmatsaðferðumogfela í sértraustarheimildir um hæfninemandans. Þessskalgættaðnámsmatiðtakitilallraþáttanámsinsþannigaðþekkingnemandans, leiknioghæfni auk framfarasémetin. Námsmatsaðferðirgetaveriðverklegar, munnlegareðaskriflegar, falið í sérsjálfsmat, jafningjamat, símatoglokamat. (Menntamálaráðuneytið, 2011. bls. 42, leturbr. IS)

7. Ný námskrá ...Tíuskalinn stendur enn traustum fótum Niðurstöður námsmats má birta sem einkunnir og/eða umsagnir. Lokavitnisburður sem birtist á útgefnum námsferli og prófskírteinum nemenda, skal vera í heilum tölum á bilinu 1-10 eða í kerfi sem hægt er að tengja við það með skýrum hætti. Sú krafa er sett fram til að auðvelda mat á námi nemenda milli skóla. Að jafnaði skal miða við að 5 sé lágmarkseinkunn til að standast náms-áfanga. Frávik frá því skulu skýrð í námsbrautarlýsingu og birtast í skólanámskrá. (Menntamálaráðuneytið, 2011. bls. 42–43)

8. Ólíkir skalar • 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 • 1–6, 1–8 • A, B, C, D, F (hvarer E-ið?) • A, B, C, D (nýAðalnámskrá) • A, Á, B, D, Ð (Baldur Sigurðsson) • Dönskukerfin, sjáhér • Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi • Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (HelgiHálfdanarson) • Mjöggott, í lagi, ófullnægjandi • Lokið – ólokið • Hvaðaaðferðerheppilegust?

9. Vörður – viðmið við endurgjöf Menntaskóli Borgarfjarðar, sjá nánar hér

10. Nýi brautskráningarkvarðinn

11. Efasemdir um einkunnir- • Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988 • Endurgjöf í formi einkunna • Endurgjöf í formi umsagna • Endurgjöf í formi einkunna og umsagna • Engin endurgjöf Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

12. Leiðandi um leiðsagnarmat • Menntaskóli Borgarfjarðar • Fjölbrautaskóli Snæfellinga • Framhaldsskólinn í Mosfellsbæ

13. Kjarninn í leiðsagnarmati • Nemandinnfær (stöðuga) endurgjöf um námsittásamtábendingum um þaðhvernighanngetibætt sig (ráðgjöf, leiðsögn) • Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur • Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati • Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

14. Kennslufræði leiðsagnarmats • Útskýra markmið fyrir nemendum • Markvissar spurningar • Leiðbeinandi endurgjöf (umsagnir) • Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat) • Jafningjakennsla (Wiliam 2007: Changing Classroom Practice)

15. Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? • Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)? • Álitamál? • Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? • Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! • Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ • Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar

16. Skriflegu lokaprófin (sjónarmið efasemdarmanna) • Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða • Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrir-bæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu • Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóð-félagi ætti námsmat að líkjast þeim mats-aðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi • Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

17. Óhefðbundin próf • Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn • Heimapróf • Rafræn próf • Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg próf, dæmi • Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf (dæmi prófavikurnar í Salaskóla) • Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) • Samvinnupróf (Salaskóli)

18. … ákvaðaðprófa í fyrstasinnsamvinnupróf/könnun … Prófaðvarúrtveimurmálfræðiatriðumsemþauvoruaðlæra í þýskuogéglétþaudragamiðameðhverjumþaulentu (tveirsaman). Þauundirbjuggu sig svoheima. Í prófinuhvísluðustþau á ogkomusérsaman um svaroghvert par skilaðieinublaði (hinnaðilinnfékksvoljósritafútlausninniseinna). Efniðsemveriðvaraðprófahentaðisérlegaveltilþessaverkefnis - einkumbeyginglýsingarorðaþarsemveltaþarffyrirsérkyniorða, falliogendingumveikrarogsterkrarbeygingar. Útkomanvarmjöggóðognemenduránægðir. Þeirhafa spurt hvortþeirmegiekkigerasvonaaftur. Einnnemandisagðiviðsamstarfskonumínaaðmaðurlærðisvovelfyrirþessakönnunþvímaðurvildiekkivaldasamstarfsaðilasínumvonbrigðum! Kv. Ásta Ásta Emilsdóttir, Kvennaskólanum

19. Égprófaðisvindlpróffyrirstuttu. Þaðgekkmjögvelogvorustórhópurnemendasemundirbjó sig samviskusamlegafyrirprófið. Þeirsemekkiundirbjuggu sig fyrirprófiðgekkyfirleittilla. Þeirnemendursemstóðu sig veltöluðu um aðéghefðiplataðþau. Þausögðuaðþauhefðuþurftaðlesaheilmikiðþegarþauvoruaðbúatilsvindlmiðann. Skemmtilegtaðprófaeitthvaðnýtt í skyndiprófumkv. þsig Þórður Sigurðsson, FÁ

20. Litróf námsmatsaðferðanna • Prófogkannanir • Mat á frammistöðu • Greiningog mat á verkefnum / úrlausnum • Dagbækur, leiðarbækur, blogg • Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio assessment“) • Sjálfstæðverkefni • Sjálfsmatnemenda • Jafningjamat • Umræður– einstaklingsviðtöl – fundir • Viðhorfakannanir • Óhefðbundin próf • Sýningar, námshátíðir, uppskeruhátíðir,

21. Leiðarbækur – dagbækur – lestrardagbók Ensk heiti: • Reflective diary • Learning diary • Learning protocol • Learning log • Learning journal • Student journal • ... blog • Tvö dæmi um reynslu kennara af notkun leiðarbóka: • FSn: Sólrún Guðjónsdóttir • FÁ: Þórður Sigurðsson

22. Dæmi um leiðarbókarverkefni „Ef þú hugsar til baka til þess tíma er þú varst að læra sögu í fyrsta skipti (5.–6. bekk í grunnskóla), eftir hverju mannstu? Eru það einhver lönd, manneskjur eða atburðir sem þú mannst ennþá eftir frá þessum árum? En hvað með framhaldið? Hvað situr eftir af þeirri sögukennslu sem þú hefur hlotið? Er það bara vitleysa að kenna sögu eða á hún rétt á sér? Á þessari önn könnum við ótrúlega tíma, einveldi, byltingar, lýðveldi, myndun stjórnmálaflokka, styrjaldir, stofnun verkalýðshreyfinga, iðnbyltinguna og svo mætti lengi telja. Er það eitthvað sérstakt sem þú vildir kynna þér vel á önninni? Hvaða væntingar hefur þú til áfangans. Ég veit að þetta eru ótal margar spurningar, en það að ég setji þær hér þýðir ekki endilega að þú þurfir að svara þeim öllum eins og þú værir á prófi, heldur eru þær settar fram til að kveikja í þér, vekja upp minningar og fá þig til að skoða væntingar þínar. Mundu að þú hefur frjálsar hendur hvað uppsetningu leiðarbókar varðar, það eina sem þú þarft að gera er að vanda þig.“ (Sólrún Guðjónsdóttir, FSn)

23. Dæmi um mat á leiðar-bókum(frá Þórði Ásgeirssyni, FÁ)

24. Viðmiðatöflur(marklistar, sóknarkvarðar) Á ensku: Scoring Rubrics • Tæki sem nota má bæði við mat á frammistöðu (flutning, verkefnaskil) og afrakstri (skýrslum, ritgerðum, myndverkum, úrlausnum) • Henta í flestum námsgreinum, á öllum skólastigum • Auka líkur á nákvæmni, óhlutdrægni • Nemendur fá glöggar upplýsingar um til hvers er ætlast

25. Sjálfsmat

26. Kannanir • Heildstæðar kannanir • Einstök námskeið eða áfangar, dæmi • Mat á önn, dæmi frá Laugum • Leiðsagnarkannanir, dæmi (lífsleikni, MS)

28. Matsfundir • 10–20 þátttakendur • Orðið gengur tvo til þrjá hringi: • Jákvæð atriði: Hvað eruð þið ánægð með? • Kvörtunarhringur: Hvað má betur fara? • Nemendur nefna eitt / tvö / þrjú atriði eftir því hvað ákveðið hefur verið • Öll atriði eru skráð • Engar umræður

29. Gagnlegir tenglar • Kennsluaðferðavefurinn • Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs • Peel – námsmat • Best Practices