Struktura wieku i płci osób podejrzanych o popełnienie przestępstw w Łodzi

1. Struktura wieku i płci osób podejrzanych o popełnienie przestępstw w Łodzi Stanisław Mordwa Kat. Gospodarki Przestrzennej i Planowania Przestrzennego

2. Podejrzani • Podejrzanym jest osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów… (art. 71 kpk) • Tylko część podejrzanych staje się oskarżonymi, czyli osobami przeciwko, którym wniesiono oskarżenie do sądu. • W wyniku rozstrzygnięcia sprawy karnej (skazanie, warunkowe umorzenie, umorzenie, uniewinnienie) część oskarżonych zostanie skazana. Skazani, którym udowodniono sprawstwo czynu nielegalnego to przestępcy.

3. Efekt „lejka” • Wszczęto 964 tys. postępowań, stwierdzono 1139 tys. przestępstw, … skazano 412,9 osób

4. Liczba podejrzanych – liczba przestępstw w Łodzi w latach 2006-2010 9 458 podejrzanych – 29 758 przestępstw stwierdzonych

5. Płeć podejrzanych • Istnieją bardzo duże różnice między przestępczością kobiet i mężczyzn. Różnice wynikają z liczby i rodzaju dokonywanych czynów • Proporcje między liczbą mężczyzn i kobiet popełniających przestępstwa zmieniają się. • W Polsce w latach 50. XX w. na 100 osób skazanych przypadały 24 kobiety; ale w latach 90. liczba ta spadła poniżej 10, a obecnie utrzymuje się na poziomie 6-7%. Odsetek kobiet jako podejrzanych waha się w okolicach 10%. • W Łodzi odsetek kobiet wśród podejrzanych wynosi 16%.

6. Przestępczość kobiet • Albert COHEN: „The most conspicuous difference between male and female delinquency is that male delinquency . . . is versatile and female delinquency is relatively specialized” (1955:45). W Polsce: • Kobiety dokonują przestępstw głównie gospodarczych i kryminalnych przeciwko mieniu • Niezwykle rzadko kobiety skazywane są za: gwałty, czyny lubieżne z nieletnim, zabór pojazdu, znęcanie się nad członkiem rodziny, kradzież zuchwałą, czy za kradzież z włamaniem. • Wraz z wiekiem odsetek skazywanych kobiet wzrasta • Skazane kobiety zdecydowanie rzadziej „wracają do przestępczości”.

7. Płeć podejrzanych – kategorie przestępstww Łodzi w latach 2006-2010

8. Czy naprawdę kobiety rzadziej popełniają przestępstwa? • Niską przestępczość wśród kobiet można tłumaczyć także problemami związanymi z ciemną liczbą przestępstw. Kobiety częściej dokonują bowiem czynów, które mają niskie prawdopodobieństwo wykrycia lub rzadko są zgłaszane. • Socjolog Otto Pollak mówił o „maskowanym charakterze” przestępczości kobiet uzasadniając tym sformułowaniem ich zdolność do zatajania i maskowania się. • Wiele przestępstw popełnianych przez kobiety dotyczy czynów o niskim ciężarze gatunkowym, które w dodatku popełnianie są w najbliższym środowisku. Z tego powodu są one rzadko (o ile w ogóle) wykrywane i raczej rozwiązywane są w sposób nieformalny, bez powiadamiania policji (np. podziemie aborcyjne: 89 skazań za przerwanie ciąży wobec 140-280 tys. dokonywanych). • Istnieje także instytucjonalny wymiar niskiego natężenia przestępczości wśród kobiet. Okazuje się, że w przypadku kobiet policjanci składają mniej doniesień a w dodatku sędziowie częściej w ich przypadku orzekają o niskiej szkodliwości popełnianych czynów i rzadko wymierzają karę pozbawienia wolności

9. Wskaźnik natężenia liczby podejrzanych według komisariatów w Łodzi • Śródmieście (I Kom.): Kobiety: 86 Mężczyźni: 464 Ogółem: 256 • Polesie (IV Kom.): Kobiety: 67 Mężczyźni: 476 Ogółem: 251 • Polesie (III Kom.): Kobiety: 18 Mężczyźni: 152 Ogółem: 78

10. Podejrzani o popełnienie przestępstwa w Łodzi w latach 2006-2010

11. Płeć: • Determinuje kategorie popełnianych czynów. Inne czyny częściej popełniają kobiety, a inne mężczyźni. • Różnicuje natężenie popełnianych czynów. Wśród mężczyzn więcej jest potencjalnych przestępców. • W środowisku zagrożonym przestępczością relacje między natężeniem popełnianych czynów między płciami zmniejszają się. Kobiety są bardziej aktywne w takim środowisku.

12. Wiek podejrzanych • Panuje powszechna zgoda kryminologów, że istnieje silna relacja między wiekiem sprawców a przestępczością. Zależność ta jest odwrotna, co oznacza, że wraz z wiekiem skłonność do popełniania przestępstw spada. • Bez względu na inne cechy społeczno-ekonomiczne (status ekonomiczny, stan cywilny, rasa, płeć itd.), ludzie młodsi popełniają więcej przestępstw niż dorośli i starsi. • Znaczna część osób, które są wielokrotnymi przestępcami, rozpoczęła swoją przestępczą aktywność jeszcze w dzieciństwie, szybko tą aktywność zwiększali. • W Stanach Zjednoczonych młodsi przestępcy popełniają raczej czyny przeciwko mieniu i z użyciem przemocy, podczas gdy osoby starsze bywają aresztowane za pijaństwo w miejscach publicznych lub jazdę pod wpływem alkoholu (mężczyźni) lub drobne kradzieże sklepowe (kobiety). Szczytem aktywności przestępczej w przypadku przestępstw przeciwko mieniu jest wiek 16 lat, a przestępstw z użyciem przemocy to 18 lat dla chłopców i 15 lat dla dziewcząt (Agnew 2003)

13. Wiek sprawców/podejrzanych. Teorie • Są naukowcy, którzy uważają za „normalne” zachowanie, charakterystyczne dla okresu dorastania, to co inni nazywają aktywnością kryminalną lub przestępczą. • Travis Hirschi i Michael Gottfredson zauważyli, że w procesie normalnego dojrzewania biologicznego i socjopsychicznego zmniejsza się aktywność przestępcza bowiem wraz z wiekiem ludzie dokładniej potrafią oszacować prawdopodobieństwo, że przestępstwo zakończy się dla nich sukcesem. • Neal Shover i Carol Thompson: „the allure of crime diminishes substantially as offenders get older”

14. Struktura wieku podejrzanych o popełnienie ogółu przestępstw według komisariatów w Łodzi w latach 2006-2010 • Łódź – mediana wieku - 44,9 lat • Łódź – mediana wieku podejrzanych - 29,5. • Przeciętnie najmłodszych podejrzanych wykryto z obszaru komisariatu VII - 25 i IV - 27,7 • „Najstarsi” podejrzani są z komisariatów V i VI (mediana wyniosła odpowiednio 31,8 i 31,5 lat).

15. Struktura wieku podejrzanych o popełnienie ogółu przestępstw według komisariatów w Łodzi w latach 2006-2010 • Zróżnicowanie przestrzenne udziału poszczególnych grup wiekowych podejrzanych według ośmiu komisariatów są wyraźne. • Udział podejrzanych nieletnich różnicuje się od ponad 15% na obszarze VIII komisariatu do niecałych 10% w I komisariacie. • Tam gdzie jest najmniejszy udział podejrzanych nieletnich – tam największą część podejrzanych stanowią młodociani

16. Wiek podejrzanych w Łodzi • Przeciętnie najmłodsi są podejrzani o dokonanie przestępstw kryminalnych – mediana ich wieku wyniosła 26,3 lat (mediana wieku podejrzanych o przestępstwa kryminalne przeciwko mieniu wyniosła 26,1 lat, a o czyny przeciwko życiu i zdrowiu tylko 21 lat). • Starsze są osoby podejrzane o popełnienie przestępstw drogowych i innych (mediana – 33,7 lat) • Przeciętnie najstarsi są podejrzani w sprawach gospodarczych (mediana – 40 lat)

17. Wskaźnik natężenia liczby podejrzanych o popełnienie przestępstw według grup wiekowych w Łodzi w latach 2006-2010

18. Wiek podejrzanych w Łodzi • Najliczniejsze grupy wśród ogółu podejrzanych stanowiły: • osoby w wieku 21 do 29 lat (28%; 315/10 tys.), • osoby w wieku 30-39 lat (21%; 207/10 tys.), • czterdziestolatkowie (14%; 138/10 tys.) • Największe natężenie liczby podejrzanych: • młodociani – 330 os./10 tys. • nieletni – 125 os. / 10 tys.

19. Struktura wieku podejrzanych o popełnienie przestępstw kryminalnych przeciwko życiu i zdrowiu

20. Struktura wieku podejrzanych o popełnienie przestępstw kryminalnych przeciwko mieniu według komisariatów w Łodzi w latach 2006-2010

21. Struktura wieku podejrzanych o popełnienie przestępstw gospodarczych według komisariatów w Łodzi w latach 2006-2010. struktura wieku podejrzanych o dokonanie przestępstw z grupy tzw. białych kołnierzyków jest bardzo podobna w poszczególnych komisariatach

22. Przestępczość nieletnich • W przypadku najliczniejszej (i najgroźniejszej) przestępczości – kryminalnej, znaczny udział i duże natężenie występuje w najmłodszych grupach wiekowych - bardzo często wśród podejrzanych są nieletni. • Nieletni przeważnie wykrywani byli na obszarach komisariatów I, IV, na obszarze których jak się okazuje, zidentyfikowano najwięcej tzw. enklaw biedy • Z badań prowadzonych przez łódzkich socjologów wynika, że jakość życia w dzieciństwie a także zubożałe sąsiedztwo jest bardzo istotnym czynnikiem w procesie „dziedziczenia” biedy między pokoleniami i wykluczenia. „Wychowankowie” w takich enklawach zagrożeni są osłabionym dążeniem do odniesienia sukcesu zawodowego i materialnego, a także negatywnymi wzorcami wchodzenia dzieci i młodzieży na drogę dokonywania czynów zabronionych przez prawo. W efekcie dzieci i młodzież wychowujące się w enklawach łódzkiej biedy przejmują dominujący w nich styl życia jako naturalny i oczywisty. • John DiIulio – super predators

23. Przestępczość nieletnich. Cechy • chęć zdobycia pieniędzy, zaimponowania innym (w tym członkom nieformalnych zbiorowości), • powielanie wzorów i zachowań mających swoje źródło w domu rodzinnym, • poczucie bezkarności, • poszukiwanie akceptacji i poczucia bezpieczeństwa, których nie znajdują ze strony rodziców i opiekunów, • częstsze niż w przypadku dorosłych, współuczestnictwo w popełnianiu czynów kryminalnych z jedną lub z kilkoma osobami (dotyczy to przeważnie kradzieży i rozboju). • małoletnimi sprawcami czynów karalnych są najczęściej chłopcy w wieku 13 - 16 lat, uczniowie klas gimnazjalnych • dziewczęta, które dokonują przestępstw, najczęściej współuczestniczą w tej działalności razem z chłopcami • w ostatnich latach coraz więcej czynów nieletnich dokonywanych jest w szkole lub jej okolicach - zjawisko znęcania się starszych uczniów nad młodszymi tzw. „fala”

24. Dziękuję za uwagę