SAS MONITORING MIAST WNIOSKI

1. SASMONITORING MIASTWNIOSKI Andrzej PORAWSKI Dyrektor Biura ZMP

2. Jaki jest polski samorząd ?- raport KonwersatoriumDoświadczenie i przyszłość 2008 • fragment raportu dla Senatu RP na 18-lecie samorządu (1): „Rozwój samorządności jest procesem długotrwałym i ewolucyjnym. Konieczna jest jego ciągła obserwacja, analiza i oce-na, która powinna służyć jako podstawa do odpowiednich modyfikacji ustrojowych.”

3. Jaki jest polski samorząd ?- raport KonwersatoriumDoświadczenie i przyszłość 2008 • fragment raportu dla Senatu RP na 18-lecie samorządu (2): „Taki system w Polsce, jeśli nie brać pod uwagę Systemu Analiz Samorządowych prowadzonego przez Związek Miast Pol-skich, nie powstał. Podejmowane prace naukowe mają często charakter fragmen-taryczny i są oderwane od procesów le-gislacyjnych.”

4. Co mierzymy ? • Edukacja (od 1999, a od 2006 na podst. SIO) • Drogi, transport publiczny (od 1999) • Pomoc społeczna (od 1999) • Kultura (od 1999) • Gospodarka komunalna (od 2007) • Gospodarka mieszkaniowa (od 2007) • Finanse JST (od 2004) • Demografia (od 2005) • Wskaźniki zrównoważonego rozwoju (od 2007) • Badanie jakości życia (ankieta)

5. Jak mierzymy ? • Pozyskujemy dane z miast lub statystyki • Tworzymy zestawy wskaźników • Prowadzimy bazę danych umożliwiającą każ-demu dokonywanie dowolnych porównań • Zlecamy analizy sektorowe • Zlecamy dodatkowe opracowania dla zagad-nień o szczególnym znaczeniu (ostatnio fi-nanse, rewitalizacja, współpraca z OPP).

6. Źródła danych - wskaźniki

7. Jak wykorzystujemy ? • Wykorzystują MIASTA: - porównania, monitoring realizacji zadań, „owskaźnikowanie” projektów, - wymiana doświadczeń (wzajemna nauka); • Wykorzystują nieliczni badacze (rzadko); • Wykorzystujemy do lobbingu legislacyjnego; • Wykorzystujemy (ZMP) do analiz sektoro-wych: monitorujemy tendencje i zjawiska; • Korzystają pośrednio mieszkańcy – wzrost jakości usług lokalnych.

8. Jak można wykorzystać ? • GUS (projekt BDL), • Resorty (realizacja polityk, które są częś-ciowo zdecentralizowane, standardy itp.), • Sektor naukowo-badawczy, • Firmy doradcze, pracujące na rzecz JST, • Podmioty posiadające inicjatywę legisla-cyjną (do uzasadniania projektów); • Sejm, Senat (ekspertyzy na potrzeby prac legislacyjnych).

9. Wnioski – drogi, transport • Zły stan dróg mimo nakładów inwestycyjnych; • Brak zintegrowanych strategii na rzecz zrówno-ważonego transportu miejskiego; brak wsparcia. • Zbyt mała gęstość tras autobusowych, choć wystar-czająca – linii autobusowych. • Spada szybkość – rośnie czas podróży; • Dotacje do cen biletów – średnio 41%; • Średni koszt wozokilometra – 5,50 PLN; • Zbyt mało tras i linii tramwajowych, korzystnych zwłaszcza w centrach; • Dotacje do cen biletów – średnio 45 %; • Średni koszt wozokilometra – 7 PLN;

10. Wnioski – pomoc społeczna • Zadania własne a zadania obowiązkowe; • Silna nadregulacja prawna; • 2000 – 10% 2007 – 16 % wydatków; • Już ponad 2% - za pośrednictwem DPP; • Pomoc społeczna – 40 % wydatków na DPP. • Pomoc społeczną w Polsce determinuje dziś bezrobocie i będące jego wynikiem ubóstwo; znacznie mniej – sytuacja demograficzna. • Trudna sytuacja małych (nawet ponad 20 % wydatków budżetowych) i średnich miast. • Nowe zjawisko – bezdomność – duże miasta.

11. Wnioski – kultura • Wysoki udział w budżetach miast – 3,6 % (najwyższy w miastach 20-50.000 – 4,2%). • Największy wzrost w miastach do 10.000 (mają tylko centra kultury i biblioteki). • Szybko rośnie udział wydatków majątkowych (największy udział w miastach 50-100.000 i ponad 200.000). • Kultura na trzecim miejscu (po sporcie i po-mocy społecznej) w wydatkach na DPP - 16% wszystkich wydatków na te cele.

12. Wnioski – edukacja (SIO/fin.) • Subwencja „szkolna” wystarcza dla: 15,5% JST w 2004; 4,3% JST w 2007 r.; • Dopłata do zadań subwencjonowanych: 10,4 % w 2004; 21,1 % w 2007 r.; • Dopłaty w różnych kategoriach JST (2007): powiaty – 6,0% gminy wiejskie – 20 % gminy m-w – 29% gminy miejskie – 42% miasta npp – 32% (województwa – 38%). • Zmniejszanie się wielkości szkół i oddziałów – wzrost kosztów, pogorszenie wskaźnika organi-zacji szkół.

13. Wnioski – GKiM • Woda/ścieki – zbyt mała nadwyżka cen nad kosztami; dopłaty z budżetów do taryf – za-grożony rozwój sieci; jako „socjalne” są też niesprawiedliwe: dla biednych i bogatych… • Śmieci – wielki rozrzut cen; brak monitoringu segregacji i recyklingu; brak polityki śmiecio-wej (winny być istotne różnice w cenach śmieci zmieszanych i posegregowanych); • Niezbędne są zmiany przepisów – gmina win-na stać się właścicielem odpadów komunal-nych i kierować je do utylizacji (sprzeciw „lob-by śmieciowego”).

14. Wnioski – demografia • Miasta – poza kilkoma – wyludniają się; • Nie następuje „powrót do korzeni”, lecz migracja na przedmieścia; • Migrujący nadal korzystają z miasta (praca, edukacja, kultura, sport, zakupy); • Migrujący to najwięksi płatnicy PITu; • Miasta „tracą” tych, którzy w największym stopniu „składali się” na jego budżet, a po-zostają najwięksi jego beneficjenci; • Wzrost znaczenia polityki społecznej.

15. Wnioski – finanse JST (1) • Miasta npp wpłacają do budżetu państwa 1,16 mld „janosikowego” (Warszawa 2/3), po czym otrzymują z BP 456,5 mln dotacji na cele inwes-tycyjne (np. Warszawa na metro)… • Pozostałe gminy (nieliczne) wpłacają do BP 190 mln, ale otrzymują 919,9 mln dotacji na cele in-westycyjne... • W Niemczech – tak jak w Polsce w l. 1990-93 – są dopłaty „miejskie” do subwencji ogólnej, które rosną wraz ze wzrostem liczby mieszkańców; w Polsce zostały zlikwidowane…

16. Wnioski – finanse JST (2)

17. Wnioski – finanse JST (2a)

18. Wnioski – finanse JST (3)

19. Wnioski – finanse JST (3a)

20. Wnioski – finanse JST (4)