Rzeszów, kwiecień 2009r. Jan Staroń

1. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHÓDMETODYKA WYLICZANIA POZIOMU DOFINANSOWANIA(analiza luki w finansowaniu) Rzeszów, kwiecień 2009r. Jan Staroń

2. METODYKA WYLICZENIA POZIOMU DOFINANSOWANIA PROJEKTÓW GENERUJĄCYCH DOCHÓD Dokumenty metodologiczne 1. Wytyczne KE - Dokument roboczy nr 4 „ Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści z sierpnia 2006r. 2. Część E i H.2 załącznika XXI do rozporządzenia 1828/2006 - algorytm wyliczania dofinansowania 3. Wytyczne MRR w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym generujących dochód, 15 stycznia 2009 r.

3. Wskaźnik luki w finansowaniu Głównym parametrem wyznaczającym poziom dofinansowania projektów generujących dochód jest wskaźnik luki w finansowaniuw danym projekcie. „Luka w finansowaniu” w danym projekcie oznacza zdyskontowaną część kosztu inwestycji, która nie jest pokryta dochodem netto z projektu. Kwota luki w finansowaniu wynika z analizy finansowej projektu. Odpowiada ona wielkości zaktualizowanej wartości netto. kwota luki w finansowaniu = (-) NPV Wskaźnik luki w finansowaniu „R” to relacja kwoty luki w finansowaniu do zdyskontowanej wartości nakładów inwestycyjnych. R = Kwota luki w finansowaniu / Zdyskontowane całkowite nakłady inwestycyjne

4. Wskaźnik samofinansowania Wskaźnik samofinansowania wyraża relację zdyskontowanego zysku netto do zdyskontowanych całkowitych kosztów inwestycyjnych gdzie: Di – dochód operacyjny generowany przez projekt w okresie referencyjnym WR – wartość rezydualna i – kolejne lata okresu rezydualnego n – ostatni rok okresu rezydualnego I – wartość inwestycji r – stopa dyskontowa

5. Ustalanie wskaźnika samofinansowania - przykład ‘

6. Porównanie wyników przy wariancie gdzie przyrost KON jest elementem inwestycji a wariantem obowiązującym wg wytycznych MRR tj. gdy KON jest elementem pomniejszającym dochody Wariant z przyrostem KON jako elementu korekty dochodu netto wykazuje niższą wartość wskaźnika samofinansowania. czyli wyższą stopę luki w finansowaniu. Rozwiązanie obowiązuące jest więc korzystne dla beneficjentów. Analogicznie sytuacja wygląda z nakładami odtworzeniowymi.

7. Podstawy określenia luki finansowej: §Tak samo jako do obliczania NPV podstawą określenia luki finansowej są przepływy pieniężne dotyczące działalności operacyjnej tj. przychody (z wartością rezydualną) i koszty operacyjne oraz wydatki inwestycyjne. §W praktyce często bierze się pod uwagę przychody i koszty w ujęciu księgowym przyjmując że odpowiadają one wpływom i wydatkom operacyjnym, po korekcie kosztów o amortyzację jako pozycji niepieniężnej. §Może jednakże zachodzić potrzeba uwzględnienia kwot angażowanych w przyrost kapitału obrotowego netto (inwestycje dodatnie i ew. ujemne). Kapitał obrotowy netto to różnica pomiędzy krótkoterminowymi aktywami operacyjnymi, a krótkoterminowymi zobowiązaniami o charakterze operacyjnym. § W niektórych przypadkach należy uwzględnić także inwestycje odtworzeniowe . §Rezerwna nieprzewidziane wydatki choć mogą być uwzględniane w kosztach kwalifikowalnych (tj. kwalifikują się do dofinansowania z funduszy UE), nie uwzględnia się dla potrzeb wyliczania wskaźnika luki w finansowaniu, z uwagi na fakt, iż nie stanowią one przepływu środków pieniężnych. Kwota rezerw jako część wartości kwalifikowalnej projektu bierze natomiast udział w obliczeniu tzw. kwoty decyzji (DA) tj. podstawy określenia dofinansowania (DA)

8. Struktura finansowa projektu generującego dochód

9. Całkowity koszt projektu/inwestycji jako kryterium weryfikacji projektów podlegających przepisom o stosowaniu art. 55 ust. 1- 4 rozp. 1083/2006 / Całkowity koszt projektu/inwestycji: wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane, ponoszone do momentu zakończenia realizacji projektu. Obejmuje m.in. nakłady inwestycyjne na realizację projektu, powiększone o ewentualne rezerwy na nieprzewidziane wydatki (jeżeli instytucja zarządzająca przewiduje taką możliwość), koszty ogólne oraz inne koszty nie mające charakteru pieniężnego, o których mowa w wytycznych o kwalifikowalności wydatków, których wartość ustalana jest na zasadach określonych w tych wytycznych. Zgodnie z wytycznymi MRR „Całkowity koszt inwestycji powinien zawierać podatek VAT, niezależnie od tego czy przepisy krajowe przewidują możliwość jego odzyskania, czy też taka możliwości nie została przewidziana. Podatek VAT powinien być ujęty w tabeli kosztu całkowitego jako osobna kategoria”. Całkowity koszt inwestycji brany jest pod uwagę przy określaniu, czy dany projekt należy do kategorii dużych projektów, o których mowa w art. 39 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz - w przypadku projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Funduszu Spójności - czy dany projekt podlega reżimowi prawnemu art. 55 ust. 1-4 ww. rozporządzenia (patrz definicja dużych projektów oraz definicja projektów genenerujących dochód).” Komentarz JS: Zgodnie z art. 55 ust. 5 wg brzmienia nadanego Rozporządzeniem Rady (WE) z dnia 18 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 „Ustępy 1-4 niniejszego artykułu stosuje się wyłącznie w odniesieniu do operacji współfinansowanych przez EFRR lub Fundusz Spójności, których całkowity koszt przekracza 1.000.000 EUR.” Wobec wyżej zacytowanych wytycznych MRR chodzi tu o wartość w ujęciu brutto tj. łącznie z podatkiem VAT – także w odniesieniu dla projektu dla którego istnieje możliwość odzyskania podatku VAT.

10. Nakłady (koszty) inwestycyjne – jako element wskaźnika luki w finansowaniu W ustaleniu stopy luki w finansowaniu nie bierze udziału kategoria „całkowite koszty inwestycji” lecz kategoria „nakłady inwestycyjne”. Rozróżnienie tych kategorii ma znaczenie zwłaszcza z punktu widzenia podatku VAT. (JS: DIC to suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych.) Zgodnie z wytycznymi MRR „Nakłady inwestycyjne na realizację projektu (koszty inwestycji): wydatki ponoszone w związku z realizacją projektu do momentu oddania powstałego majątku do użytkowania. Nakłady inwestycyjne na realizację projektu obejmują głównie nakłady na środki trwałe, wartości niematerialne i prawne oraz nakłady na przygotowanie projektu (w tym przygotowanie dokumentacji projektowej, doradztwo). Podatek VAT, który może zostać odzyskany w oparciu o przepisy krajowe, nie powinien być uwzględniony”. (str. 11 wytycznych MRR) Jeżeli na rzecz projektu wnoszony jest wkład niepieniężny powinien on również zostać uwzględniony w nakładach inwestycyjnych oraz przy określaniu wartości rezydualnej.

11. Dochód netto jako element wskaźnika luki w finansowaniu Dochód netto jest to różnica między wartością bieżącą przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia Rady(WE) nr 1083/2006 oraz wartością bieżącą kosztów operacyjnych, spodziewanych w trakcie realizacji projektu oraz w późniejszym okresie funkcjonowania. Jeżeli różnicata jest dodatnia zdyskontowany przychód netto należy powiększyć o zdyskontowaną wartość rezydualną. Dla projektów, dla których nie można obiektywnie oszacować dochodu z wyprzedzeniem – jest to różnica pomiędzy rzeczywistymi przychodami wygenerowanym w okresie do 5 lat po zakończeniu projektu a rzeczywistymi kosztami operacyjnymi projektu.

12. Oszczędność kosztów operacyjnych W przypadku niektórych typów projektów, tj. termomodernizacja lub modernizacja ich realizacja może spowodować oszczędność kosztów operacyjnych w stosunku do scenariusza bez projektu. Dla projektów, o których mowa w art. 55 ust.1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oszczędność kosztów operacyjnych powinna zostać uwzględniona w analizie luki w finansowaniu, chyba że nastąpi równoważne zmniejszenie środków dotychczas otrzymywanych od podmiotów publicznych, np. dotacji na działalność operacyjną. JS – w takim przypadku „model podstawowy” zawierający oszczędności jest korygowany o zmniejszenie dotacji (jeśli nie były one uwzględnione w modelu podstawowym. Oszczędność kosztów może zostać pominięta jeżeli beneficjent przedstawi szczegółowy mechanizm ustalania wysokości otrzymywanej dotacji, zgodnie z którym korzyści wynikające z oszczędności kosztów operacyjnych będą równe co do wartości obniżeniu kwoty dotacji dla danego podmiotu. Przy obliczaniu luki w finansowaniu można pominąć tylko oszczędności kosztów operacyjnych do wysokości kwoty obniżenia dotacji. Dla projektów, które nie generują przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, samo wystąpienie oszczędności kosztów operacyjnych nie jest czynnikiem, który przesądza o konieczności zastosowania metody luki w finansowaniu.

13. Kroki jakie należy podjąć przy ustalaniu dotacji z UE 1.Ustalenie stopy luki w finansowaniu (The funding-gap rate) R R = Max EE / DIC gdzie Max EE (maximum eligible expenditure) oznacza maksymalne kwalifikowalne wydatki (kwotę luki w finansowaniu) Max EE = DIC - DNR DIC (discounted investment cost) jest zdyskontowanym kosztem inwestycji DNR (Discounted Net Revenue) oznacza zdyskontowany dochód netto = zdyskontowane przychody - zdyskontowane koszty operacyjne + zdyskontowana wartość rezydualna 2. Ustalenie „kwoty decyzji" (DA - decision amount), czyli podstawy ustalania poziomu współfinansowania: DA = EC * R gdzieEC (eligible cost) oznacza koszty kwalifikowalne 3. Obliczenie maksymalnej kwoty dotacji UE: Dotacja UE = DA * Max CRpa gdzie Max CRpa oznacza maksymalną wielkość współfinansowania przewidzianą dla osipriorytetowej w decyzji Komisji o przyjęciu programu operacyjnego (art. 53 ust. 6).

14. Przykład:

15. Przykład - obliczenia

16. Przykład Założenia: • Koszt budowy oczyszczalni ścieków – 10 mln zł zdyskontowany koszt budowy - 9,5 mln zł, • Bieżąca wartość przyszłych dochodów – 1,5 mln zł, • Poziom dofinansowania w działaniu – 70%. Wyliczenia: • Stopa luki finansowej = (9,5 mln zł – 1,5 mln zł) / 9,5 mln zł = 84,2%, • Kwota decyzji = (10 mln * 84,2%) = 8,42 mln zł, • Poziom dofinansowania: 8,42 mln zł * 70% = 5,89 mln zł. Efektywna stopa dofinansowania wynosi – 58,9%. Sprawdzenie: efektywna stopa dofinans. proj. = stopa luki fin. * stopa dofinans. działania = 84,2% x 70% = 58,9% Kwota dofinansowania = efektywna stopa dofinans. proj. x wart. kwalifik = 58,9% x 10 mln zł = 5,89 mln zł

17. Przykład Założenia: • Wartość projektu 100 mln euro • Koszty kwalifikowane – 90 mln euro, koszty niekwalifikowane – 10 mln euro. • Stopa luki w finansowaniu: 80% • Współczynnik dofinansowania osi priorytetowej 85% Stopa dofinansowania priorytetu/działania Kwota decyzji: = 90 mln euro * 80% = 72 mln euro 72 mln euro * 85% = 61,2 mln euro Realna stopa dofinansowania: 61,2 / 90 = 68,0% Inne podejście: 1. Kwota luki w finansowaniu całego projektu = 80 mln euro 2. Kwota luki w finansowaniu przypadająca na część kwalifikowalną projektu: - udział części kwalifikowalnej w całkowitej wartości nominalnej 90% x luka w finans. Całego proj. 80 mln zł = 72 mln zł 3. Ustalenie dofinansowania: Współczynnik dofinansowania osi priorytetowej 85% x Kwota luki w finansowaniu przypadająca na część kwalifikowalną projektu tj. 72 mln zł = 61,2 mln zł 4. Realna stopa dofinansowania: 80% x 85% = 68%

18. Wkład własny Beneficjent musi wnieść wkład własny w kwocie: 90 mln euro – 61,2 mln euro = 28,8 mln euro, co odpowiada 32,0% wartości kwalifikowalnej. Oprócz tego musi sfinansować w całości wydatki niekwalifikowane 10 mln zł. Na wkład własny w ramach kosztów kwalifikowalnych składają się: - część odpowiadająca wartości samofinansowania się projektu (1 – wsk. luki finan.) * wart. kwalifik. = 20% * 90 mln euro = 18 mln euro - pozostała część nie znajdująca pokrycia w zdyskontowanej kwocie przyszłych dochodów, ani w dofinansowaniu unijnym (100% - 20% - 68%) = 12% 12% * 90 mln euro = 10,8 mln euro. Beneficjent musi więc ponieść 15% wydatków kwalifikowanych (czyli 15% luki w finansowaniu) oraz całość wydatków wykraczających poza lukę

19. Montaż finansowy projektów generujących dochód §    W kwocie wynikającej z wskaźnika samofinansowania projekt będzie się samofinansował z generowanych przez siebie dochodów. §         W zakresie w jakim dochody generowane przez projekt nie pokrywają jego kosztu realizacji konieczne jest znalezienie dodatkowych źródeł sfinansowania. §         Źródłami tymi są środki krajowe (zwykle środki własne beneficjenta) oraz środki UE. §         Luka w finansowaniu jest pokrywana z powyższych źródeł stosownie do proporcji określonych dla projektów nie generujących dochodu w danym działaniu np. 15% wkład własny beneficjenta oraz 85% dofinansowania z UE. §         W przykładzie wkład UE finansowaniu luki w finansowaniu wyniesie 85%, a całej wartości kwalifikowalnej 68%. §         Łączny wkład własny beneficjenta będzie wiec wynosił sumą - wskaźnika samofinansowania oraz - wskaźnika określonego przez iloczyn stopy luki finansowej * wsk. wkładu własnego dla projektów nie generujących dochodu. §         W przykładzie łączny wkład własny wyniesie: 20% + 80% * 15% = 32%

20. Zasady kontroli Kontroli podlega rzetelność przeprowadzonej prognozy dochodu netto. Sprawdzeniu podlega czy prognoza dochodu: • jest oparta na prawdziwych (zgodnych ze stanem faktycznym) przesłankach i uwzględnia wszelkie dostępne dane i informacje mające wpływ na kształtowanie się zmiennych określających wskaźnik samofinansowania (brane są pod uwagę dane i informacje jakimi beneficjent mógł dysponować w momencie sporządzania prognozy, a nie powstałe w terminie późniejszym). • jest spójna z danymi zawartymi we wniosku aplikacyjnym oraz w studium wykonalności • jest opracowana zgodnie z przyjętą metodologią oraz ze standardami księgowymi • nie zawiera błędów

21. Potencjalne błędy • niezgodność przedstawionej we wniosku aplikacyjnym deklaracji co do niegenerowanie przez projekt dochodów, a ustalonym przez podstawie danych ze studium wykonalności zestawieniami liczbowymi, • brak założeń, lub brak wiarygodnych założeń do prognozy przychodów i kosztów operacyjnych, • niespójność danych uwzględnianych przez beneficjenta przy obliczeniach wskaźnika samofinansowania (wielkości luki w finansowaniu) z analizą finansową, • wykluczające się sprzeczności: niski wskaźnik samofinansowania przy wykazaniu przez beneficjenta np. dodatniej wartości zaktualizowanej netto (NPV.) • nieprawidłowa metoda ustalania luki w finansowaniu, • brak danych pozwalających ustalić poziom rentowności projektu (np. zbyt krótki okres prognozy, nieustalona wartość rezydualna), • brak uzasadnień do przyjętych założeń – zwłaszcza gdy założenia te mogą być uznane za mało racjonalne (np. wykazywanie kosztów przy braku przychodów, nieuzasadniony poziom strat, zbyt niska wartość rezydualna). • nieprzejrzyste założenia, • niespójne stosowanie założeń – część danych jest wyrażona w cenach stałych, część danych jest wyrażona w cenach zmiennych, • nieuwzględnienie wartości rezydualnej, lub jej uwzględnienie w niezdyskontowanej wysokości, • pominięcie niektórych kosztów operacyjnych, • uwzględnienie kosztów niekwalifikowalnych przy wyliczaniu luki, • uwzględnienie amortyzacji w kosztach operacyjnych,