650 likes | 1.06k Views
Исторически бележки 753 г.пр. Хр. основаване на Рим Roma -Latium -Lingua Lat ī na. Lingua Latina iuridica. Lupa Rom ā na Ròmulus Remus. Царски период rex sing. reges pl . 753 пр.Хр. – 509 пр.Хр. Римска ‘ република ’ ( res publica) consul consul ā tus 508 пр.Хр. – 27 пр.Хр.
E N D
Исторически бележки 753 г.пр. Хр. основаване на Рим Roma -Latium -Lingua Latīna Lingua Latina iuridica Lupa Romāna Ròmulus Remus
Царски период rexsing.reges pl.753 пр.Хр.–509 пр.Хр. Римска ‘република’(res publica) consul consulātus 508 пр.Хр. – 27 пр.Хр.
Римска империя27 BC=пр.Хр.-AD 1453AD=Anno Domini Principātus (27 BC-284 AD) prìnceps Dominātus (IV-VI) dòminus dominus et deus noster
Caesare Maccari, 1888 – художник (Заговорът на Катилина)
Cursus Linguae Latīnae Азбука и произношение Еразмово и класическо произношение A a- а B b- б C c- ц coelum Caesar carcer Cìcero cylinder-кcoēmptio aër decretum cultūra
D d -дE e -еF f -фG g -г H h -хhora nihil I i -и civis -йius ianuarius iniuria maior (jus major) K k -кKalendae Ll -лMm -мNn -нOo -оPp -п
Q q -кaquaaquaeductuscolloquiumantīquus Rr -р S s -сemissio status -з casus Caesar censor Asia T t -тti -ци natio lectio iustitia Latium (U u) -уcursus -вaqua lingua Suebi NB sùus V v -в vèritas video
SENATVSPOPVLVSQVEROMANVS……. Senatus Populusque Romanus X x -кс / гз exāmen èxitus Y y -и cylinder Z z -з / дз Zeno zona
Съчетания с h ch – хschola, charta ph – фphilosophia rh – рrhetorica th – тhypothēca
Ударение (Accentus) ā (дълга) ă(кратка) 1 На последна сричка или първа открая не се поставя ударение! 2 На втора сричка открая, ако е дълга! естествено дългаcultūraactiōnes дълга по положениеargumèntumaquaedùctus 3. На трета сричка открая, ако втората е кратка! òculus règula proprìetas vèritas video obligàtio
Exercitatio Serdica, nomen, iudicium, militia, spheradebitum, iuro, Gracchus, conscientia, praesidium, ratio, parricīda, epistula, licentia, terminus, arbiter, veritas, argumentum, civīlis, Eurōpa, aequus, damnum, noxa, cognitus, teneo, poenitentia, profānus, dominus, poēta, evictio, tempora, littera, Orpheus, thesaurus, iniuria, collisio, nexum, permitto, receptio, praestatio, viginti
Morphologia Nomen (име) Declinatio (склонение) 5 Casus (падеж) 6 Nominatīvus(именителен падеж) Genetīvus(родителен падеж)
Групи имена по склонения I declinatio -a (f)iustitia iniuria culpa poena persōna poenitentia norma règulalicentia memoria causa tutēla cura opera ignorantia iurisprudentia sententia monētamora legislatūrareplica vita via terra familia filia libertīna
Сребърен денарий – 71 пр.Хр.(= 10 медни аса)
II declinatio -us –er –ir (m) -um (n) dòminus servus ànimus dolus locusdomus fundus reus(mf) modus pupillus advocātus cìrculus marītus humus f mundus populus cìrculus libertīna – libertīnus agnāta – agnātus cognāta – cognātus dea – deus fìlia – fìlius peregrīna - peregrīnus
depositarius notarius mandatarius sequestrarius proletarius concessionarius beneficiarius ager (agri) liber àrbiter magister faber minister puer (pueri) socer vir (viri) triumvir
patrimonium matrimonium testamentum legātumconnubium divortium mancipium dominium peculium precarium forum comitiumimperium interdictum delictum adulterium furtum negòtium dèbitum depòsitum nexum mùtuum commodātum mandātum commercium vìtium beneficium officium pactum statūtum
International Criminal Court in The HagueRome Statute of the International Criminal Courtв сила от 2002 г.
Прилагателни по I и II склонение m f n bonus bona bonum – malus mala malum aliēnusa um – pròpriusa um pùblicusa um – privātusa um vivus a um – mòrtuus mòrtua mòrtuum vàlidus a um – invàlidus a um humānus a um – divīnus a um primus a um – ùltimusa um novus a um - antīquus a um
iustus legitìmus magnus secūrus Romānusperpetuus contrarius positīvus furiōsus negatorius vitiōsus dilatorius lìber lìbera lìberum mìser mìsera mìserum sàcer sàcra sàcrum ìnteger ìntegra ìntegrum
Притежателни местоимения meus a um tuus a um noster nostra nostrum vester vestra vestrum suus a um nostra patria causa nostra meus filius mea culpa sui causa
Местоименни прилагателни unus a um ullus a um - nullus a um totus a um solus a um alius alia aliud àlibi (ali-ibi) alter altera alterum alternatīva neuter neutra neutrum NB aliud pro alio
Съчетания via sacra vita humāna terra incognita causa pùblica persōna non grata àger pùblicus dolus malus dolus directus matrimonium iustum ànimus dòmini locus sacer pactum nudum exempli gratia stagnum magnum
Verba (Глаголи) I do dare, praestopraestāre, dèrogo -āre servo -āre, migro -āre, dono -āre veto -āre, condemno -āre II dèbeo debēre, hàbeo -ēre, vìdeo -ēre valeo -ēre, prohibeo -ēre, spondeo -ēre respondeo -ēre, liqueo -ēre III scribo scrìbĕre, lego -ĕre, credo-ĕre mitto-ĕre, cedo-ĕre, fingo -ĕre, pono -ĕre depōno -ĕre, dico, solvo, vivo, ago, rego stàtuo statùĕre, restìtuo -ĕre, trìbuo -ĕre càpio càpĕre, recipio -ĕre, fàcio -ĕre Азбука и произношение Азбука и произношение
IV sèrvio servīre, àudio -īre, vènio -īre praevenio -īre, sancio -īre, punio -īre Неправилни: sum esse, possum posse fero ferre, refero referre
III declinatio (m f n) Консонантно III склонение -c,-g +s › x vox vocis f lex legis f pax pacis f codex còdicis m iudex iùdicis m rex regis m lux lucis f coniux coniugis fm -b,-p +s plebs plebis fprinceps prìncipis mf mùniceps mf pàrticeps mf
-d,-t=осн.;+s › -ds -ts +s› ss ›scàput càpitis n cor cordis n lac lactis ncìvitas civitātis flibèrtas potèstas socìetas proprìetas volùntas herèditas vèritas auctòritasuniversitas sèrvitus servitūtis fiuventus salus heres herēdis mf merces mercēdis flis litis f dos dotis fhospes hospitis mf
-l,-r =осн. consul consulis m exsul sol error errōris mcrèditor creditōris m dèbitor èmptor vènditor locātorconductor possessor tutor curātor victor legislātor procurātor praetor quaestor àctor àuctoruxor soror pater patris m mater f frater sequester sequestris m carcer carceris m
-n=осн. nomennòminis n crimenhomohòminis m ordo imāgo orīgo margo virgo ratioratiōnis f conceptio interpretatio actio petitio praesumptio fictio talio evictio iurisdictio exceptio approbatio sanctio cautio constitutio legislatio possessio detentio usucapiooccupatio mancipatio traditio vindicatio donatio obligatio solutio praestatio condicio cessioconcessio compensatio remissio stipulatio emptio-venditio auctio locatio-conductio adoptioadrogatio derogatio
- s=осн., s › r iusiuris nmosmoris mhonoshonōris m tempus tèmporis n corpus pignus opus operis n foedus genus funus
Вокално III склонение vis f emphytèusis f civis mf testis mf hostis mf avis f classis m/f orbis m finis m navis f ars artis f urbs urbis f mors mortis f pars partis f gens gentis f pons pontis m mens mentis f merx mercis f mons montis m
Прилагателни по III скл. naturālis -ecivīlis -e (im)mobilis (im)possibilis (in)corporālis fatālis capitālis noxālis vulgāris commūnis omnis gravis facilis difficilis brevis (in)ùtilis penālis universālis sìmplex sìmplicis felix felīcis audax audācis sàpiens sapièntis ìnnocens ìnfans infantis cònstans impūbes impuberis pubes par paris
Съчетания: рoena capitālis crimen grave homo ìnfans ius plenum iushumānumius naturāle/civile cìvitas nostra probatio contraria mens sana opus citatum dolus eventuālisheres meus lex generālis/speciālis dominus diligens perpetua voluntastestamentum novum servitus negatīvaproprìetas nuda Alma mater
съчетания corpusdelicti ratiolegis vacatio legis reus càpitis deminutio capitis mortis causa ius gentium litis contestatio legis actio homo sui iuris persona aliēni iuris mora debitoris actio furti solutionis causa Corpus iuris civilis
Сегашно деятелно причастиеparticipium praesentis activi -ant- / -ent- vacāre - vacans (nom.),vacantis (gen.) mandāre – mandans, mandantis delegāre – delegans, delegantis domināre – dominans, dominantis aspirāre – aspirans, aspirantis
studēre – studens, studentis valēre – valens, valentis respondēre – respondens, respondentis latēre – latens, latentis patēre – patens, patentis iacēre – iacens, iacentis permanēre – permanens, permanentis
depōnere – deponens, deponentis conclùdere – concludens, concludentis cèdere – cedens, cedentis praecèdere – praecedens, praecedentis delìnquere – delinquens, delinquentis absòlvere – absolvens. absolventis prodùcere – producens, producentis incìdere – incidens, incidentis
accìpere – accipiens, accipientis recìpere – recipiens, recipientis audīre – audiens, audientis praevenīre – praeveniens, praevenientis possum – potens, potentis praesum – praesens, praesentis absum – absens, absentis referre – referrens, referentis
изрази mora accipientis herèditas iacens ius cogens – съдържа императивни норми cogo cògere - принуждавам Leges scriptae sunt vigilantibus non dormientibus
окончания – I,II,III I II III cons., -i Sg.N.-a -us,-er,-ir,-um -s, = осн. G.-ae-i-is Pl.N. -ae-i -a -es (mf) - a (n) -ia(adj.)
Съчетания в мн.ч. Personae non gratae Agri publici Testamenta nova Leges speciales Actiones noxales Exceptiones validae mei herēdes
IV declinatio (m) casus processus magistrātus senātus status sensus consensus usus motus contractus manus (f) fructus census èxitus excessus pulsus gestus aquaeductus Съчетания:fructus civīliscasus difficilis contractus innomināti tàcitus consensus status libertātis excessus mandāti usus fructus aberratio ictus senatus consultus Magistratus lex est loquens, lex est mutus magistratus
V declinatio (f) res, rei f dies fides species superficies meridies Съчетания: res mancīpi res iudicāta res publica res mòbilis dies dilatorius bona fides res corporales rei vindicatio (ex) bona fide
Степенуване на прилагателниGradus comparatīvus -ior (mf) -ius (n) longus -longior longius fortis -fortior fortius felix -felicior felicius
afortiori (fortis)– a maiori ad minus - който може по-голямото, може и по-малкото (собственикът на една вещ може да упражнява и отделните правомощия на това право); a minori ad maius – който не може по-малкото, не може и по-голямото. a priori (primus)– изначално, преди опита; твърдение, което не се опира на опита и на праткиката, а се основава само на съображения на чистия ум. a posteriori (posterus)– от последващото, от опита, от фактите.