Anlayarak Hızlı Okuma Teknikleri

1. Anlayarak Hızlı Okuma Teknikleri Prof.Dr.Nilüfer Sezer Arş.Gör.Derya Gül İ.Ü.İletişim Fakültesi

2. Hızlı Okuma Nedir? Okuma sırasında, göz metin üzerinde soldan sağa doğru kayar; her sözcük üzerinde duraklar. Bu duraklamalar sırasında, aynı bir fotoğraf makinesi gibi, gördüğü sözcüğün resmini çekip beyne gönderir; beyin de daha önceden öğrenmiş olduğu bu simgeleri deşifre eder, bir araya getirir ve düşünceye, kavrama dönüştürür.

3. Hızlı okuma tekniği, çeşitli göz egzersizleri aracılığıyla, göz algılama kapasitesini ve duraklama sırasında gözün okuma alanını geliştirme temeline dayanmaktadır. Eğitim sonucunda, okuma ve anlama hızları 2-3 kat oranda yükselir.

4. Hızlı okuma tekniği, metinin sadece belirli bölümlerine bakarak uygulanan bir göz gezdirme ya da çapraz okuma yöntemi değildir. Metnin tümünü, daha doğru bir odaklanma ve daha hızlı bir algılamayla okumaktır.

5. Hızlı Okuma Neden Önemlidir? Hızlı okuma, bir Ulusal Kalkınma Projesi’dir. Türkiye’nin gelecekte diğer ülkeler arasında stratejik öneminin daha da artması, bugünkü niteliklerine ek olarak Bilgi Toplumu olma özelliğini de kazanmasıyla gerçekleşebilir. Bilgi Çağı olarak nitelendirilen günümüzde, bilgiyi etkin ve hızlı bir biçimde edinmek bir gereklilik haline gelmiştir.

6. Hızlı okuma sayesinde, anlayarak okuma hızınızı 2-3 kat geliştirecek ve tüm okuma sorunlarınızdan kurtulabilirsiniz. Bu sayede hem hızlı okuma yöntemlerini öğrenip, hem de okuduklarınızı daha iyi anlayabilirsiniz. Okuma ve anlama hızınızı geliştirmek, gün boyunca okumak zorunda kaldığınız ders kitapları, internet bilgileri, gazete, dergi ve kitap gibi materyalleri çok daha kısa bir zaman içerisinde okuyup bitirmenizi sağlayacaktır.

7. Hızlı Okuma Nasıl Ortaya Çıktı? Hızlı okumanın ortaya çıkışı II. Dünya Savaşı zamanına dayanmaktadır. II. Dünya Savaşı sırasında Alman Hava Kuvvetleri uçakları Londra’yı bombalamaktaydı. İngiltere Londra’dan başlamak suretiyle Almanların ablukası altındaydı ve neredeyse bu bir zamanların görkemli Britanya İmparatorluğu Almanlar tarafından yenilgiye uğratılacaktı.

8. Gözcüler Londra civarındaki kulelerde, yaklaşan Alman uçaklarının amblemlerini görüp, dost mu düşman mı anlamaya çalışırlardı. Düşman işaretlerini görür görmez de alarm vermeye başlar, İngiliz halkının zamanında sığınaklara koşmasını sağlarlardı. İngiliz pilotlarının da yaklaşan Alman uçaklarının kokartlarını zamanında fark etmeleri elzem ve yaşamsal bir konuydu.

9. Ama yine de uçakların kokartlarını zamanında göremiyor ve Londra’ya sağanak şeklinde yağan bombaların önüne geçemiyorlardı. Buna en kısa zamanda kesin bir çare bulunmalıydı. O çare de Ohio Üniversitesi’nden Dr. Renshaw’un bulduğu, takistoskopcihazıyla geldi.

10. Göz hızını geliştiren basit bir mekanizmaya sahip bu alet, büyük bir olasılıkla yüz binlerce İngiliz’in hayatını kurtarmıştır. Bu aletin merceği saniyenin 25’te, 50’de ve 100’de biri hızla açılıp kapanıyordu. Dolayısıyla önce Alman uçaklarının kokartlarını büyük gösteren cihaz, giderek küçülmeye başlayınca beyin algısı da bu doğrultuda gelişti ve gözcülerin uçak kokartlarını görebilmeleri zamanla sorun olmaktan çıktı.

11. Alet aracılığıyla, ilk başta hiçbir şey algılamayan subaylar zamanla resim ve şekilleri çok net görmeye başladılar. Nasıl bir egzersiz sonucu atletlerin bacak kasları gelişiyor, ve daha hızlı koşabiliyor ise, aynı mantıkla göz algılama kapasitesinin de artabildiği ortaya çıktı.

12. Daha sonraki süreçte Amerikalı eğitimciler bu cihazı uçak kokartlarını görme yerine sözcükler üzerinde denemek istedi. Deneme başarılı oldu. Gözün de tıpkı bu mercek gibi egzersiz gördükçe alışma özelliğine sahip olduğu gerçeği bulundu. Böylece bu teknikle gözün harekete geçebilme özelliğinden yola çıkılarak göz; resimleri, yazıları beyne daha hızlı aktarmaya başladı.

13. Hızlı Okuma denilen gerçek de ortaya çıkmış oldu. 1950’de Amerika’da bu konuda kurslar düzenlenmeye başlandı. Özel kurslarla kalınmayıp hızlı okuma tekniğini devlet okulları da okutmaya başladı. Hatta o kadar ki, Amerika’daki ilkokullarda çocuklara Hızlı Okuma dersleri verilmektedir.

14. Etkili Hızlı Okuma Sistemi Nedir? Etkili hızlı okuma sistemi bilgisayar yazılımlarıyla desteklenmiş Hızlı Okuma tekniğiyle, modern öğrenme tekniklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Sistem sayesinde okuyucu; • Okuma hızını 2-3 kat oranında geliştirir, • Okuduklarını anlama seviyesini geliştirir, • Okuduklarını daha konsantre ve daha etkin bir şekilde özümseyen, değerlendiren, daha iyi akılda tutan, verimli bir okuyucu haline gelir.

15. Sistem, daha hızlı, etkin, esnek ve verimli bir okuyucu olmanızı sağlayan tam bir öğrenim sistemidir. Çalışma sonucunda, kişiler eskisine oranla ortalama 2,5 kat daha hızlı okuyan, okuduklarını daha iyi anlayan ve daha uzun süre akılda tutabilen okuyucular haline gelirler.

16. Okuma Sistemi ve Aşamaları Etkili okuma sistemi 4 adımdan oluşup, okuyucu için okuma hızını ve okuduklarını anlama yeteneklerini geliştiren, gereksinim duyulan bilgiye hızlı bir biçimde ulaşmalarını sağlayan bir sistemdir. Uygulamanın tam anlamıyla uygulanmasıyla, 2-5 haftalık bir süre sonunda, okuyucunun hız grafiği ortalama 2-4 kat arttığı gibi, anlama yeteneği de önemli ölçüde yükselir.

17. Etkili hızlı okuma alışkanlığını yerleştirmek için, ortalama 21 günlük 45 dakika sürecek olan günlük egzersiz programı yeterli olacaktır. Bu süre sonunda, göze hem ritim hem de hız, beyne de esnek bir tutum kazandıracak ve zamanla da sistem tam olarak oturmuş olacaktır.

18. Etkili Hızlı Okuma Sistemi 4 Aşamadan Oluşur: • 1. Fotoğrafik Okuma • 2. Ön Okuma • 3. Hızlı Okuma • 4. Derin Okuma Okuyucu her aşamayı ilk önce öğrenir, biz buna HABERSİZLİK (bilinçsiz yetersizlik) diyoruz. Bu aşamada karşımızdaki şeyin ne olduğunu bilemeyiz.

19. Ardından egzersizlerle ÇIRAKLIK (bilinçli yetersizlik) gelir. Bu aşamada karşımızdaki şeyin farkındayızdır, ama yine de bildiğimiz şeyler birkaç başlıktan ibarettir. Daha sonraki aşamada KALFALIK (bilinçli yeterlilik) ortaya çıkar. Kişi neyle karşı karşıya olduğunu bilir, ancak olaya otomatik olarak değil düşünerek yaklaşır. Son aşama USTALIK (bilinçsiz yeterlilik) aşamasıdır. Artık kişi otomatik olarak hareket eder. Bir işte ne kadar bilincinizi devreden çıkarır, otomatikleşirseniz, o işte başarınız o kadar artar.

20. 1. Fotoğrafik Okuma Öncelikle zihnin dikkat ve konsantrasyonu yükseltilir. Etkili hızlı okuma sisteminin ilk aşaması, Fotoğrafik Okuma’dır. Okuyucu ilk önce basit bir motivasyon süreciyle okumak için en uygun ruh haline döner. Söz konusu okumada beden rahattır, zihnin canlı okuması ve öğrenmesi için en hazır olduğu durumdur.

21. Bu duruma giren okuyucu, daha sonra hiçbir yere odaklanmaksızın, metne bütün bir şekilde bakıp fotoğrafik okur. Bu bakış, normal okumanın aksine, keskin bir bakış değildir; üç boyutlu bir resme bakarmış gibi, metni tüm olarak fark etmek, algılamaktır.

22. 2. Ön Okuma Okumaya hazırlık aşaması, ikinci aşamadır. Hedef, çok hızlı okumadan önce metinle tanışıklık kurmak, metin hakkında fikir elde etmektir. Ön okuma sayesinde, kişi konuya aşina olacağından, parçaya ilgi ve merakı artar. Bununla birlikte, bütünü gören beynin detaylara inmesi kolaylaşır. Kişi, metnin önemli noktalarına hızlıca bakarak konuyu öğrenir, daha sonrasında okuyucu bu metni ne amaçla okuduğunu gözden geçirir. Böylece metin okumaya hazır hale gelmiş olur.

23. 3. Hızlı Okuma İnsan okurken metin üzerinde gözler hareket eder. Bu hareket sırasında, göz zaman zaman belirli noktalarda duraklar ve gördüğü sözcük ya da sözcük gruplarının resmini çekip beyne yollar. Sistemin temelini oluşturan Etkili Hızlı Okuma, gözün metin üzerinde daha hızlı anlaması ve daha geniş sözcük gruplarına bakılması mantığına dayanır.

24. Çeşitli egzersizler sonucu, göz hızlanır ve ritim kazanır. Bu süreçte, göz hızı arttırılana kadar metinler anlanmadan okunmalıdır. Alışkanlık edinildikten sonra, anlam beraberinde gelecektir.

25. 4. Derin Okuma Bu aşamada okuyucu metni okumayı tamamladıktan sonra önemli noktaları tek tek gözden geçirir. Bu aşamaya, metnin derinlemesine okunması adı verilir. Bu çalışmayı uygularken, okuyucu, okuduklarını daha iyi özümsemek ve daha iyi akılda tutabilmek amacıyla not alır, neden-sonuç bağlantıları kurar, hiyerarşik şemalar oluşturur, akıl haritaları çizer. Böylece Etkili Hızlı Okuma Sistemi tamamlanmış olur.

26. HIZLI OKUMA GİRİŞ TESTİ Aşağıda, okuma ve anlayarak hızlı okumayla ilgili düşüncelerinizi öğrenmek için hazırlanmış; okuma alışkanlıkları ve becerilerine ilişkin 17 soruluk bir test bulunmaktadır. Her bir soruyu evet veya hayır biçiminde cevaplandırdıktan sonra değerlendirmeyi okuyunuz.

27. DEĞERLENDİRMEBu sorulardan sadece “İsterseniz ve gerekli çalışmaları yaparsanız okuma hızınızı %300 artırabilirsiniz” sorusuna “Evet” diğerlerinin tamamına “Hayır” demişseniz bu eğitimin size kazandıracağı hızlı okuma becerilerine hazırsınız demektir

30. Hızlı Okumanın Yararları Nelerdir? • Daha hızlı okuyarak daha kısa sürede daha fazla bilgiye ulaşırız. • Özgüven ve motivasyonumuzu arttırırız. • Sözcük dağarcığımızın gelişmesiyle kendimizi daha kolay ifade ederiz. • Okumayla ilgili yaptığımız hataları azaltırız. • Beynimizin iki lobunu kullanarak zihinsel potansiyelimizi daha etkin kullanırız. • Mevcut okuma hızımız en az 2-3 kat, ortalama 4-6 kat oranında artar.

32. Dikkat ve konsantrasyon süremizi ortalama %50 oranında arttırırız. • Okuma hızımızla birlikte anlama ve kavrama hızımız artar. • Okuma ve ders çalışma, dolayısıyla öğrenme daha zevkli hale dönüşür. • 5-6 saatte okuduğumuz bir yazıyı 1-2 saatte bitirebilir ve okumaktan daha fazla keyif alırız. • Sınavlara hazırlanırken kısa sürede daha fazla bilgi öğreniriz. • Görme ritmi ve görme kabiliyeti geliştiğinden, okurken gözlerimiz yorulmaz.

35. Sınavlarda yetiştirememe sorunu ortadan kalkar. • Görme kabiliyeti geliştiğinden, yaşamın bir çok alanında önemli yarar sağlar. • Okuma sırasında etkin/aktif görme alanı geliştiği için, bütünü görmemiz kolaylaşır. • Hedef odaklı okumayla kısa sürede ana fikri bulma, ve sonuca ulaşmayı öğreniriz. • Bilinçli okuyucu oluruz. Her gün daha fazla kitap, dergi, gazete vb. yazı okuyabiliriz. • Gereksiz seslendirmelerden ve geri dönüşler yaparak okumalardan kurtuluruz.

36. Zamanımızı daha verimli kullanır ve kitap okuma alışkanlığı kazanırız. • Zihinsel fonksiyonlarımızı daha etkin kullanırız. • Bütünsel görme ve rahat bir okuma alışkanlığı kazanırız. • Okuma çalışmalarımızı kesintiye uğratmadan, kısa zamanda çok bilgi öğreniriz. • Her yazının aynı amaçla okunmadığını ve aynı hızda okumanın da mantığı olmadığını kavrayarak esnek bir okuyucu oluruz. • Okunan yazının ana fikrini çabuk yakalayıp yorumlayabiliriz.

37. Algı düzeyimizi arttıracak teknikleri daha etkili kullanırız. • Okumayla ilgili işimizi ve işlerimizi yaparken sıkılmayız, aradığımız bilgiye daha çabuk ulaşabiliriz. • Kitap, rapor, iş evrakları vb. yazılar zaman kaybetmeden okunur. • Başarıyı yakalamak ve ona ulaşmak hayal olmaktan çıkar. • Kendimize ve sosyal yaşantımıza daha fazla zaman ayırabiliriz. • Yorum ve sentez yapabilme kabiliyetimiz gelişir.

38. Hızlı Okumayı Zorlaştıran Temel Engeller 1) Konsantre Olamama: Okurken aklınız başka yerlerdeyse kitabı sadece seyredersiniz. Bu şartlarda hızlı okuma tekniğine geçişiniz bile bir hayli zor olur. Önce güdülenmek ve aklımızı kitaba yoğunlaştırmamız gerekir.

39. 2) Zaman Darlığı: İnsan zaman kavramını planlı bir şekilde kullandığı sürece okuyamama sorunu çekmez. Ayrıca hızlı okuma tekniği okuyucuya zaman da kazandırmaktadır.

40. 3) Sözcükten Yoksunluk: Bu durum sizin hem hızlı okumanızı hem de okurken öğrenmenizi engeller. Ne kadar bol sözcük hazneniz olursa o kadar hızlı okursunuz. Tanımlayamadığınız sözcükler takıntı yaratır. Bu açıdan normal düzeylerde sözcüklere yabancı kalmayınız.

41. 4) Tembellik: Aslında, birçok bahanenin altında tembellik yatmaktadır. İnsanın kendi yetenekleri nispetinde başaramayacağı bir durum yoktur. Kaldı ki okuma eylemi özel yetenek gerektiren bir eylem değildir. Hızlı okumayla okuma tembelliği zaten yok olacaktır.

42. 5) İlgi ve Merak Eksikliği: Okumanın önündeki en büyük engel, olay ve durumlar karşısında hiçbir merak ve ilginin olmamasıdır.

43. 6) Ağır Okuma: Ağır ve yavaş okuma hem anlamayı zorlaştırır hem de zamanla kişi kitap okumaktan soğur. Bu açıdan, hızlı okuma anlama ve kitap okuma alışkanlığını geliştirir. Dahası sözcükler arasında takıntı yaratılmaz.

44. Hızlı Okumaya Karşı Önyargılar 1)Hızlı Okuyunca Anlayamam Önyargısı: Hızlı okumayı duyanlar genellikle şöyle düşünür: Hızlı okursam anlayamam.. Bu kişiler, ne kadar yavaş okursam o kadar iyi anlarım şeklinde düşünmektedirler. Fakat bu düşüncenin herhangi bir bilimsel dayanağı olmadığı gibi buna karşın yavaş okuyanların konsantrasyonları çabuk dağılır ve anlama oranları da düşer.

45. Yavaş okuyanların okuduklarından pek bir şey anlamış olmaları beklenmez. Çünkü yavaş okuyan bir kişinin hızlı okuyana göre daha fazla zihinsel bir faaliyette olması gerekir yavaş okuyanın beynine bilgi akışı çok daha yavaş olacağı için düşünce akışında sık sık kopukluklar meydana gelir.

46. 2) Göz Kaslarının Geliştirilmemesi Okumayı gözümüzdeki duraklama ve sıçramalarla gerçekleştiririz. Eğitilmemiş bir gözün duraklama süresi fazladır. Göze hız kazandıracak bir takım egzersizlerle bu sorun giderilebilir. Okuma işlemini her ne kadar beynimiz yapsa da, bu sırada gözlerimizi de etkili bir biçimde kullandığımız gerçektir.

47. Tam eğitilmemiş bir göz duraklama ve sıçrama sırasında fazla takılarak zaman kaybeder. Ayrıca hızı yavaşlatan geri dönüşler yapar. Eğitilmemiş bir göz sözcükleri beyne tek tek göndereceği için cümledeki anlatım kesintiye uğrar ve bilgiler arasında kopukluklar yaşanır. Bu da tam anlamamızı zorlaştırır.

48. 3) Sözcükleri Tek Tek Okumak Eğer sözcükleri tek tek okursak ayrıntılara takılır, ana fikri anlayamayız. Yazıya olan ilgimiz azalır. Konsantrasyon eksikliği yaşarız. Sözcükleri tek tek okuduğumuz için belli bir süre sonra gözlerimizin satırlar üzerindeki hareketi yavaşlar ve uykumuz gelmeye başlar.

49. Sonuç olarak, sözcükleri tek tek okuyan hem az okur, hem de anlama oranı düşer. Sözcükleri tek tek okumak ve anlamları tek tek düşünmek cümlenin bütününü kavramaya çalışmaktan daha zordur. Çünkü sözcükleri tek tek okuyan bir kişi okuduğu her sözcüğün anlamını bir sonraki sözcüğün anlamına eklemek zorundadır. Bu durum konsantrasyonun dağılmasına ve okuma hızının düşmesine yol açar.