OOF 2005/10

1. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie De ingenieur als problem-solver en entrepreneur:projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van beide ingenieursopleidingen OOF 2005/10

2. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

3. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

4. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inleiding • Competenties in de ingenieurspraktijk • Projectmatig in het beroep (taak) • Samenwerken in een diverse groep (context) • Achtergrond • New Engineering Competencies – Changing the Paradigm! (SEFI – 2001) • Grafische werken – OO – P&O – Associatie • Studentgecentreerd onderwijs INLEIDING

5. industrieel ingenieur burgerlijk ingenieur theoretische diepgang praktische toepassingen waarom? hoe? abstractievermogen beheersing uitvoeringstechnieken synthesevermogen technische bagage multidisciplinariteit specialisatie onderzoek ontwikkeling Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie

6. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • Projectgebaseerd onderwijs • Overeenkomsten • Verschillen • Feedback van studenten • Besluit • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

7. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Projectgebaseerd onderwijs ‘Een groep studenten werkt gedurende een langere periode als taakgerichte groep in samenspraak met een begeleider aan een opdracht of probleem.’ • Nadruk op: • leren samenwerken in groep • leren toepassen van verworven kennis • Aandacht voor kennis, vaardigheden en attitudes • Active learning - studentgecentreerd PROBLEM-SOLVER (Dekeyser en Baert, 1999)

8. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van de ingenieursopleidingen PROBLEM-SOLVER

9. FirW - P&O Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie

10. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Doelstellingen • ALGEMENE COMPETENTIES • Informatie verwerven en verwerken • Kritisch reflecteren • Projectmatig en methodisch handelen in functie van creatieve kennisontwikkeling • Denk- en redeneervaardigheid beoefenen • Leiding geven • Mondeling en schriftelijk communiceren met specialisten en leken • Attitudes • Zelfredzaamheid • Motivatie, engagement, verantwoordelijkheidszin • Nauwkeurig werken • Creativiteit PROBLEM-SOLVER

11. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Doelstellingen • ALGEMENE WETENSCHAPPELIJKE COMPETENTIES • Maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische betrokkenheid • Een onderzoekende houding hebben • Onderzoeksmethodologie kunnen hanteren • Probleemgestuurd onderzoek • Toenemende interesse in wetenschap en techniek • WETENSCHAPPELIJKE COMPETENTIES • Inhoud project • Efficiënt gebruik van ICT PROBLEM-SOLVER

12. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Groepswerk Leren met en van elkaar Voorwaarden voor succesvol groepswerk: • Positieve onderlinge afhankelijkheid • Individuele aanspreekbaarheid • Gelijkwaardigheid in positie en bijdrage • Interactieve leersituatie • ‘Rijke’ leer- of probleemtaak PROBLEM-SOLVER

13. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • Projectgebaseerd onderwijs • Overeenkomsten • Verschillen • Feedback van studenten • Besluit • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

14. Werkvorm Virtueel Vastgelegd Van buitenaf bepaald Eén vak Individu Onderwijsvorm Reëel Open Zelfgestuurd Interdisciplinair Groep Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Implementatie PROBLEM-SOLVER (Dekeyser en Baert, 1999)

15. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Evaluatie • Formatieve evaluatie • Feedback belangrijk (mondeling en informeel) • Peer-assessment • Summatieve evaluatie • Teamcijfer + individuele cijfer • Proces- en productevaluatie • Peer-assessment ! Concrete evaluatiecriteria opstellen die rechtstreeks aansluiten bij de doelstellingen PROBLEM-SOLVER

16. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Doelstellingen 2.3 Leiding geven (AC5) (KHBO – Wetenschappelijk project) De projectcoördinator/dagvoorzitter: • maakt een haalbare werkplanning en redelijke taakverdeling op; • leidt een vergadering op efficiënte wijze en organiseert de besluitvorming zodanig dat iedereen zijn bijdrage kan leveren; • motiveert en inspireert alle groepsleden; • stimuleert de samenwerking; • spreekt de groepsleden op hun functioneren aan (indien nodig). Nadruk vooral op vaardigheden en attitudes ! Doelstellingen heel concreet definiëren PROBLEM-SOLVER

17. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • Projectgebaseerd onderwijs • Overeenkomsten • Verschillen • Feedback van studenten • Besluit • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

18. Werkvorm Virtueel Vastgelegd Van buitenaf bepaald Eén vak Individu Onderwijsvorm Reëel Open Zelfgestuurd Interdisciplinair Groep Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Implementatie PROBLEM-SOLVER (Dekeyser en Baert, 1999)

19. niveau probleem procedure conclusie 0 gegeven gegeven gegeven 1 gegeven gegeven open 2 gegeven open open 3 open open open 4 open gegeven open Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Implementatie • Belangrijkste verschil: sturing • Onderwerp van het project • Aard van de opdracht (open/gesloten) PROBLEM-SOLVER

20. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Implementatie Meer zelfgestuurd vanuit studententeam: + motivatie studenten + onderzoekende houding - belasting begeleiders, organisatie en faciliteiten (tijd, grote aantallen studenten) - aanleren van specifieke wetenschappelijke basiskennis en –vaardigheden ! Leerlijn: sturing stilaan meer in handen geven van studenten  zelfstandig leren functioneren PROBLEM-SOLVER

21. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • Projectgebaseerd onderwijs • Overeenkomsten • Verschillen • Feedback van studenten • Besluit • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

22. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Feedback van studenten PROBLEM-SOLVER K.U.Leuven – Probleemoplossen en Ontwerpen

23. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Feedback van studenten PROBLEM-SOLVER K.U.Leuven – Probleemoplossen en Ontwerpen

24. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Feedback van studenten KHBO, Wetenschappelijk project: • “We vinden het fijn dat we zelf kunnen beslissen wat we gaan doen.” • “Het is tof dat we eens langer aan één ding kunnen doorwerken. We kunnen hieraan ‘s avonds doorwerken tot een onderdeeltje gedaan is.” • “Door de peer-assessment werd mijn rol binnen het team duidelijker.” PROBLEM-SOLVER

25. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • Projectgebaseerd onderwijs • Overeenkomsten • Verschillen • Feedback van studenten • Besluit • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

26. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit • Internationaal • Vaardigheden en attitudes • Active learning • Projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van de bachelor • Positieve ervaringen: docenten én studenten • Randvoorwaarden • Bachelor studenten • Grote aantallen studenten • Veel verschillende begeleiders betrokken • Beperkte middelen PROBLEM-SOLVER

27. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit Implementatie belangrijk! • Werkvorm • Maatschappelijk relevant • Vastgelegde structuur • Tijdslijn, logboek • Doelstellingen en evaluatiecriteria concreet formuleren  Studenten nodige structuur  Uniforme begeleiding PROBLEM-SOLVER

28. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit Implementatie belangrijk! • Sterker inhoudelijk en methodisch sturen wanneer: • Cognitieve doelstellingen • Groot aantal studenten • Beperkte faciliteiten en begeleiders • Multidisciplinariteit • Nadruk op de groep met oog voor individuele bijdragen PROBLEM-SOLVER

29. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Ondernemerschap • Samenwerkingsprojecten 1ste sem. • Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Besluit • Besluit

30. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Ondernemerschap • Deelcompetenties ontwikkelen: • delegeren – complementariteit onderkennen • zin voor initiatief • aanpassingsvermogen en flexibiliteit • communicatie • samenwerken • leiding geven • plannen en organiseren • het economische aspect van ontwerpen • Multidisciplinaire teams: studenten K.U.Leuven + studenten hogeschool ENTREPRENEUR

31. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Ondernemerschap • Samenwerkingsprojecten 1ste sem. • Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Besluit • Besluit

32. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. Academiejaar 2006-2007 1ste semester: 3 types samenwerking (37 studenten) • Informatie-uitwisseling (K.U.Leuven & KHBO) • Twee deeltaken binnen één groot project (K.U.Leuven & KHBO) • Gemengde teams (K.U.Leuven & Groep T) ENTREPRENEUR

33. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. Feedback van studenten ENTREPRENEUR

34. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. Feedback van studenten ENTREPRENEUR

35. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. !Meerwaarde complementariteit afhankelijk van typesamenwerking • Informatie-uitwisseling (Leuven – Oostende) andere invalshoek • Twee deeltaken (Leuven – Oostende) groter project, complementariteit • Gemengde teams in Leuven andere aanpak van problemen ENTREPRENEUR

36. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. Uitdagingen: • Onderwerp van het samenwerkingsproject • Communicatie ENTREPRENEUR

37. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 1ste sem. • Start samenwerking: concrete afspraken! • Belang kennismaking (samen werken) • Communicatie • Logboek (verslagen van mondelinge beslissingen!) • Beslissingsprocedure • Evaluatiemoment teamwerk (bvb. taakverdeling) • Formele inhoudelijke feedback ENTREPRENEUR

38. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Ondernemerschap • Samenwerkingsprojecten 1ste sem. • Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Besluit • Besluit

39. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 2de sem. Academiejaar 2006-2007 2de semester: gemengde teams (K.U.Leuven & Groep T - 64 studenten)

40. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Structuur meer vastgelegd • Planning • Communicatie: • Studenten onderling: logboek • Student – docent: 1 vaste coach, 1 Toledo-cursus • Docenten onderling: uniforme begeleiding • Praktisch: • Werkruimte • Uniforme PC-infrastructuur ENTREPRENEUR

41. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Studenten: • ‘Kei tof’ • ‘Echt één team, taken niet voorbestemd’ • Meerwaarde = • ‘de complementariteit van beide opleidingen’ • ‘verschil in kennis’ • ‘andere aanpak’ • Docenten: • ‘Studenten stimuleren elkaar om diepgaander na te denken’ ENTREPRENEUR

42. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Ondernemerschap • Samenwerkingsprojecten 1ste sem. • Samenwerkingsprojecten 2de sem. • Besluit • Besluit

43. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit Samenwerkingsprojecten: • ‘Ingenieursvaardigheden’ • (h)erkennen van de eigenheid opleidingsprofiel • Stimuleren zin voor initiatief en ondernemerschap ENTREPRENEUR • delegeren – complementariteit onderkennen • zin voor initiatief • aanpassingsvermogen en flexibiliteit • communicatie • samenwerken • leiding geven • plannen en organiseren • het economische aspect van ontwerpen

44. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit • Studenten en docenten vinden dit zinvol en een meerwaarde • Meerwaarde afhankelijk van het type samenwerking: • Informatie-uitwisseling: andere invalshoek • Deeltaken: complementariteit, groter project • Gemengd team: andere aanpak • Verschil tussen studenten van beide opleidingen: ‘In theorie is er geen verschil tussen praktijk en theorie, maar in de praktijk vaak wel’ (student 3de bach. KHBO) ENTREPRENEUR

45. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Besluit • Implementatie: • Keuze onderwerp interessant + complementair • Organisatie concrete praktische afspraken • Communicatie • Studenten onderling • Studenten en begeleiders • Begeleiders onderling ENTREPRENEUR

46. Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie Inhoud • Inleiding • De ingenieur als problem-solver • De ingenieur als entrepreneur • Besluit

47. ! Academiejaar 2007-2008: voortzetting samenwerkingsprojecten Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie De ingenieur als problem-solver en entrepreneur:projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van beide ingenieursopleidingen • Leerrijk voor student én docent • Extra inspanning, maar toegevoegde waarde ALGEMEEN BESLUIT • Vorming ingenieurs- vaardigheden • Appreciatie door student • Integratie associatie- partners • Aanzet tot vorming in ondernemerschap • Definitie opdrachten • Coördineren (zeker samenwerking) • Ondersteuning: - personeel • - infrastructuur • Ruimte