Réttarstaða og tegundir trúnaðarmanna

1. Réttarstaða og tegundir trúnaðarmanna Trúnaðarmannanámskeið 22. mars 2007 Vala Friðriksdóttir

2. Trúnaðarmannakerfið • Opinberir starfsmenn innan BHM • fengu trúnaðarmannakerfi með lögum nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna • Trúnaðarmenn - lögin • Þeir sem skv. lögum nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeildur og lögum nr. 94/1986 uppfylla skilyrði laganna að kallast trúnaðarmenn • Hverjir eru trúnaðarmenn • Samkvæmt samkomulagi BHM og fjármálaráðherra teljast eftirtaldir trúnaðarmenn og njóta þeirra réttinda sem kjarasamningslögin tryggja: • Kjörnir trúnaðarmenn á vinnustöðum • Stjórnarmenn stéttarfélaga • Samningamenn sveitarfélaga Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

3. Forréttindi að hafa trúnaðarmann • Það að hafa trúnaðarmann á vinnustað eru RÉTTINDI ekki skylda • Ef félagsmenn kjósa sér ekki trúnaðarmann eru þeir að afsala sér rétti • Stundum erfitt að fá félagsmenn til að velja sér trúnaðarmann • Óskiljanlegt • Kemur ekki að sök meðan allt leikur í lyndi • Ef á móti blæs er erfitt að hafa engan trúnaðarmann Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

4. FÍN Trúnaðarmenn Félagsmenn Umsjónarmenn trúnaðarmanna Trúnaðarmenn eru mikilvægir tengiliðir milli stéttarfélags og félagsmanna (starfsmanna á vinnustað) • Umsjónarmenn trúnaðarmanna eru tengiliðir milli trúnaðarmanna og stéttarfélags • Aðstoða trúnaðarmenn og miðla upplýsingum Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

5. Tegundir trúnaðarmanna • Félagslegir trúnaðarmenn • Fyrir hvert stéttarfélag • Geta verið margir trúnaðarmenn á einum vinnustað. • Öryggistrúnaðarmenn • Í fyrirtækjum með 1-9 starfsmenn • Atvinnurekandi í samstarfi við félagslega trúnaðarmenn og starfsmenn • Í fyrirtækjum með >= 10 starfsmenn • Skal vera 1öryggistrúnaðarmaður (kosinn af starfsmönnum) og 1 öryggisvörður (tilnefndur af atvinnurekanda) • Í fyrirtækjum með >= 50 starfsmenn • Skal stofna öryggisnefnd, • 2 öryggistrúnaðarmenn (kosinn af starfsmönnum) og 2 öryggisverðir (tilnefndir af atvinnurekanda • Félagslegir trúnaðarmenn starfsmanna eða trúnaðarmenn viðkomandi stéttarfélaga skulu sjá um undirbúning og framkvæmd kosninga fulltrúa starfsmanna • Skv. lögum nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum og reglum um heilbrigðis- og öryggisstarfsemi innan fyrirtækja nr. 77/1982 Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

6. Kosning trúnaðarmannaSkv. 28 gr. kjarasamningslaga • Á hverri vinnustöð þar sem a.m.k. fimm menn vinna er starfsmönnum heimilt að kjósa úr sínum hópi einn trúnaðarmann. • Á vinnustöð þar sem fimmtíu menn eða fleiri vinna má kjósa tvo trúnaðarmenn. • A.m.k. 5 starfsmenn = 1 trúnaðarmaður • >= 50 starfsmenn = 2 trúnaðarmenn • Þ.e. starfsmenn í sama stéttarfélagi • Má kjósa einn trúnaðarmann fyrir 3 vinnustaði ef enginn einn þeirra uppfyllir ákvæði um lágmarksfjölda starfsmanna • Má kjósa einn trúnaðarmann fyrir hvert vinnutímakerfi • Ef fleira en eitt vinnutímakerfi er á vinnustað (vaktavinna/dagvinna) • Má kjósa trúnaðarmann fyrir félagssvæði eða hluta þess • Ef skilyrðum um lágmarksfjölda ekki fullnægt Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

7. Kosning trúnaðarmannaSkv. 28 gr. kjarasamningslaga • Trúnaðarmann skal kjósa til tveggja ára í senn • Val trúnaðarmanna skal tilkynna vinnuveitanda og stjórn stéttarfélags þegar í stað • Engin ákvæði um hvernig skuli staðið að kosningu • Mikilvægt að kosið sé á tveggja ára fresti • Þarf að senda nýja tilkynningu, jafnvel þó að sami trúnaðarmaður sitji áfram • Hver tilkynning gildir í 2 ár • Þegar tveggja ára tímabili er lokið hefur trúnaðarmaður ekki lengur réttindi eða vernd trúnaðarmanns Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

8. Réttindi og vernd trúnaðarmannaSkv. 28-30 gr. laga nr. 94/1986 • Trúnaðarmannaverndin er einn af hornsteinum stéttarfélaganna • Trúnaðarmaður nýtur sérstakrar verndar skv. lögum: • Hann skal í engu gjalda þess í starfi eða á annan hátt að hann hafi valist til trúnaðarstarfa • Ekki má lækka trúnaðarmann i launum á meðan hann gegnir trúnaðarstarfi sínu • Trúnaðarmaður situr að öðru jöfnu fyrir um að halda vinnunni ef hann er ráðinn með ótímabundinni ráðningu • Trúnaðarmaður hefur rétt á að rækja skyldur sínar á vinnutíma • Trúnaðarmaður á að geta undirbúið sig og sótt fundi á greiddum vinnutíma • Trúnaðarmaður á rétt á að hafa aðstöðu á vinnustað til að rækja skyldur og hlutverk sitt • Fundir með samstarfsmönnum á vinnustað • Nauðsynleg skrifstofuaðstaða og aðgangur að síma Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

9. Réttindi og vernd trúnaðarmannaSkv. 28-30 gr. laga nr. 94/1986 • Trúnaðarmaður á rétt á því að sækja námskeið og fundi á vegum stéttarfélags • Í allt að eina viku á ári • Trúnaðarmaður á rétt á upplýsingum ef staða losnar á vinnustað hans eða í ráði er að bæta við starfsmanni. • Jafnframt skal láta honum í té upplýsingar um ráðningarkjör og hverjir sækja um starfann • Ákvæði um réttindi trúnaðarmanna ekki virk nema tilkynning um kosningu hafi verið send til vinnuveitanda • 1990 félagsdómur – uppsögn trúnaðarmanns var lögleg vegna þess að ekki hafði verið tilkynnt formlega um kjör trúnaðarmanns • Atvinnurekandi vissi samt að viðkomandi var trúnaðarmaður og hafði kostað hann á námskeið Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

10. Skilyrði trúnaðarmannaverndar • Trúnaðarmenn á vinnustað njóta aðeins ákvæða laganna um réttindi og trúnaðarmannavernd hafi þeir verið tilkynntir hlutaðeigandi atvinnurekanda skriflega og með sannanlegum hætti • Ef um er að ræða fulltrúa í miðlægum samstarfsnefndum ber að tilkynna fulltrúa félagsins til þess vinnuveitanda sem gerir kjarasamninga • T.d. Fjármálaráðherra • Skynsamlegt að tilkynna einnig skriflega til forstjóra hlutaðeigandi stofnunar • Ef um er að ræða fulltrúa félags í samstarfsnefnd á stofnun ætti að vera nægjanlegt að tilkynna það skriflega til forstjóra stofnunar Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

11. Takmörkun trúnaðarmannaverndar • Trúnaðarmannanvernd • Nær eingöngu til þeirra sem ráðnir eru með uppsagnarfresti • Ef trúnaðarmaður er með tímabundna ráðningu nýtur hann ekki verndar • Nær eingöngu til þess tíma sem trúnaðarmannsstarfi er gegnt • Fyrrverandi trúnaðarmaður nýtur engrar verndar • Þarf að passa að hann gjaldi þess ekki • Er ekki skálkaskjól • Trúnaðarmaður sem brýtur af sér í starfi nýtur ekki verndar • Trúnaðarmaður skal “að öðru jöfnu” sitja fyrir um að halda vinnunni • Dómstólar • Trúnaðarmaður sem rekinn er með ólögmætum hætti verður ekki dæmdur inn í fyrra starf sitt • Hann á einungis rétt á skaðabótum Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007

12. Annað • Mikilvægt að gott samband sé á milli trúnaðarmanns og vinnuveitanda • Það er ekki rétt að ekki sé hægt að segja trúnaðarmanni upp • Það er samt erfiðara • Trúnaðarmaður er líka einn af starfsmönnunum • Mikilvægt að skilja á milli trúnaðarmannsins og starfsmannsins • Að aldrei fari á milli mála hvor er að tala • Setja upp “trúnaðarmannahattinn” Trúnaðarmannanámskeið FÍN 22. mars 2007