Samning lokaverkefna: rannsóknarspurning, áætlun og skipulag

1. Samning lokaverkefna: rannsóknarspurning, áætlun og skipulag Baldur Sigurðsson Arndís Jónasdóttir Jóhanna G. ÓlafssonRitveri Menntavísindasviðs Háskóla Íslands 30. janúar 2014

2. Efni dagsins • Tegundir lokaverkefna • Hvaða kaflar eiga að vera í lokaverkefni • Hlutverk kaflanna • Skipulag og uppsetning • Notkun ritvinnslu • Kerfi fyrirsagna • Upphaf og endir • Ágrip, inngangur, umræða og lokaorð • Tegundir lokaverkefna á B- og M-stigi. • Skipulag ritgerða. • Hlutverk einstakra kafla: • Fyrstu hlutarnir: Ágrip, inngangur • Síðustu hlutarnir: Niðurstöður, umræður og ályktanir (lokaorð?) • Meðferð heimilda, heimildaskrá og tilvísanir í lesmáli. • Töflur, myndir og rit, hlutverk þeirra og notkun. • Útlit og frágangur lesmáls, greinaskil, greinarmerki, breytt letur og fleira (sniðmát). Baldur Sig. Samning lokaverkefna

3. Meginhlutar allra ritsmíða Inngangur Reifar efnið, vekur áhuga, rökstyður mikilvægi Meginmál Fjallar um efnið Skiptist í kafla Niðurlag Dregur saman þræði Umræða Dregur fram mikilvægi Hvað má í hverjum hluta? Auk þess þarf að skrifa: • Ágrip • Formála Og þá gildir eitthvað annað  Baldur Sig. Samning lokaverkefna

4. Hvers konar ritsmíð? • Rannsóknarritgerð • Byrja á rannsóknarspurningu (Til hvers?) • Safna upplýsingum og vinna úr þeim, svara spurningunni, draga ályktanir • Heimildir: Útgefnar heimildir, heimildarmenn, viðföng • Kennsluefni • Skýr markmið, eða kennsluhugmynd • Greinargerð með kennslu, svipar til rannsóknarritgerðar • Til hvers? • Rökstuðningur fyrir mikilvægi • Úrvinnsla og ályktanir Baldur Sig. Samning lokaverkefna

5. Vinnuferlið • Skrá sig í lokaverkefni • Ákveða efni • Finna kennara • Móta rannsóknarspurningu eða meginhugmynd • Gera rannsóknar- og verkáætlun • Þá er sagan hálf • Ljúka verkinu • Gera rannsóknina, semja efnið • Skrifa og skila • Ekki vanmeta þann tíma sem fer í skrif og lokafrágang Baldur Sig. Samning lokaverkefna

6. Líkan meistararitgerðar • Forhluti • Kápa • Titilsíða • Formáli • Ágrip (útdráttur) • Efnisyfirlit • Fylgiskjöl og viðaukar eru talin hér, helst á tölusettum síðum. • Yfirlit um töflur og myndir • Aðalhluti • Inngangur • Meginmál – kaflaskipt • Niðurlag • Eftirhluti • Heimildaskrá • (Nafnaskrá, atriðisorðaskrá) • Viðaukar, tölusettir Baldur Sig. Samning lokaverkefna

7. Hvað á barnið að heita? Gerð og hlutverk titils • Vekur áhuga og gefur vísbendingu um efnistök eða niðurstöðu • Slær tón, sama tón og í ritsmíðinni • Yfirtitill og undirtitill • Ekki nauðsyn að hafa undirtitil ef aðaltitill gefur nægar upplýsingar • Yfirtitill má vera skáldlegur, hnyttinn eða tvíræður EF undirtitill skýrir hvað átt er við • Dæmi um góðan og vondan titil: • Betri er belgur hjá en barn • Um siðfræði kennara gagnvart upplýsingum um heimilishagi • Undirtitill nauðsynlegur • Vettlingar • Engin undirfyrirsögn, engin vísbending um efnistök, enginn tónn Baldur Sig. Samning lokaverkefna

8. Inngangur, fyrri hluti • Hlutverk inngangs er tvenns konar • A. Inngangur á að rökstyðja rannsóknarspurninguna með því að … • Vekja áhuga lesanda á spurningunni • Hvers vegna er spurningin mikilvæg? • Hvers vegna þessi spurning svona en ekki önnur? • Í fræðilegum skrifum er mikilvægt að rökstyðja val efnis og aðferða við rannsóknir • Reifa efnið: Draga upp nauðsynlegt baksvið spurningar og rannsóknar, sviðsetja umræðuna • Í hvaða samhengi á spurningin erindi? • Hverjir hafa skrifað um efnið áður? • Hvaða spurningum er ósvarað? • Rannsóknarspurningar og kenningar, viðfangsefni eða tilgangur Baldur Sig. Samning lokaverkefna

9. Inngangur, síðari hluti • B. Inngangur á að gefa fyrirheit um niðurstöðu • Verðum við nokkru nær? • Umfjöllun í meginmáli verður að vera í samræmi við þann tón sem slegin er í inngangi. • Í lengri ritgerðum er til siðs að gera grein fyrir skipulagi meginmáls í inngangi • Í inngangi má ekki • Fara út í umfjöllun Baldur Sig. Samning lokaverkefna

10. Meginmál • Yfirlit um stöðu þekkingar á sviðinu • Þessi hluti er hluti af inngangi í stuttum rannsóknarskýrslum og tímaritsgreinum, en hluti af meginmáli í flestum prófritgerðum (kaflaskipt) • Fyrri rannsóknir og skoðanir • Samantekt og túlkun á núverandi þekkingu • Sviðsetur umræðuna • Rannsóknaraðferð • Hönnun rannsóknar • Viðfang, úrtak • Úrvinnsla og tækni • Niðurstöður • Lýsing á niðurstöðum, flokkuð eftir tilgátu, kenningu, spurningu, viðfangsefni eða tilgangi • Viðbótargreining • Umræður og ályktanir • Tengir eigin niðurstöður við fyrri þekkingu, setur þær í samhengi Baldur Sig. Samning lokaverkefna

11. Niðurlag: Umræður og ályktanir • Niðurlag á að … • Draga saman þræðina úr meginmálinu • Aðalatriði úr öllum köflum ritgerðar • Ef ekki er unnt að draga neitt inn í niðurlagið úr einhverjum kafla greinar er það vísbending um að þeim kafla megi sleppa. • Setja eigin niðurstöður í samhengi við fyrri þekkinguog kenningar • Allur nauðsynlegur bakgrunnur í fyrri köflum. • Helst ekki að vísa í heimildir sem ekki hafa verið kynntar áður • Niðurlag á að vera almennara en meginmál • Fyrir sérhverju almennu atriði í niðurlagi verður að vera innistæða (eða sértækari umfjöllun) í meginmáli • Í niðurlagi má ekki … • Fitja upp á nýju efni eða bæta við nýjum upplýsingum • Ræða málin frá öðru sjónarhorni en gert hefur verið • Í niðurlagi er verkefnið allt gert að einni heild Baldur Sig. Samning lokaverkefna

12. Fyrirsagnakerfi, tölusetningar • Sjálfvirkt stigskipt tölusetningarkerfi á fyrirsögnum og millifyrirsögnum í Orði • Efnisgrind: Nákvæm stigskipt sundurliðuntil stuðnings höfundi (líkt og glærur) • Hugsa sem fyrirsagnakerfi • Að minnsta kosti þrjú stig fyrirsagna • Gefa má hverri efnisgrein fyrirsögn • Myndar rauðan þráð eða samhengi • Efnisyfirlit: Sá hluti efnisgrindar sem höfundur kýs að sýna lesanda • Nákvæm efnisgrind gerir byggingu sýnilega, bæði kosti hennar og galla Baldur Sig. Samning lokaverkefna

13. Vísbendingar um að eitthvað sé að • Vísbendingar • „Falskur tónn“ • Fyrirsagnir á sama stigi verða að vera hliðstæðar eða mynda þráð • Hryggdýr: Spendýr, fuglar, skriðdýr, froskdýr, menn (?) • Ójafnvægi í flokkun • Kaflar mega vera misstórir, og misskiptir en … • Einn kafli 16 blaðsíður, næsti hálf blaðsíða (?) • Einn undirkafli • Ef kafla er skipt er í undirkafla verður alltaf að skipta í tvennt, annað er órökrétt Baldur Sig. Samning lokaverkefna

14. Hvað getur verið að? • Efni ofaukið eða efni vantar • Efni rangt staðsett eða rangt skipt • Gæta þess að skyld atriði séu saman • Skipa efni þannig að endurtekningar verði í lágmarki • Fyrirsagnir illa valdar • Dæmi úr bók um ritgerðasmíð • 8. Reglur um heimildaskrá • 8.1 Undantekningar • Fyrirsagnakerfi í ólagi • Efni illa hugsað, höfundur á villigötum • Sem betur fer sjaldgæft Baldur Sig. Samning lokaverkefna

15. Gerið efnisgrind! – Það er aldrei of seint • Nota Sýna>efnisskipan (View>outline) í Orði • Búa til stigskipt fyrirsagnakerfi • Má gera áður en hafist er handa eða eftirá • Nota 3+ stig fyrirsagna • Láta tölvuna tölusetja fyrirsagnir • Sýnir samhengi og tengsl efnis og hugsunar betur • Búa til efnisyfirlit • Sýnið kennara alltaf efnisyfirlit verksins í heild þegar þið leggið fram einstaka kafla • Erfitt að leiðbeina um gerð texta nema hafa stigskipt yfirlit um verk í heild • Auðvelt að breyta hvenær sem er Baldur Sig. Samning lokaverkefna

16. Sjálfsnám í Orði • Námskeið á vef ritvers Mvs: • http://vefsetur.hi.is/ritver • Góð tök á stílsniðum (styles), fyrirsagnakerfum (headings) og efnisyfirliti (table of contents, TOC) • auðvelda skipulag og frágang allra ritunarverkefna, og stórra verkefna sérstaklega. • Það borgar sig að eyða nokkrum klukkutímum í að prófa sig áfram, sá tími skilar sér margfalt til baka síðar. • Leitið í hjálp forritsins undir þeim ensku lykilorðum sem nefnd eru á þessari glæru og næstu á undan. Gangi ykkur vel! Baldur Sig. Samning lokaverkefna

17. Hvað gerir texta skiljanlegan? • Tillögur ykkar … • Um stóru atriðin … • Um smáu atriðin … Baldur Sig. Samning lokaverkefna

18. Kostir fræðilegs texta • Fræðilegur texti er góður ef hann • er skýr og greinilegur • miðlar skýrri og auðgreinanlegri merkingu • býður ekki heim misskilningi eða mismunandi túlkun • birtir alla merkingu sína og breiðir ekki yfir hana • túlkun textans á að vera ótvíræð og er á ábyrgð höfundarins • höfundurinn skapar merkinguna Baldur Sig. Samning lokaverkefna

19. Að skrifa fræðilegan texta • Hvað þarf að hafa í huga þegar fræðilegur texti er skrifaður? • Skipulag og bygging í stórum einingum • Kaflar, undirkaflar • Skipulag og bygging í smáum einingum • Efnisgreinar, málsgreinar • Samhengi milli efnisgreina – þráður • Samhengi innan efnisgreina – Lykilsetning • Meðferð staðreynda, heimilda, upplýsinga • Málfar • Orðanotkun, orðaval • Setningaskipan, orðaröð Baldur Sig. Samning lokaverkefna

20. Sérkenni í stíl hvers kafla • Ágrip: • Beinharðar staðreyndir, niðurstöður, mjög knappt • Inngangur: • Talað til lesanda, hlýlega en ákveðið, • Rödd höfundar verður að heyrast • Höfundur má gera sig trúverðugan • Meginmál • Hlutlaust, fræðilegt, hlýlegt en ákveðið • Rödd höfundar birtist í skipulagi framsetningar • Umræður / Lokaorð • Áfram fræðilegt en hér má rödd höfundar heyrast Baldur Sig. Samning lokaverkefna

21. Ágrip • Framan eða aftan við ritgerðir eða tímaritsgreinar, hálf til ein síða • Oft á öðru tungumáli • Efnið í hnotskurn • Endursögn á staðreyndum (IMRD: IANU) • Eins upplýsandi og unnt er • Ætlað til kynningar eða fróðleiks þeim sem • leita að efni en hafa ekki tíma til að lesa greinina • gætu hugsanlega haft áhuga á að lesa greinina • Má alls ekki rugla saman við inngang! • Ágrip er nær því að vera niðurlag – samt ekki Baldur Sig. Samning lokaverkefna

22. Ágrip og inngangur • Inngangur kynnir hvað til stendur að fjalla um • Í dag ætla ég að tala um meginatriði í byggingu ritsmíða • Rannsökuð verður dreifing fugla með ströndum Íslands • Ágripið fjallar um efnið • Sérhver ritsmíð skiptist í þrjá meginhluta: Inngang, meginmál og niðurlag • Fuglabyggðir eru flestar og þéttastar við Breiðafjörð Baldur Sig. Samning lokaverkefna

23. Dæmi um ágrip í B.Ed.-ritgerð (88 orð, breytt) • Ritgerð þessi er lokaverkefni til B.Ed. -gráðu í grunnskólakennarafræði, x-kjörsviði, frá Menntavísindasviði Háskóla Íslands. Viðfangsefni ritgerðarinnar er bækur með megin áherslu á að skoða þau sálrænu tengsl sem myndast á milli bóka og manna og sýna með því fram á að bókin er mun stærra og flóknara fyrirbæri en venjulegt barnaleikfang. Einnig verður rennt yfir upphaf bókarinnar og þá merkilegu sögu sem hún á og hvernig hægt er að nýta, ekki aðeins bókina sjálfa, heldur þessi sálrænu tengsl sem við myndum við þær í kennslu bæði leik- og grunnskóla. Baldur Sig. Samning lokaverkefna

24. Annað dæmi um ágrip í B.Ed.-ritgerð (128 orð, breytt) • Þessi greinargerð, með lokaverkefni til B.Ed. gráðu, í grunnskólakennarafræðum frá Menntavísindasviði Háskóla Íslands fjallar um tækninám í umhverfi við X-skólaí bæjarfélaginu Y. Í ritgerðinni er að finna verkefni sem henta vel við tæknikennsluna og má hver sem er nota þau með leyfi höfundar. • Á undarförnum árum hefur tæknikennsla rutt sér til rúms í grunnskólum á Íslandi. Í tæknikennslu fá nemendur tækifæri til að vinna eins og rannsóknarmenn við verkefnin sem þeir gera. Nemendur rannsaka og komast að niðurstöðum um viðfangsefni sín sem og gera grein fyrir því sem fyrir augum ber. Tæknikennsla er góð leið til þess að fræða nemendur um sitt nánasta tækniumhverfi sem þeir búa í. Nemendur komast í tengingu við tækniumhverfið sitt við það að fara út fyrir skólastofuna og upplifa það ásamt kennara. Baldur Sig. Samning lokaverkefna

25. Um síðustu kaflana • Niðurstöður, ályktanir og umræður • Stundum einn og sami kaflinn; stundum tveir eða þrír kaflar • Í niðurstöðukafla skal draga saman niðurstöður • Niðurstöðukafli á ekki að geyma neitt nýtt, áður ókynnt efni, t.d. ekki tilvísanir í nýjar heimildir • Umræðukafli • á að tengja saman inngangskafla um stöðu þekkingar og eigin kafla • ekki draga fram nýtt efni eða ný sjónarhorn – það á allt að vera komið áður Baldur Sig. Samning lokaverkefna

26. Nauðsyn upplýsinga • Skrifa fyrir áhugasaman lesanda – ekki kennara • Sleppa ekki hlekkjum í keðju upplýsinga • það er kallað „skalli“ í texta • íþróttir stuðla að heilbrigði •  mikilvægt að foreldrar stundi íþróttir með börnunum Ekki víst að lesandi hafa sama skilning og höfundur • oft þarf höfundur að líta í eigin barm og hugsa hvort „allir“ skilji allt jafn vel og hann • höfundur er oft orðinn sérfræðingur á sínu sviði, stundum einn af helstu sérfræðingunum, þegar hann hefur lokið við að skrifa meistararitgerð Baldur Sig. Samning lokaverkefna

27. Viðmið til mats Almenn viðmið Sérstök viðmið um eigindlegar / megindlegar rannsóknir Réttmæti rannsóknarspurningar Réttmæti rannsóknaráætlunar Heildarsamhengi Túlkun niðurstaðna • Kynning og gildi • Rökstuðningur • Þekking • Hugkvæmni, frumleiki • Varfærni, heiðarleiki • Gagnrýnið hugarfar • Meðferð heimilda • Framsetning Baldur Sig. Samning lokaverkefna

28. Takk fyrir áheyrnina!Gangi ykkur vel!Nú má spyrja  Baldur Sig. Samning lokaverkefna