ORTHOPEDAGOGISCH WERKVELD DOCENT: Lut Theunis

1. ORTHOPEDAGOGISCH WERKVELDDOCENT: Lut Theunis Arbeids- en organisatiepsychologie: C. Schepers Schoolpsychologie: I. Bernaerts Klinische Psychologie: G. Van Reusel Orthopedagogie: L. Theunis

2. Orthopedagogische werkdomeinen • Kind & Gezin • Jeugdhulpverlening in de gezondheidszorg • De gehandicaptenzorg(2) • De bijzondere jeugdzorg (3) • De integrale jeugdhulpverlening (4) LESBEURT 1 Gezinszorg in Vlaanderen

3. KIND & GEZIN • Diensten en voorzieningen binnen K & G • Preventieve zorg • Kinderopvang en adoptie • Bijzondere zorg en hulpverlening • Nieuwe methodieken Gezinszorg in Vlaanderen

4. PREVENTIEF EN LAAGDREMPELIG DUS VOOR ZOVEEL MOGELIJK MENSEN MET EEN BREDE WAAIER VAN PROBLEMEN ZO VROEG MOGELIJK DUS GEMAKKELIJK BEREIKBAAR DUS GEEN TOEGANGSPOORT AKTIEF OPSPORINGSBELEID Gezinszorg in Vlaanderen

5. Preventieve zorg van K & G • Prenatale consultatiebureaus • Neonatale consultatiebureaus • Opvoedingsconsulenten • gezinsondersteuners • Inloopteams in kansarme buurten • Steun aan initiatieven rond opvoedingsondersteuning • (opvoedingswinkels) Gezinszorg in Vlaanderen

6. PRENATALE CONSULTATIEBUREAU’S • kwetsbare aanstaande ouders • functies • onthaalfunctie • medische prenatale functie • sociale begeleiding • regionale netwerken Gezinszorg in Vlaanderen

7. NEONATALE CONSULTATIEBUREAUS • regioteamleden: verpleegkundige + vrijwilligers + arts + (gezinsondersteuner) • 0 – 3 jaar • bezoeken aan huis + 10 consultaties • medisch • vaccinaties • vragen en behoeften – zorgvraag – van de ouders • opvolgen van ontwikkeling • extra huisbezoeken indien nodig (geacht) • detecteren van risicogezinnen of –situaties • opvoedingsondersteuning • consultaties • methodieken (vb STOP-programma) • respect voor de (verantwoordelijkheid) van de ouders Gezinszorg in Vlaanderen

8. OPVOEDINGSCONSULENTEN • ondersteuning van regioteamleden • informatie, training, supervisie • vb TRIPLE P-programma http://www.kindengezin.be/Images/VerslagTripleP_tcm149-38793.pdf • over ontwikkeling, verzorging en opvoeding • vorming en supervisie aan regioteamleden • ontwikkelen van instrumenten (folders, video, …) • methodiekontwikkeling (bv STOP-programma) • opvoedingsondersteuning bieden • uitbouw van regionale netwerken opvoedings- ondersteuning Gezinszorg in Vlaanderen

9. GEZINSONDERSTEUNERS • lid van het regioteam • ervaringsdeskundigen en interculturele med werkers • functies • preventieve zorg op maat van kansarme gezinnen • achterstandsgezinnen: tekort aan praktische vaardig- heden en inzichten • achterstellingsgezinnen: tekort aan sociaal netwerk • opvangen en interpreteren van signalen en noden • ondersteuningsplan (realistische werkpunten) opstellen • ondersteuningsplan op vlak van opvoeding voor kans- arme gezinnen Gezinszorg in Vlaanderen

10. INLOOPTEAMS • extra en complementair aanbod voor kansarme gezinnen • prenataal tot 3 jaar • in wijken met veel kansarme gezinnen (10) • functies • groepswerking • laagdrempelige onthaalfunctie • coördinatiefunctie • signaalfunctie (naar omgeving, netwerken, …) Gezinszorg in Vlaanderen

11. ( OPVOEDINGSWINKELS ) Welkom bij Ouders & Jeugdhulp • laagdrempelig • CAW-koepel - gemeentelijk - ... • in samenwerking met K & G Gezinszorg in Vlaanderen

12. BIJZONDERE ZORG EN HULPVERLENING • Centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning- CKG • Diensten voor gezinsondersteunende pleegzorg • Vertrouwenscentra Kindermishandeling Gezinszorg in Vlaanderen

13. Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning • kinderen tussen 0 en 12 jaar • zorg die niet kadert in gewone hulpverlening en begeleiding van K & G • intensieve laagdrempelige zorg • werkvormen: • residentieel • semiresidentieel • ambulant • lage maatschappelijke kost Gezinszorg in Vlaanderen

14. werkingsprincipes CKG • subsidiariteitsbeginsel • verantwoordelijkheid • methodisch werken: ondersteuningsplan • multidisciplinair • tijdelijke, kortdurende hulp • optimaliseren van opvoedings- en gezinssituaties • laagdrempelig in bereikbaarheid, toegankelijkheid, ... • samenwerking met andere diensten • ambulante begeleidingen Gezinszorg in Vlaanderen

15. DIENSTEN VOOR GEZINSONDERSTEUNENDE PLEEGZORG • preventieve functie • kinderen tot 12 jaar • kortstondige plaatsing • overbelasting van het gezin - ontwikkelingsbedreigend • draagkracht van het gezin verhogen • ouderlijke verantwoordelijkheid • pleeggezinplaatsing in bijzondere jeugdzorg! Gezinszorg in Vlaanderen

16. VERTROUWENSCENTRA KINDERMISHANDELING • laagdrempelig - gemakkelijk bereikbaar en aanspreek- baar • functies • eerste opvang • verdere exploratie van de melding • specialistische diagnostiek • eventuele doorverwijzing • coördinatie en opvolging van de hulpverlening • zelf intensieve hulp bieden • samenwerking met andere hulpverleningsdiensten: CLB, CGGZ, B.J.B., enz. Gezinszorg in Vlaanderen

17. nieuwe methodieken • laagdrempelig en preventief • opvoedingsondersteuning • werken aan positief ouderschap • een positieve ouder - kind relatie • oog voor ontwikkelingsmogelijkheden • positieve ouderlijke vaardigheden (STOP-programma) • bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen • verdere uitbouw van intensievere ondersteuning t.a.v. risicogezinnen Gezinszorg in Vlaanderen

18. www.kindengezin.be • professional • ‘hier vind je alles over organisatie …’ • Wat doet Kind en Gezin? • Preventiediensten • Welke ‘professionele begeleiding in lastige tijden’ voorziet Kind en Gezin? Gezinszorg in Vlaanderen

19. OPVOEDINGSCONSULENTEN • ondersteuning van regioteamleden http://www.kindengezin.be/Images/VerslagTripleP_tcm149-38793.pdf • vorming en supervisie aan regioteamleden • ontwikkelen van instrumenten (folders, video, …) • methodiekontwikkeling (bv STOP-programma) • opvoedingsondersteuning bieden • uitbouw van regionale netwerken opvoedings- ondersteuning Gezinszorg in Vlaanderen

20. ( OPVOEDINGSWINKELS ) Welkom bij Ouders & Jeugdhulp • laagdrempelig • CAW-koepel - gemeentelijk - ... • in samenwerking met K & G Gezinszorg in Vlaanderen

21. GVA 23. 01.’07 Vader steekt baby neer SERAING – Voor de derde keer al dit jaar is een geval van zware kindermishandeling aan het licht gekomen. Een achttien maanden oude baby vecht voor zijn leven, nadat de vader de kleine met een mes had bewerkt. Eerder kwamen in Oostkamp en Lokeren baby’s om door geweld of verwaarlozing. Een 47-jarige vader die niet kon verkroppen dat zijn jongere vrouw hem wilde verlaten, dronk zich eerst moed in en sloot zich dan met hun zoontje van achttien maanden op in de slaapkamer. Zijn vrouw sloeg onmiddellijk alarm. De politie was snel ter plaatse en aarzelde niet om de kamerdeur in te beuken. Maar te laat. De man had de kleine al verschillende keren gestoken met een mes. De baby lag in een plas bloed. Een medisch team diende ter plaatse de eerste zorgen toe en bracht het jongetje naar het ziekenhuis. Daar vocht het slachtoffertje gisteren nog altijd voor zijn leven. De man is aangehouden voor poging tot doodslag. Vorige week werd een 21-jarige man opgepakt in Oostkamp. Hij had zijn zoontje zo hard dooreengeschud dat de kleine stierf aan de gevolgen van een hersenbloeding. En in Lokeren stierf een zes maanden oude baby de hongerdood. Zijn ouders, beiden drugverslaafd, zijn aangehouden. Gezinszorg in Vlaanderen

22. Tijdens de maandelijkse consultaties waar het gezin Huysmans trouw naar toekomt, merkt de verpleegster van Kind en Gezin op dat de twee kindjes (Maaike 1 jaar, Femke 2 jaar) steeds vuil gekleed zijn. De kinderen ruiken ook niet fris en de ouders slagen er niet in om een gezonde maaltijd voor de kinderen klaar te maken. Driemaal per week wordt er naar Mac Donalds gegaan en verder krijgen de kinderen boterhammen met choco, snoep en frisdrank als maaltijd. Het gezin woont in een sociale woonwijk (Jodenstraat 15 te 2800 Mechelen) in één van de achtergestelde buurten. Ze betrekken een zeer klein appartement met slechts één slaapkamer voor het hele gezin en met slechts minimaal comfort. Vader en moeder zijn beiden werkloos. De ouders zien hun beide kindjes echt graag en zijn er zich niet van bewust dat ze de kinderen niet goed verzorgen. Integendeel, ze zijn fier dat er een derde kindje op komst is. Gezinszorg in Vlaanderen

23. Naar welke voorziening binnen de hulpverlening van Kind & Gezin kan de verpleegster dit gezin doorverwijzen? Motiveer Uw antwoord. • Kent U nog een andere voorziening binnen Kind & Gezin waar dit gezin terecht kan? • Waarom verkiest U de eerste voorziening? • Kan de verpleegster het gezin Harrouch (zoontjes Mohammed 6 jaar en Karim 7 jaar) dat in dezelfde wijk woont en met gelijkaardige problemen kampt, ook naar deze (eerste) voorziening sturen? Motiveer Uw antwoord. • Kent U nog een andere voorziening binnen Kind & Gezin waar de familie Harrouch terecht kan? Waarom zou U het gezin Harroouch wel / niet naar deze voorziening sturen? Gezinszorg in Vlaanderen

24. De ouders van het gezin Segers (weg op As 214 te 3600 Genk) worden door de zorgcoördinator van de lagere school waar hun beide zoontjes (10 jaar, 12 jaar) school lopen, uitgenodigd voor een gesprek omdat de kinderen in de school en in de klas storend aandachtvragend en ongehoorzaam gedrag stellen. Uit dit gesprek blijkt dat de kinderen ook thuis nooit gehoorzamen aan hun ouders en systematisch de regels en grenzen in het gezin overtreden. De ouders zouden graag professionele hulp krijgen om terug opvoedingsgezag over hun kinderen te krijgen. Gezinszorg in Vlaanderen

25. Naar welke voorziening binnen de hulpverlening van Kind & Gezin kan de zorgcoördinator het gezin Segers doorverwijzen? Motiveer Uw antwoord. • Geef het adres van de dichtstbijzijnde voorziening. • Welke voorziening binnen de bijzondere jeugdbijstand zou dit gezin ook kunnen helpen? • Welk van de beide diensten (Kind en Gezin of Bijzondere Jeugdzorg) is voor dit gezin het meest aangewezen? Motiveer Uw antwoord. Gezinszorg in Vlaanderen

26. Tijdens een gesprek met de CLB-medewerker klaagt moeder Marja Willems (Steenweg op Damme 106 te 8000 Brugge) over het gedrag van haar vierjarig zoontje: het kind is de laatste tijd erg ongehoorzaam en krijgt vaak driftbuien wanneer er andere mensen in de buurt zijn. ’s Avonds wil hij niet gaan slapen en als hij toch in zijn bedje wordt gelegd schreeuwt hij de buurt bij elkaar. Op elke vraag van zijn moeder antwoordt het jongetje “neen”, bij elke frustratie gooit hij zich op de grond en begint heel hard te krijsen en om zich heen te slaan. De vader is deze situatie grondig beu. Hij vindt dat de opvoeding van kleine kinderen een vrouwenzaak is. Hij verwijt zijn vrouw dat zij een slechte moeder is en wanneer de spanning te hoog oploopt slaat hij zijn vrouw zelfs. Hij laat zijn vrouw en kind regelmatig in de steek en komt dan ’s avonds niet meer naar huis. Waar hij dan verblijft, weet de moeder niet. Financieel is de situatie niet zo goed: vader geeft slechts een klein gedeelte van zijn wedde af om met de rest onder de weekends grote sier te houden. Ook bij haar ouders kan de moeder niet terecht, integendeel, omwille van een slepende ziekte van haar moeder doen haar ouders regelmatig beroep op haar om hen te helpen. Moeder Marja Willems dreigt door heel deze situatie depressief te worden. Ze heeft geen energie meer en zou ’s morgens liever niet meer uit bed komen. Gezinszorg in Vlaanderen

27. Naar welke voorziening binnen de hulpverlening van Kind & Gezin kan de CLB-medewerker Marja Willems doorverwijzen? Motiveer Uw antwoord. • Geef het adres van de dichtstbijzijnde voorziening. • Welke voorziening binnen de bijzondere jeugdbijstand zou dit gezin ook kunnen helpen? • Welk van de beide diensten (Kind & Gezin of Bijzondere Jeugdbijstand) is voor dit gezin het meest aangewezen? Motiveer Uw antwoord. Gezinszorg in Vlaanderen

28. DIENSTEN EN VOORZIENINGEN BINNEN DE GEZONDHEIDSZORG • Centra voor geestelijke gezondheidszorg – CGG • Kinderpsychiatrische diensten – k-diensten • Centra voor ambulante revalidatie - CAR Gezinszorg in Vlaanderen

29. Centra voor geestelijke gezondheidszorg • extramuraal • multidisciplinair in diagnose en behandeling • kleinschalig • ambulant • ernstig en chronisch risico i.v.m. geestelijke gezondheid • kinderequipe • gevarieerde problematiek Gezinszorg in Vlaanderen

30. Kinderpsychiatrische diensten • ernstige problematieken • (semi)residentieel • leefgroepen • observatieperiode • uitgebreid diagnostisch onderzoek • in verschillende settings • behandelingsfase • therapieën – individueel of in groep • leefgroepwerking • gezinsbegeleiding Gezinszorg in Vlaanderen

31. Centra voor Ambulante Revalidatie • stoornis – beperking - handicap • doelstellingen • voorkomen, verminderen of wegwerken van (secundaire stoornissen of beperkingen • nastreven van een adequater functioneren en participeren • ondersteuning van de omgeving • diagnostische fase • intakegesprekken • persoonsgerichte diagnostiek • omgevingsgerichte diagnostiek • handelingsgerichte diagnostiek Gezinszorg in Vlaanderen

32. behandelingsfase gericht op de cliënt • ontwikkeling (sociale vaardigheidstraining, …) • psychosociale interventies • hulp bij technische aanpassingen en hulpmiddelen • informatie en adviesverstrekking • behandeling gericht op de omgeving • informatie en voorlichting • handelingsgerichte adviezen en trainingen • psychosociale ondersteuning • betrekken in het nazorgproces • behandeling gericht op de interactie tussen beide Gezinszorg in Vlaanderen

33. CASUS ANNELEEN BLZ 24 Gezinszorg in Vlaanderen