Przewodnik turystyczny po gminie Ulanów

1. Przewodnik turystyczny po gminie Ulanów

2. Ulanów to miasto w woj. podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ulanów, położony u ujścia Tanwi do Sanu. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego. • Miasto jest ośrodkiem usługowym i turystyczno-wypoczynkowym. Funkcjonuje w nim drobny przemysł wikliniarski i chemiczny. • W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii lubelskiej, diecezji sandomierskiej, dekanatu Ulanów. • W odległości 3 km od miasta, przebiega droga krajowa nr 77. ULANÓW

3. Miasto założone przez Stanisława Ulinę Ulińskiego w 1616 r. w widłach Sanu i Tanwi. W XVII wieku istnieją cechy kuśniersko-krawiecki i cech szewski. Na początku XVIII wieku powstaje tu cech retmański. Prawa miejskie od 1616 r. Sławę i bujny rozkwit od XVII do XIX wieku Ulanów zawdzięcza rozbudowanemu rzemiosłu szkutniczemu oraz silnemu ośrodkowi flisackiemu. U ujścia Tanwi do Sanu znajdowała się przystań rzeczna zwana „palem”, do której zawijały statki żeglugi śródlądowej. Przy „palu” w Ulanowie naprawiano statki. W latach wojen szwedzkich w XVII wieku Ulanów ucierpiał od najeźdźców. Podobnie zresztą w czasie wojen w następnym wieku, kiedy różne wojska łupiły miasto. • W połowie XIX wieku właścicielem Ulanowa wraz z przyległymi dobrami (Bieliniec, Wólka Bielińska, Bieliny, Glinianka i Dąbrowica) był Stanisław hr. Mniszek. Po jego śmierci w roku 1860 dobra te przypadły jego synowi, Alfonsowi hr. Mniszkowi (ur. 1828), żonatemu z Jadwigą z hr. Dunin-Borkowską. Od tej ostatniej zakupił je w 1892 roku Stefan Sękowski (1859-1910), żonaty z Karloliną ze Szlachtowskich (1866-1926). Po śmierci Stefana Sękowskiego Ulanów wraz z przyległymi wsiami nabył Witold ks. Czartoryski (1864-1945). • Zniszczenia z okresu I wojny światowej i emigracja części ludności miasta do Ameryki, spowodowało zmniejszenie liczby mieszkańców Ulanowa i utratę praw miejskich w 1934 r. • Ulanów odzyskał prawa miejskie w 1958 r. • W 2009 w Ulanowie odbył się Międzynarodowy Zjazd Flisaków. HISTORIA

4. Ulanów z lotu ptaka

5. Znajdują się tutaj dwa zabytkowe drewniane kościoły: Kościół Parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Barbary z 1643 r. oraz kościół p.w. św. Trójcy wzniesiony w XVll wieku, który 29 marca 2002 roku został całkowicie zniszczony przez pożar, odbudowany staraniem mieszkańców.

6. Urząd Gminy i Miasta Ulanów ma swoją siedzibę w rynku w zabytkowym budynku dawnej szkoły podstawowej.

7. U ujściu rzeki Tanew do Sanu znajduje się miejsce widokowe zwane Cypel. Stoi tam krzyż postawiony na pamiątkę Misji Parafialnych. W pobliżu zobaczyć można domki flisackie, które przetrwały w niezmienionej formie do dzisiaj, pamiętające czasy przedwojenne.

8. Domki flisackie

12. Muzeum Flisactwa Polskiego

13. Baza Flisacka

14. Pomnik Jana Pawła ll Zabytkowy krzyż

15. Hotel „Galicja” Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy

16. Na skraju lasu  przy obecnej ul. T. Buli, w pobliżu szkoły położony jest cmentarz żydowski z 1700 roku. Jesienią 1942 r. na cmentarzu złożono zwłoki kilkudziesięciu osób, rozstrzelanych podczas deportacji Żydów z Ulanowa. Znajduje się na nim 150 macew , w większości z XlX wieku.

17. Wólka Tanewska leży w bliskim sąsiedztwie Ulanowa i jest dużą wsią przysiółkową. Od Ulanowa oddziela ją rzeka Tanew, która kilkaset metrów dalej kończy swój bieg, zasilając wody Sanu. • Niedaleko mostu na Tanwi, na początku wsi stoi malownicza, murowana kapliczka. Ustawiona jest dość nietypowo, bokiem do drogi a frontem do Tanwi. W tympanonie widnieje wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej co świadczy, że kapliczkę wzniesiono zwierzając Matce Bożej swój dobytek i życie, prosząc tym samym o ochronę przed wodami obydwóch rzek. Wólka Tanewska

19. Dąbrówka • Dąbrówka to miejscowość, w której mieszka około 600 osób. Znajduje się tutaj bardzo stary kościółek pod wezwaniem św. Onufrego, wybudowany w 1764 roku. Wcześniej był cerkwią, a z czasem przekształcił się w kościół katolicki. • Rzeka Tanew, która przepływa obok, jest miejscem kąpieli i spływów kajakowych . Jadąc w kierunku górki (przysiółek Dąbrówki) spotykamy liczne stawy. Są one własnością ludzi mieszkających blisko tych zbiorników. Przyjeżdżają tu zapaleni wędkarze. Przy jednym z nich znajduje się dogodne miejsce na ognisko i wypoczynek. Obok stawów prowadzi malownicza trasa rowerowa. Wiedzie ona głównie przez las ku Wólce Tanewskiej.

20. Rozdół jest to urokliwe miejsce znajdujące się w lesie należącym do Glinianki. Płynie tam strumień, który podobno nigdy nie wysycha. Jest to świetne miejsce na zorganizowanie ogniska. Oprócz strumienia o pięknej przyrody możemy zobaczyć tam stary drewniany krzyż, który został poświęcony ludziom, którzy zginęli tam z rąk NKWD podczas ll Wojny Światowej. Rozdół na także, własną legendę brzmi ona następująco : • W miejscu w, którym teraz tryska źródełko stał mały kościół. Z biegiem czasu kościółek zatapiał się w bagnach, które stawały się coraz większe. Teraz nic nie zostało po świątyni zatopionej w miejscu dzisiejszego Rozdołu. Niektórzy ludzie do dziś twierdzą, że o północy słychać tam bijące dzwony. Rozdół

22. korybutka • Korybutka to polnołąkowa enklawa za Bukowiną, którą na przełomie XVll i XVlll wieku władali potomkowie rodu Korybutów Wiśniowieckich. Z zachowanych przekazów wiemy, że ostatnią z nich była Anna, żona Michała Zamojskiego, którego grób znajduję się w kościele parafialnym w Bielinach. • Na Korybutce stał modrzewiowy dworek myśliwski. Ostatni właściciele tych ziem, Czartoryscy, oddali tę posiadłość w dzierżawę Żydom. Wybudowali oni stajnie, studoły i spichlerz. O dawnej świętości tefo terenu świadczą dziś resztki kasztanowej alei. Korybutka była miejscem postoju i popasu dla stad zwierząt pędzonych przez żołnierzy radzieckich z Niemiec do ZSRR zaraz po zakończonej ll wojnie światowej. • Jest to miłe miejsce, gdzie można spędzić czas z przyjaciółmi na łonie natury. Często organizowane są tam ogniska i wycieczki rowerowe. Korybutka zachwyca pięknem łąk i lasów.

23. Bukowina to wieś położona w gminie Ulanów. Znajduje się tu Cmentarz wojenny o powierzchni 600 m². • To zabytkowy cmentarz założony w 1914 roku, usytuowany jest w północno-wschodniej części miejscowości. • Cmentarz miał kształt wydłużonego prostokąta. Początkowy układ mogił został zatarty. Na cmentarzu pochowanych jest 96 żołnierzy poległych w latach 1914 i 1915 różnych narodowości. • Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, teren cmentarza został uporządkowany, a sam cmentarz został otoczony ogrodzony. Na cmentarzu postawiono duży drewniany krzyż. W roku 2004 został on zamieniony na metalowy, oraz postawiono pomnik z tablicą informującą z napisem „CMENTARZ WOJENNY żołnierzy wielu narodowości poległych w I wojnie światowej „ • Na terenie cmentarz został także pochowany jeden żołnierz polski poległy we wrześniu 1939 roku. Bukowina

25. Bieliny to wieś szlachecka o tysiącletniej tradycji, która została wybudowana w okolicach rzeki San. W jej pobliżu znajdują się takie wsie jak Bieliniec, Wólka Bielińska, Glinianka i Bukowina. • Długosz- polski historyk podaje, że pierwszym właścicielem Bielin był dziedzic Jan Jugoszowski, pieczętujący się herbem Habdank. Był on również w posiadaniu Bielińca, Glinianki i wielu innych pobliskich miejscowości. Posiadanie wsi przez Jugoszowskich przypadło na przełom XV i XVI wieku. • W latach 50.  XVIII w. właścicielką Bielin i Ulanowa została Elżbieta Anna Dulska, córka Michała Korybuta Wiśniowieckiego, żona ordynata Zamoyskiego, wojewodzina smoleńska. Ufundowała ona budowę okazałego, murowanego, barokowego kościoła w Bielinach. • W XIX w. doszło do kolejnej zmiany właściciela. Wieś znalazła się w posiadaniu hrabiów Mniszchów. Hrabia Alfons, jeden z braci Mniszchów, historyk, humanista, był fundatorem klasztoru Zgromadzenia Sióstr Dominikanek w Bielinach. Kolejną właścicielką była hrabina Jadwiga Mniszchowa, która w 1892 r. sprzedała wieś księciu Świerykieło i przeniosła się do Lwowa. Po nim Bielinami zarządzał dziedzic z Wojsławia Stefan Sękowski, od 1911 r. książę Smoliński, a następnie aż do1944 r. książę Witold Czartoryski. Liczni właściciele Bielin pozostawili tutaj trwałe ślady swego włodarstwa. Wybudowano kościół, klasztor, pałac (zwany dworkiem). W dziedzinie kultury należy zwrócić uwagę na bogaty zbiór dzieł bibliograficznych, zbiór obrazów, wystrój wnętrza pałacu, wokół którego znajdował się rozległy park z rzadkimi okazami drzew i krzewów (dziś zachowany fragmentarycznie). Poza tym wielowiekowy kontakt dworu z miejscową ludnością wnosił wzory i innowacje w szerzeniu kultury rolnej. Bieliny

26. Tablica pamiątkowa na początku miejscowości

27. Szlachecki Pałacyk

28. W centrum wsi znajduje się kościół p.w. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika, w 1997 podniesiony do rangi sanktuarium. Dzięki pomocy Kurii w Sandomierzu udało się w 1998 r. sprowadzić do sanktuarium relikwie św. Wojciecha z Gniezna. W tym samym czasie odnaleziono również relikwie św. Wojciecha, będące w posiadaniu parafii od najdawniejszych czasów. Sanktuarium św. Wojciecha w Bielinach stało się miejscem modlitwy do Boga za wstawiennictwem wielu świętych i błogosławionych. Bieliny słyną z kultu św. Wojciecha, który, jak mówią legendy, przechodził tędy i uratował ludzi od suszy. Znajduje się tutaj również Klasztor Sióstr Dominikanek .

29. 1. Trasa rozpoczyna się przed budynkiem Zespołu Szkół w Ulanowie. Kierujemy się w stronę lasu. Mijamy po prawej stronie GCK, a za nim cmentarz żydowski. Jedziemy ok. 1200 m w kierunku Ośrodka Szkoleniowego – Wypoczynkowego „Tanew” Wjeżdżamy na teren ośrodka wypoczynkowego, mijając po prawej stronie hotele „Tanew” i „Galicja” 2. Następnie przez 1400 m jedziemy prosto ścieżkami wzdłuż rzeki Tanew. Mijając po lewej stronie most w Dąbrówce, kierujemy się ścieżkami w stronę Zwolaków. Dalej jedziemy prosto 2400 m przez Zwolaki i dojeżdżamy do skrzyżowania w pobliżu leśniczówki (do drogi krajowej 858) 3. Na skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Jedziemy prosto wzdłuż lasu sosnowego, w stronę Dąbrowicy, pokonując 1400 m. 4. Następnie skręcając w prawo, przejeżdżamy polaną zwaną „Wielką Łąką”. Jedziemy drogą żwirową 2220 m. 5. Teraz skręcamy w lewo i jedziemy drogą asfaltową pod górkę 1600 m. Przy dużej sośnie rosnącej po lewej stronie drogi skręcamy w prawo, w leśną, piaszczystą drogę. Trasa rowerowa po południowej części gminy (ok. 26 km)

30. 6. Po około 200 m dojeżdżamy do miejsca ze źródełkiem, zwanego „Rozdołem”. • Możemy się tutaj zatrzymać na odpoczynek. • 7. Wyjeżdżając z „Rozdołu”, skręcamy w prawo i jedziemy 150 m szeroką leśną drogą • do skrzyżowania . Po 800 m dojeżdżamy do krzyża i „Wielkiego Dębu” , gdzie • skręcamy w prawo. • Pokonując około 1600 m, skręcając następnie w prawo, w trzecią z kolei leśna dróżkę. • Wjeżdżamy w aleję kasztanową na tzw. Korybutce. • 9. Wyjeżdżamy tą samą drogą, która przyjechaliśmy i skręcamy w prawo na drogę do • Bukowiny. Przejeżdżamy przez Bukowinę, pokonując łącznie 2800 m. • Dojeżdżamy do wsi Bieliny. Jedziemy ulicami: Niwa i Parkowa. Zatrzymujemy się w • parku. • Po opuszczeniu parku, jedziemy 1400 m ulicą Świętego Wojciecha. Mijamy szkole • podstawową, klasztor sióstr Dominikanek i Sanktuarium św. Wojciecha. Na wysokości • cmentarza skręcamy w lewo, w żwirową drogę i kierujemy się w stronę tzw. „Wysokiego • Lądu” ( skarpa z rozległym widokiem na San). • Wracamy do głównej drogi w Bielinach, kierujemy się w lewo w stronę Ulanowa-2500m. • Przed przystankiem w Wólce Bielińskiej skręcamy w prawo i jedziemy w kierunku • Glinianki. (1926 m) • Na rozwidleniu dróg wjeżdżamy w ulicę Ulanówską i kierujemy się w stronę Ulanowa. • Dojeżdżając do drogi krajowej 858, skręcamy w lewo i dojeżdżamy do rynku w • Ulanowie .( 1100 m) • 16. Opuszczamy rynek, kierując się w ulicę Piłsudskiego. Na skrzyżowaniu, gdzie po lewej • stornie widoczny jest kościół p.w. św. Trójcy, a po prawej umieszczony na postumencie • krzyż, wjeżdżamy w ulicę T. Buli, którą docieramy do początkowej trasy.

32. Prezentację wykonała: Aleksandra Wołoszyn