Geleneksel Portföy Yaklaşımı

1. Geleneksel Portföy Yaklaşımı • Geleneksel Portföy Yönetiminin Amaçları • 1.Yatırımcının sağlayacağı faydayı maksimize etmek. Yatırımcının risk ve getiri bileşenlerine ilişkin fayda tercihlerini maksimize edecek bir portföyü oluşturmak

2. 2. Geleneksel Portföy Yaklaşımında • -Yatırımcının temel ihtiyaçlarını karşılayabilme oranı: Yatırıma aktaracağı tasarruf düzeyi • -Yatırıma ayırabileceği fonların düzeyi • -Yatırıma ayrılan bu fonların tekrar başka amaçlar için çözülebileceği olasılığı ortaya konmalıdır. Böylelikle portföyde likidite ilkesi de gözetilmiş olacaktır.

3. Portföy Oluşturacak Yatırımcılar hakkında Toplanması Gerekli Bilgiler • Yaş • Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişilerin Sayısı • Meslek • Elde Ettiği Gelir • Diğer Gelirleri • Toplam Gelir Miktarı ve Olası Devamlılık Süresi • Tasarruf Eğilimi • Sigortalı Olması • Gayrimenkul Yatırımları • Miras • Özel Vergi Problemleri • Portföyün Amacı

4. Geleneksel Portföy Yönetiminde Portföyün Amacı • 1.Cari Fiyatlarla Gelir Elde Etme İhtiyacı • 2.Sabit Fiyatlarla Gelir Elde Etme İhtiyacı • 3.Cari Fiyatlarla Ana Paranın Korunması İhtiyacı • 4.Sabit Fiyatlarla Ana Paranın Korunması İhtiyacı • 5.Vergiden Muafiyet ihtiyacı • 6.Yatırımcının Tavrı

5. Bir yatırım portföyünün yaratması gereken gelir miktarı Et=t zamanında portföyün sağlamak zorunda olduğu gelir miktarı Ho=Portföyün oluşturulduğu andaki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiş satınalma gücü (1+a)=t zamanına kadar fiyatlar genel düzeyinde değişmeleri yansıtan katsayı Qt=t zamanında diğer kaynaklardan ele edilen gelir miktarı

6. Portföy Bileşimini Sınırlayan Bir Başka Faktör: Ana Paranın Korunması İhtiyacı • Portföye dahil edilecek paranın değerinin korunması konusunda göz önünde bulundurulması gereken hususlar; • Elde Tutma Süresi • Rehin Değeri • Enflasyon -

7. -Elde Tutma Süresi :Yatırımcının likiditeye ihtiyacının doğru biçimde saptanması gerekir. -Rehin Değeri: Portföy yatırımın güvenceolarak gösterilerek,ödünç para bulma olasılığınınolup olmamasıdır.Böyle bir olasılık varsa ödünç para bulma olasılığına göreportföyde tahvili ağırlıklı şekillendirmek gerekebilir. Özellikle devlet tahviller veya tanınmış şirketlereait tahviller portföye dahil edilmelidir.

8. -Enflasyon: Enflasyonist dönemlerde portföye dahil edilen varlıkların enflasyon karşısında portföydeki paranın değerini koruması gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında özellikle sabit getirili tahvillerin enflasyon karşısında bu korumayı sağlayamadığı ancak hisse senetlerine yapılan yatırımın bunu nispeten yerine getirdiğini söylemek doğru olacaktır.

9. Geleneksel Portföy Yaklaşımında Menkul Kıymetlerin Seçilmesi • 1.Hisse senetlerine yatırım yapılırken,daha çok sayıda ve farklı endüstrilere ait hisse senetlerinin seçilmesi • 2.Tahvil yatırımlarında ise aynı vadeye sahip tahvillerin portföy içinde ağırlığının azaltılması • 3.Portföye alınacak menkul kıymet sayısı arttıkça, Portföy riskinin azalacağını öngörmektedir.

10. Geleneksel Portföy Yaklaşımında Yalın ve Endüstrilere göre Çeşitleme • Geleneksel portföy yaklaşımında çeşitlendirme yapılırken gözönünde bulundurulan temel yaklaşım “ÜSTÜNLÜK” ilkesidir. • Üstünlük ilkesi; Yatırımlara Ait Mevcut beklenen getiri düzeyleri • Karşılaştırıldığında,en iyi yatırım, riski en düşük olan yatırımdır.

11. Geleneksel Yaklaşımda Çeşitlendirme; • Geleneksel yaklaşımla yapılan çeşitlendirmede “YALIN ÇEŞİTLENDİRME” yöntemi kullanılır. • Örnek :200 farklı menkul kıymetten oluşan bir portföy,20 farklı menkul kıymetten oluşan bir portföye göre 10 kez daha iyi çeşitlendirilmiş olarak kabul edilmektedir. • Yalın çeşitlendirmede menkul kıymetlerin getirileri arasındaki ilişki dikkate alınmaz.

12. Çeşitlendirme Yapılırken Aşağıdaki Stratejiler İzlenir. • 1.Farklı Endüstrilerdeki İşletmelerin Hisse Senetleri Alınabilir • 2.Farklı İşletmelerin Hisse Senetleri Alınabilir. • 3.Farklı Bölge ve Ülkelerdeki İşletmelerin Hisse Senetleri Alınabilir. • 4.Hisse senedi ve tahvil gibi farklı yatırım araçları portföye dahil edilebilir. • 5.Yatırım Ortaklığı, yatırım fonu ve holding gibi işletmelerin menkul kıymetleri satın alınabilir. • 6.Çeşitli ürünleri olan işletmelerin hisse senetleri alınabilir. • 7.Geçmişte fiyatları birlikte ve aynı yönde hareket etmeyen işletmelerin hisse senetleri alınabilir.

13. Aşırı Çeşitlendirmenin Sakıncaları • 1.Gerekli getiriyi sağlamayan menkul kıymetlerin portföye dahil edilme olasılığı • 2.Çok sayıda menkul kıymeti kapsayan portföyün yönetimi güçtür. • 3.Portföydeki menkul kıymet sayısı arttığında araştırma maliyetleri artmaktadır. • 4.Küçük miktarlarda menkul kıymetlerin satın alınması,büyük miktarlarda menkul kıymet satın alımına göre daha fazla komisyon ödenmesine neden olur.

14. MODERN PORTFÖY YAKLAŞIMI • 1950’lerde MARKOWİTZ tarafından ortaya konulmuştur. • Temel belirleyiciler; • 1.Portföyün riski farklılaşabilir • 2.Etkin sınır • 3.Portföy seçiminde temel hareket noktası “üstünlük ilkesidir.”.

15. Modern Portföy Kuramının Temelleri • Portföy analizinin iki temel boyutu bulunmaktadır. • -Menkul kıymetlere yatırım yapan yatırımcılar • -Portföyü oluşturan finansal varlıklar • Portföy oluşturulurken öncelikli olarak yatırımcının beklentileri göz önüne alınmaktadır.

16. Modern Portföy Kuramının Temelleri • -Portföy getirilerinin Belirsizliği • -Menkul kıymet getirileri arasındaki ilişki (Kovaryans, Korelasyon)

17. Modern Portföy Kuramının Varsayımları • 1.Yatırımcının amacı fayda fonksiyonunu maksimize etmektir • 2.Yatırımcılar yatırım kararlarını sadece beklenen getiri ve riske göre algılarlar. • 3.Yatırımcıların risk ve getiri hakkında beklentileri homojendir.Bütün yatırımcılar aynı risk düzeyinde daha fazla getiriyi azına tercih ederler. • 4.Yatırımcılar özdeş zaman ufkuna sahiptirler. • 5.Sermaye piyasası oldukça etkindir.Yatırımcılar için sözkonusu bilgilere eş zamanlı olarak ulaşmak mümkündür. • MARKOWİTZİN ORTALAMA VARYANS MODELİ

18. Ortalama Varyans Ölçütü • Ortalama Varyans Modelinde Kullanılan Değişkenler: • Beklenen Getiri • Varyans • İki yatırım seçeneği arasında Beklenen getirisi yüksek olan veya aynı beklenen getiri düzeyinde riski düşük olan alternatif tercih edilmektedir.(Üstünlük İlkesi)

19. Ortalama varyans ölçütüne Örnek: • İMKB de işlem gören iki işletmeye ait hisse senetleri için tanımlayıp yatırımların beklenen getiri ve varyansını tanımlayalım: • Ortalama varyans ölçütünü kullanarak portföye dahil edeceğimiz hisse senedini belirleyelim.

20. 2002 yılı Ocak ayı ile Ekim ayı arasındaki 10 döneme ait Ereğli ve Alcatel hisse senetlerinin getirileri tabloda verilmiştir. • Dönem Ereğli Alcatel • 1 0.15 0.00 • 2 0.74 0.54 • 3 0.05 -0.07 • 4 -0.18 -0.02 • 5 -0.08 0.10 • 6 -0.04 0.03 • 7 -0.17 0.00 • 8 -0.14 -0.05 • 9 -0.22 -0.09 • 10 0.02 -0.07 0.13 0.37

21. Herbir hisse senedi için ortalama getiri ve varyansı hesaplarsak Ortalama getiriler

22. Her iki hisse senedine ait varyanslar • Varyanslar

23. Tablo değerlerini kullanıp her iki hisse senedi için ortalama getiri ve varyans hesaplandığında • Ereğli için beklenen ortalama getiri=0.013 • Alcatel için beklenen ortalama getiri=0.037 • Ereğli için varyans=0.708 • Alcatel için varyans=0.309

24. Yorumlama • Görülüğü gibi Alcatelin beklenen ortalama getirisi Ereğli’den daha yüksek ve Alcatel’in riskliliğini gösteren varyans Ereğli’den daha düşüktür. • Ortalama getiri ve varyans karşılaştırmasına göre tercih edilecek menkul kıymet Alcateldir.

25. Sermaye Piyasalarında Denge Modelleri ve Endeks Modelleri • Markowitz’in 1952 yılında modern portföy kuramının temellerini ortaya koymasından sonra birçok araştırmacı bu modeli geliştirmiş ve genel denge modellerini ortaya koymuştur.

26. Markowitz’in modelinden sonra ortaya atılan denge modelleri • 1.Finansal Varlıkları Fiyatlama Modeli (Capital Asset Pricing Model CAPM) • 2.Tek ve Çok Endeksli Modeller (Single Index – Multifactor Models) • 3.Arbitraj Fiyatlama Modeli (Arbitrage Pricing Theory APT) • 4.Pazar Etkinlik Modeli (Capital Matket Efficiency)

27. 1.Finansal Varlık Fiyatlama Modeli(CAPM) • Model kısaca tanımlanırsa; • CAPM’e göre herhangi bir hisse senedinden yatırımcıların beklediği getiri oranının risksiz faiz oranına ve riskin çeşitlendirmeyi yansıttığı durumdaki risk primine eşit olacağını savunan bir önermeye dayanılarak geliştirilmiş bir modeldir.

28. CAPM’in özelliği; Bir menkul kıymetin beklenen getirisi -Risksiz Faiz Oranına -Pazar Risk Primine -Menkul Kıymetin Beta Katsayısına Bağlıdır. Risksiz faiz oranı daha önce açıklanmıştı Risk Primi: Belirli bir riskli varlıkla daha az riskli varlığın beklenen getirileri arasındaki farktır. Risk Primi=E(Rm)-Rf E(Rm)=Pazar Portföyünün Beklenen Getirisi Rf=Risksiz Faiz Oranı(Risksiz Getiri)

29. Beta Katsayısı • CAPM de bir menkul kıymetin sistematik riski beta katsayısı ile ölçülür. Beta,belirli bir hisse senedinin ne ölçüde pazarla birlikte hareket ettiğini gösteren bir ölçüttür. • Portföyümüze dahil ettiğimiz her bir menkul kıymetin pazardan tamamiyle bağımsız hareket etmeyeceğini düşündüğümüzde modele beta katsayının dahil edilmesi modeli daha da gerçek yaşamdaki uygulamaya yakınlaştırmaktadır.

30. Portföyün Beta Katsayısı • Portföy beta katsayılarına bakıldığında düşük beta katsayısına sahip menkul kıymetlerden oluşan bir portföyün kendisinin beta katsayısı da düşük olur. • Çünkü herhangi bir menkul değerler setinin betası, o seti oluşturan menkul değerlerin betalarının ağırlıklı ortalamasına eşittir.

31. Portföy betasının formülü =Portföyün getirilerinin pazarın getirilerine oranla ne ölçüde dalgalandığını yansıtmaktadır. Wi=İ inci hisse senedine yapılan yatırımın oranını Beta İ= ise i inci hisse senedinin beta katsayısını göstermektedir.

32. Eğer hisse senetlerinin ortalama betasından daha yüksek betalı bir hisse senedi portföye eklenirse, o zaman portföyün betası ve sonuç olarak beklenen getirisi de artar • Örnek:Bir yatırımcı herbirine 10 000 dolar yatırılmış 10 hisse senedinden oluşan 100000 dolarlık bir portföye sahipse ve her hisse senedinin betasıda 0,8 ise o zaman portföyün betası da 0,8 dir. • Bu durumda portföy pazardan daha az risklidir. • Portföy göreceli olarak daha dar bir aralıkta fiyat değişmelerine ve daha küçük getiri dalgalanmalarına maruz kalmaktadır.

33. Portföydeki hisse senetlerinden birinin satıldığını ve yerine beta katsayısı 2 olan bir hisse senedinin alındığını varsayalım; Bu durumda portföyün betası 0,8’den 0,92’ye yükselecektir

34. Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modelinin Varsayımları • 1.Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcı bulunmaktadır.Bu nedenle menkul kıymetlerin piyasa fiyatı bireysel davranışlardan etkilenmemektedir. • 2.Her bir yatırımcı için yatırım dönemi aynıdır ve menkul kıymetler bir ay, üç ay gibi aynı tek dönem süresince elde tutulur • 3. Bütün varlıklar pazarlanabilir ve bölünebilirdir. • 4.Risksiz bir varlığın bulunduğu varsayılmıştır. Bütün yatırımcılar risksiz faiz oranından istedikleri kadar borç alabilmekte ve verebilmektedirler.

35. 5.Bütün yatırımcılar dönem sonundaki servetlerinden bekledikleri faydayı ençoklaştırmaya çalışmakta ve riskten kaçınmaktadırlar. • 6.bütün yatırımcılar yatırım kararlarını getirilerin olasılık dağılımına dayanarak almaktadırlar. • 7.Bütün yatırımcıların beklenen getiri ve varyans hakkındaki beklentileri homojendir. • 8.Piyasada hiçbir giderle karşılaşılmaksızın tüm bilgileri elde edebilme olanağına sahiptirler.

36. CAPM Formülü Beklenen Getiri Risksiz Faiz Oranı Beta Risk Primi Örnek:Risksiz faiz oranı %10, E(Rm) %25, Beta 1,2 ise beklenen getiri =%10+1,2(%25-%10) =%28

37. Finansal Varlık Pazar Doğrusu(Hisse Senedi Pazar Doğrusu) • Bir hisse senedinin betası,dahil olduğu portföyün riskine yaptığı katkıyı ölçtüğünden, optimal bir portföy için uygun bir risk ölçüsü oluşturur. • Bir hisse senedinin ya da portföyün kabul edilebilir risk primi, betanın bir fonksiyonu olmalıdır. Sermaye varlıkları fiyatlama modeli bu çıkarımı desteklemektedir ve daha da öteye giderek, hisse senedinin risk primi ile direkt olarak orantılı olduğunu söylemektedir.

38. Risk Primi= • Beklenen Getiri ve Beta ilişkisi finansal varlık(hisse senedi) Pazar doğrusu olarak aşağıdaki grafikte olduğu gibi gösterilmektedir.

39. Finansal Varlık Piyasa Doğrusu • E(Rm) (%) FVPD E(Rm)-Rf=Finansal Varlık Piyasa Doğrusunun Eğimi E(Rm) Rf 1 Beta Pazar portföyünün Betası Beklenen Getiri ve Beta İlişkisi

40. Sermaye Piyasa Doğrusu ve Finansal Varlık Piyasa Doğrusu Arasındaki Fark • Sermaye piyasası doğrusu etkin portföylerin risk primini portföyün standart sapmasının bir fonksiyonu olarak gösterirken,FVPD ise tek bir hisse senedinin risk primini hisse senedi riskinin fonksiyonu olarak göstermektedir. • İyi çeşitlendirilmiş bir portföyün içindeki bir hisse senedinin (CAPM çerçevesinde) risk ölçütü ise onun standart sapması ya da varyansı değil portföyün toplam varyansına katkısını gösteren hisse senedinin betasıdır.

41. Finansal Varlık Piyasa Doğrusu –Yatırım Performansı • FVPD yatırım performansının • ölçülmesinde iyi bir ölçüt teşkil • etmektedir.Herhangi bir yatırımın • beta ile ölçülen riski veri iken, FVPD • bu riski kompanse etmek için • yatırımcının arzu ettiği getiri • seviyesini de göstermektedir.

42. FVPDbeklenen getiri ve beta ilişkisini gösteriyor olmasıyla uygun fiyatlanmış hisse senetlerinin tam olarak bu doğru üzerinde yer alacağını söyleyebiliriz. • Eğer yatırımcı hisse senedinin düşük değerlenmiş ve satın alınmasının iyi olacağı sonucuna ulaşırsa, FVPD’nun gösterdiği beklenen getirinin üstünde bir seviyeden bahsediyoruz demektir. • Bu nedenle düşük değerlenmiş hisse senetleri FVPD nun üzerinde , aşırı değerlenmiş hisse senetleri ise finansal varlık piyasa doğrusunun altında yer almaktadır.

43. FVPD’nun gösterdiği uygun beklenen • getiri (Fair expected return) ile • yatırımcının gerçekte beklediği • beklenen getiri (actually expected • return) arasındaki fark hisse • senedinin alfası olarak • adlandırılmaktadır.

44. Örnek: • Beklenen Pazar getirisinin%55,risksiz getirinin %30 ve hisse senedinin betasının1,5 olması durumunda FVPD’nun bu hisse senedi için önereceği beklenen getiri • 30+1,5x(55-30)=%67,5 olacaktır. • Eğer herhangi bir yatırımcı sözkonusu hisse senedi için %75lik bir beklenen getiri öngörüyorsa ; • Hisse senedinin alfası

45. Hisse senedinin alfası Bu durum aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. E(Rm)% FVPD 75 Buradan hisse senedi yatı- rımlarının,alfası sıfırda fark lı olan(düşük ya da aşırı değerlenmiş hisse senetlerinin araştırılmasında ibaret ol duğu sonucu çıkarılabilir. 67,5 55 30 Beta 1,5 1 Hisse senedinin alfa değeri

46. Hisse senetlerine ait alfa katsayılarıyla yönetim stratejisi oluşturulması Hisse senetlerinin alfa katsayılarına bakılarak pasif bir portföy yönetim stratejisi oluşturulabilir. Alfasıpozitif olan hisse senetlerinin portföy içindeki ağırlığının arttırılıp,alfasınegatif olanların ağırlığının ise azaltılarak portföyün yönetilebileceği söylenebilir.

47. Özetle CAPM • 1.Riskli bir yatırımın riskinin bir bölümü çeşitlendirme yoluyla azaltılabilir. Bu özelliğin sebebi finansal varlıkların kendilerine özgü sistematik olamayan risklerinin büyük portföylerde etkisini yitirirken,sistematik risklerin bütün varlıkları etkilemesidir.

48. 2.CAPM de sistematik olmayan risk elimine edilebildiğinden, riskli bir yatırımın getirisinin alınan sistematik riskin karşılığı olacağını ifade eder.Varlığın sistematik riski beta ile ifade edilir. • 3.Getiri Risk Oranı • 4.Riskli bir varlık yatırımın üç öğesi vardır • 1. Paranın zaman değeri (r) • 2. Pazar risk primi • 3. Varlığın betası

49. : • bitti