Ontwikkeling van de muziek in de middeleeuwen & Esthetica

1. Ontwikkeling van de muziek in de middeleeuwen&Esthetica

2. Muziek • Gregoriaans • Wereldlijkemuziek • Liturgisch drama en kerkelijkemuziek • Ontwikkeling van meerstemmigemuziek

3. Kerkelijkemuziek- Romaans Begrippen: Liturgie Getijden Gregoriaans Psalmen Eenstemmige, nietinstrumentalemuziekwerdgezienals de bestemanierom god teaanbidden.

4. Muzieknotatie • Guido van Arezzo • Solmisatie • Johanneshymne

5. In hedendaagsnotenschrift

6. Liturgisch drama • Ontstaanvanuitgezongenmissen • Rolverdeling en dialogen: tropes • Paastrope quem quaeritis(Wie zoekt gij?) Priester richt zich tot de 3 Maria’s. • In Latijn • Steeds verderuitgebreid tot complete theatraleopvoering. • ‘volkse’ variant: Passiespel

7. MusicaMundana • Theologie en muziektheorie: Hemelsemuziek. Muziekalsmanierom Gods werktedoorgronden • Musicahumana: de menselijke stem is voorditdoel het meestgeschikt.  Door het ontbreken van muziekinstrumentenwordt de ontwikkeling van meerstemmigheid (harmonie) gestimuleerd.

8. Polyfonie in de kerkelijke muziek • Poly= meerFoon = Stem meerstemmigheid Homofoon: eenstemmig • Notre Dame: kapelmeestersspelenbelangrijkerol in ontwikkelingmeerstemmigegezongenkerkmuziek. • Cantor: Leiderkoor en muziekdocentkerk • Hoofdmelodie=Cantus Firmus • Contratenor: 2e en 3e stem naast de bestaandemelodielijn. Tweede en derde stem hebben ‘vrijbewegende’ melodielijnen. Stemmengaandusniethelemaalgelijk op. • Perotin: Videruntomnes(1198)

9. La Messe de NostreDame (1363) • Oudstebekendemis van 1 componist: • Guillaume de Machaut. • Vasteonderdelenmis: Ordinarium Kyrie “Heerontfermt u over ons” Gloria “Eeraan god” Credo “Geloofsbelijdenis” Sanctus “Heilig” Agnus dei “Lam gods” (Doorontwikkeling: 200 jaar later, Palestrina)

10. Hofmuziek en wereldlijke muziek Motet d’ardantdesir Muzikalebegeleiding en dansmuziek trommel met fluit, triangel, zink harp, luit, schalmei en rechtsonder speelt een man op het portatief . In de middeleeuwenwerdnognietvastgelegdwelk instrument welkepartijspeelde. Estampie : langzameinstrumentaledansmuziek

11. Italiaanse wereldlijke muziek uit het Trecento • Florence- Florentijnse school: voorlopers van de Renaissance: Giotto, Landini, Dante, Lorenzetti. • Trecento= 14e eeuw • Madrigaal: vocale compositie (bijvoorbeeld gedicht) op wereldlijke tekst. • Ballata: Verhalend danslied met coupletten en refreinen, volksliedkarakter. • Landini: combineerdeontwikkelingenuit de fransekerkmuziek met muziek van troubadours. Codex Squarcialupi: Ecco, la primavera

12. Esthetica: Mimesis • Esthetica= leer van het schone, kunstfilosofie • Belangrijkeideeen over kunstuit de oudheid. Waarom? Deze hebben tot de dag van vandaaginvloed! • Mimesis= nabootsing, ideedatkunst de werkelijkheidmoetnabootsen. • Plato (427-347 v.C.): mooiedingenzijnmooiomdatzelijken op de zuivereschoonheid van de ideeënwereld…. ideeënleer? • In Plato’s tijdwerdervooralrealistischekunstgemaakt. Zouhijhierwel of geenvoorstander van zijngeweest?

13. Esthetica: Aristoteles (384-322 v.C.) • “Onzezintuigenzijn de poorten tot de werkelijkheid” • Noodlot • Kunstomeenmogelijkeanderewereldvoortespiegelen

14. Basisregelsvoor de tragedie Wat is tragedie? In een tragisch theaterstuk loopt het slecht af met de hoofdpersoon. Dit is het grote verschil met komedie, waarin alles goed af loopt. Meestal word de hoofdpersoon gestraft vanwege trots, hebzucht of koppigheid. Ook zit er vaak een les in een tragedie. Tragedies werden opgevoerd tijdens jaarlijkse Griekse feesten ter ere van de godheid Dionsysus. Toneelschrijvers konden tijdens deze gelegenheden een prijs winnen met hun nieuwste stukken.De Griekse filosoof Aristoteles (384 - 322 v.Chr.) stelde een boek samen met regels voor tragedieschrijvers. Volgens hem is het doel van een tragedie om bij het publiek medelijden of angst op te roepen. Regels: • Eenheid van tijd: een toneelstuk moest niet meer dan de gebeurtenissen van een dag vertellen. Iets uit een ver verleden werd verteld in plaats van gespeeld. • Eenheid van plaats: het stuk moest zich op dezelfde plaats afspelen. Dit is het podium. • Eenheid van handeling. Alles wat op het podium gebeurd moest direct met het verhaal te maken hebben. De tragedies die zijn bewaard uit die tijd zijn voornamelijk afkomstig van Aeschylos (ca. 525-456 v.Chr.), Sophocles (496-406 v.Chr.) en Euripides (484-406 v.Chr.).

15. Vasteopbouw Expositie: introductie van de karakters en situatie. Motorisch moment: dramatischeontwikkelingwordtingezet. (conflict) Climax: hoogtepuntdramatischehandeling. Crisis: fase van onzekerheid. Peripetie: ommekeer. Ontknoping: afloop, Catastrofe: rampzaligeafloop. Kun je eensprookjeverzinnendataan deze afloopvoldoet? Voorbeeld: Ifigeneia in Aulis

16. Opdracht: mediatheek Opdracht: ontwikkeling van muziek in de middeleeuwen. 1. Ga naar http://static.digischool.nl/mu/leerlingen/geschiedenis/middeleeuwen/algemeen.htm • Lees de pagina’s over middeleeuwse muziek en beluister de muziekfragmenten. • N.b. Deze site is al wat ouder en gemaakt voor leerlingen die het muziekexamen oude stijl deden. Dat betekent dat jullie niet alle op de site genoemde begrippen hoeven te kennen, maar alleen de begrippen die in de jullie eigen boek genoemd worden. Ook kan het zijn dat niet al het geluidsmateriaal meer werkt. 2. Zoek op youtube naar opnames van middeleeuwse muziek. • Maak een worddocument aan. • Zoek 4 middeleeuwse liederen op uit de volgende stijlen: • 1. Gregoriaans • 2. Middeleeuws motet uit de wereldlijke muziek, van troubadours of minnesänger • 3. Polyfone kerkmuziek uit de NotreDameschool • 4. Italiaanse wereldlijke muziek uit de veertiende eeuw. • Beschrijf van ieder fragment: • - Om welke soort muziek het gaat. • - Wat de kenmerken zijn. • - Waar en met welk doel het uitgevoerd werd. • - (indien bekend) de componist. Kopieer de links van de fragmenten in het document. • Nu heb je een soort playlist van 4 fragmenten. Mail deze naar je buurman/buurvrouw en naar j.belger@kgcnijmegen.nl 3. Beluister de middeleeuwse playlist van je buurman of buurvrouw.

17. Volgende week: Middeleeuwsestadswandeling. Verzamelen in lokaal. Meenemen: • Telefoon met internet (als je die hebt) • Camera • Ietsomteschrijven.