DERS YAZILIMLARININ TASARIMI, DEĞERLENDİRİLME YAKLAŞIMLARI VE SEÇİMİ

1. DERS YAZILIMLARININ TASARIMI, DEĞERLENDİRİLME YAKLAŞIMLARI VE SEÇİMİ

2. DERS YAZILIMLARININ TASARIMI • Bilgisayar yazılımlarının tasarımı, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, yazılımı kullanacak hedef öğrenci kitlesi için zengin ve verimli öğretim ortamları oluşturabilme adına titizlikle ele alınması gereken dinamik bir süreçtir.

3. Uygulamada karşılaşılan en büyük sorunlardan birisi bu tür yazılımların eğitsel yöntem ve süreçler konusunda deneyimsiz kişilerce hazırlanması ve yazılımların eğitsel anlamda eksik bir altyapıya sahip olmasıdır.

4. Ders yazılımlarının geliştirilmesi sürecindeki işlemler; • Tasarım ekibinin seçilmesi • İhtiyaç analizinin yapılması • Hedeflerin belirlenmesi • Hedef kitlenin analizi • Tasarım öğelerinin belirlenmesi • Yazılım araçlarının belirlenmesi • Tasarımın bilgisayar ortamına aktarılması • İçeriğin tasarlanması ve şablona yerleştirilmesi • Ara değerlendirmelerinin yapılması • Yardımcı malzemelerin geliştirilmesi • Pilot denemenin yapılması • Son kontrollerin yapılması ve çoğaltma işlemleri yapılmalıdır.

5. Tasarım Ekibinin Seçilmesi • Bir ders yazılımını geliştirilirken; • öğretim tasarımcısı, • programcı, • konu uzmanı, • grafik tasarımcı, • ölçme değerlendirme uzmanı ve • satış destek sorumlusu gibi çeşitli uzmanlık alanlarına sahip ekip üyeleri birlikte çalışmak durumundadır.

6. Ders yazılımı tasarımının bir ekip işi olduğu gerçeğinden hareketle, ekip üyeleri belirlenirken, çeşitli uzmanlık alanlarına sahip ekip üyelerin seçilmesine dikkat edilmelidir.

7. Ders Yazılımlarını Değerlendirme Yaklaşımları • Değerlendirme sürecinde öncelikli olarak değerlendirilecek olan ürünün açıklığa kavuşturulmasında yarar vardır. • Unutulmaması gereken nokta ise; değerlendirmenin eğitimde bir amaç değil, sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için bir araç olduğudur. • Ders yazılımlarının tasarımında değerlendirmenin durağan bir aşamadan çok, tasarımda belirlenen hedeflere ulaşılıncaya kadar devam eden dinamik bir süreçtir.

8. Ders yazılımlarının değerlendirilmesinde temel olarak iki temel yaklaşım işe koşulmaktadır. • Bunlar; • biçimlendirmeye yönelik değerlendirme (Formative Evaluation) • düzey belirlemeye yönelik değerlendirmedir (Summative Evaluation).

9. Biçimlendirmeye Yönelik Değerlendirme (Formative Evaluation) • Tasarımın her aşamasında devam eden bir değerlendirme biçimidir. • Bu tip bir değerlendirmede, tasarım süreci boyunca ortaya çıkması muhtemel olan eksikliklerin araştırılması ve gerekli düzenlemelerin yapılması başlıca hedeftir.

10. Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme sürecinde yer alan evreleri her biri kendine ait çeşitli alt basamaklardan oluşan bölümlere ayrılmaktadır. • Söz konusu evreler, uygulamanın tasarımından, son kullanıcıya sunulduğu beta sürümüne kadar çeşitli adımlar içerisinde yer almakta, toplanan veriler konu uzmanları ve kullanıcılar tarafından iç ve dış gözden geçirmelere tabi tutulmaktadır.

11. Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme • Düzey belirlemeye yönelik değerlendirme, tasarım sürecinin sona ermesi ve yazılımın kullanıcılara sunumu ile başlayan bir uygulamadır.

12. Gerçek kullanıcılar, tasarlanan sistemin işleyişi ile ilgili birtakım önerilerde bulunurlar. • **** Biçimlendirmeye yönelik değerlendirme ürün geliştiricilerin ilgilerine hizmet eden, düzey belirlemeye yönelik ise ürünü kullanacak olan hedef kitleye hizmet eden bir yöntemdir.

13. Değerlendirmede Yöntem ve Yaklaşımlar • Değerlendirmenin sağlıklı yapılabilmesi amacıyla yazılım değerlendirmede kullanılan yaklaşımlar; • Dolaylı, • Doğrudan, • Tümleşik.

14. 1- Dolaylı Değerlendirme • Dolaylı değerlendirme teknikleri çoğunlukla ders yazılımının özellikleriyle ilgili kontrol listelerinin kullanımını öngörmektedir. • Dolayısıyla, dolaylı değerlendirme yaklaşımına göre kullanılan şablona uyan yazılım “kaliteli”, uymayan yazılım da “kalitesiz” olarak nitelenmektedir.

15. Dolaylı değerlendirme yaklaşımında kullanılan teknikler; • Boyuta dayalı değerlendirme, • İlkeye dayalı değerlendirme, • Standarda dayalı değerlendirme

16. 2- Doğrudan Değerlendirme • Doğrudan değerlendirme yöntemi, dolaylı değerlendirmeden farklı olarak, yazılımla ilgili kalite göstergelerinin deneysel bir yaklaşımla, gerçek ortamlarda gözlenmesini ya da ölçülmesini öngörmektedir.

17. Doğrudan değerlendirme yaklaşımı temelde kullanıcıların öğrenmeleriyle ilgili hususları kapsadığı için, yazılıma ait etkililik ve verimlilik dışında kalan kalite göstergelerini kapsamamaktadır. • Değerlendirmenin kapsamını belirlemek için ise şu sorulara yanıt aranmaktadır. • Yazılım öğretici özelliği taşımakta mıdır? • Yazılımın öğretici özelliğinden ne kadar emin olunabilir? • Yazılımda, içeriğin aktarımı amacıyla hangi öğretim yöntemi kullanılmaktadır? • Yazılım sayesinde öğrenciler ne oranda öğrenme gerçekleştirmişlerdir? • Yazılımın öğrenme üzerindeki etkisi diğer yazılımlarla kıyaslandığında yeterli midir?

18. Dolaylı ve doğrudan değerlendirme yöntemleri arasında karşılaştırma yapıldığında doğrudan değerlendirme yöntemindeki güvenirlik yüzdesinin dolaylı değerlendirmeye göre fazla olduğu söylenebilir. • Her ne kadar doğrudan değerlendirme yöntemi dolaylı değerlendirme yöntemine üstünlük sağlıyor olsa da, sağlıklı bir değerlendirme için her ikiyöntemin birbirini tamamlayıcı, özelliklerinin bir arada kullanılmasında yarar vardır. • Bu noktada tümleşik değerlendirme yönteminden söz etmek yerinde olacaktır.

19. 3- Tümleşik Değerlendirme • Her iki yaklaşımın karması niteliğinde olan bu yaklaşım; • Dolaylı ve doğrudan değerlendirmenin sınırlılıklarından korunarak mevcut avantajlarından yararlanma ilkesine dayanmaktadır. • Dolaylı ve doğrudan değerlendirme yaklaşımlarının bir arada kulanılmasını öngörmekle birlikte iki yaklaşımın toplamı anlamına gelmemektedir. • Mümkün olduğunca doğrudan değerlendirme, gerektirdiği durumlarda da dolaylı değerlendirme yaklaşımı öngörmektedir. • Tüm kalite göstergelerinin değerlendirme kapsamına alınmasını, böylelikle kalitenin tüm boyutlarıyla ve güvenilir bir şekilde değerlendirilmesini öngörmektedir.

20. Ders Yazılımlarının Seçimi • Bir dersi ya da bir konuyu öğretmeyi amaçlayan herhangi bir öğretim materyalinin seçiminde olduğu gibi, ders yazılımlarının seçimi de oldukça önemli ve özen gösterilmesi gereken bir konudur.

21. Nitelikli ders yazılımlarının en temel özelliği, bu yazılımların öğretme-öğrenme ilkelerine uygun olarak hazırlanmış olmaları ve kullanımlarının kolay olmalarıdır. • Bu özelliklerin karşılanması, ancak işbirliğiiçinde çalışan bir tasarım ekibi ile olanaklıdır.

22. Ders yazılımlarının seçiminde standart bir seçim kriteri olmamasına karşın genel olarak aşağıdaki değişkenler göz önünde bulundurularak bir tercih yapılabilir. • Amaca Uygunluk • Hedef Kitleye Uygunluk • Maliyet, • Güncellik, • Teknik Destek.

23. Kolay kullanım sağlayan bir ders yazılımı: • Kolayca çalıştırılabilir. • İstenildiği zaman yazılımdan çıkmak mümkündür. • Kullanıcının daha önce kaldığı yerden çalışmaya başlamasına olanak sağlar. • Ana bölümler arasındaki geçişlere izin verir. • Bir iç tutarlılığa sahiptir. Kullanılan araçları yazılımın kullanımı sırasında hep aynı işlevi görür. • Anlaşılır ve net ifadelerle geribildirim sağlar. • Kullanıcıya dilediği kadar tekrar olanağı sunar.