Formy ochrony środowiska oraz instytucje zajmujące się monitorowaniem środowiska

1. Formy ochrony środowiska oraz instytucje zajmujące się monitorowaniem środowiska

2. Co to jest ochrona środowiska? Ochrona przyrodysą to ogólnie rozumiane działania mające na celu zachowanie środowiska naturalnego w jak najmniej zmienionym kształcie, oraz mogące przywrócić środowisku zdegradowanemu wygląd zbliżony do naturalnego.

3. Formy ochrony przyrody w Polsce • Parki narodowe • Parki krajobrazowe • Rezerwaty przyrody • Pomniki przyrody • Użytki ekologiczne • Obszary chronionego krajobrazu • Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej • Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe • Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt

4. Parki Narodowe • Najwyższa prawną formą ochrony przyrody w Polsce jest Park Narodowy. Jest to obszar chroniony , który musi być większy niż 1000 ha. Parki narodowe obejmują wiele często odrębnych ekosystemów, nie przekształconych lub częściowo zmienionych przez człowieka. • Główną rola parków narodowych jest ich funkcja naukowa, następnie wychowawcza, rekreacyjna i krajoznawcza. W parkach narodowych istnieją 2 formy ochrony: ścisła - zakazująca wszelkiej ingerencji, oraz częściowa- dopuszczająca pewną ingerencje prowadzącą do przywrócenia naturalnego stanu. • W naszym kraju ogólna powierzchnia wszystkich 23 parków narodowych wynosi 3 145 km2 co stanowi ok. 1% powierzchni Polski. Wynik ten jest znacznie niższy niż w większości krajach europejskich.

5. Parki Narodowe • Babiogórski Park Narodowy • Białowieski Park Narodowy • Biebrzański Park Narodowy • Bieszczadzki Park Narodowy • Park Narodowy Bory Tucholskie • Drawieński Park Narodowy • Gorczański Park Narodowy • Park Narodowy Gór Stołowych • Kampinoski Park Narodowy • Karkonoski Park Narodowy • Magurski Park Narodowy • Narwiański Park Narodowy • Ojcowski Park Narodowy • Pieniński Park Narodowy • Poleski Park Narodowy • Roztoczański Park Narodowy • Słowiński Park Narodowy • Świętokrzyski Park Narodowy • Tatrzański Park Narodowy • Park Narodowy Ujście Warty • Wielkopolski Park Narodowy • Wigierski Park Narodowy • Woliński Park Narodowy

6. Rezerwaty przyrody • Rezerwat to obszar zdecydowanie mniejszy niż park narodowy. Ochroną może być objęty jeden szczególny ekosystem bądź całość przyrody ożywionej jak i nieożywionej. Podobnie jak w przypadku parków wyróżniamy rezerwaty ścisłe i częściowe. Ze względu na to co chronią dzielimy je na florystyczne, leśne, łąkowe, faunistyczne, wodne, krajobrazowe, przyrody nieożywionej. Największym powierzchniowo rezerwatem w Polsce jest rezerwat krajobrazowy nad Gopłem. Zajmuje on 12684 ha. Ogólnie rezerwaty przyrody zajmują 0,4% powierzchni Polski.

7. Pomniki Przyrody Obecnie w Polsce istnieje 20 tyś pomników przyrody. Są to szczególne i cenne pojedyncze obiekty zarówno martwe jak i żywe. Mogą to być np: • Bardzo stare okazy drzew - "Dąb Królewski" w Puszczy Niepołomickiej, "Dąb Jagiełły" w Puszczy Białowieskiej, "Lipa Kochanowskiego" • Eratyki (głazy narzutowe)- "Trygłów" i 12 apostołów" na wybrzeżu • Skały- "Maczuga Herkulesa" w Ojcowskim Parku Narodowym • Jaskinie - Mroźna, Raj • Skupiska drzew - Rezerwat Cisów na górze Jawor w Bieszczadach, • Aleje - Aleja Lipowa w Rzucewie koło Pucka

8. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt • Ten rodzaj ochrony dotyczy poszczególnych gatunków zagrożonych wyginięciem. Objęte są one ochroną całkowitą, natomiast te gatunki które są cenne dla przyrody i gospodarki objęte są ochrona częściową. • Do zwierząt chronionych zaliczamy m.in. modliszkę, niedźwiedzia brunatnego, bobra, rysia, żbika, wszystkie gatunki węży, ropuchy, kumaki, traszki, wszystkie gady, sowy, orły ryjówki, dzięcioły, skowronki nietoperze, jesiotra zachodniego. Natomiast rośliny chronione to: paproć długosz królewski, widłaki, rosiczki, sasanka, kosodrzewina, limba, lilia złotogłów, krokus, dziewięćsił, szarotka, miłek wiosenny, tojad, przebiśnieg, zawilec, cis.

9. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu • Są to tereny o wyjątkowych walorach zdrowotno- sanitarnych, krajobrazowych, przyrodniczych. Możliwości ingerencji człowieka w środowisko Ne są tak ograniczone jak w parkach narodowych. W roku 1991 istniało w naszym kraju 76 parków krajobrazowych i 226 obszarów chronionego krajobrazu. Łącznie zajmują one 20 % powierzchni polski.

10. Użytki ekologiczne • Użytki ekologiczne – mają chronić niewielkie fragmenty przyrody cenne w skali lokalnej. Najczęściej obejmują one pozostałości ekosystemów, w których występują rzadkie gatunki roślin i zwierząt. • Użytkiem ekologicznym mogą być naturalne niewielkie zbiorniki wodne, na przykład oczka śródpolne, bagna, fragmenty torfowisk, kępy drzew i krzewów i tym podobne obszary, które często określa się mianem ,,nieużytków’’ a w których przetrwały gatunki roślin i zwierząt ustępujące ze środowisk zmienionych przez człowieka. Użytki powołuje rada gminy lub wojewoda na wniosek osób fizycznych, organizacji społecznych lub stowarzyszeń obywateli.

11. Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej • Stanowiska dokumentacyjne tworzy się w celu zabezpieczenia dostępnych na powierzchni ziemi miejsc występowania ważnych pod względem naukowym i dydaktycznym formacji geologicznym może więc być fragment nieczynnego kamieniołomu lub żwirowni. Decyzje o ich utworzeniu podejmuje rada gminy lub wojewoda.

12. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe • "Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne." • Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników i historyków.

14. Instytucje w Polsce zajmujące się monitorowaniem środowiska Ministerstwo Środowiska / Minister Środowiska. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska • Początki jego działalności sięgają roku 1980.Podstawowe zadania to: kontrola przestrzegania prawa ochrony środowiska oraz badanie stanu środowiska w skali całego kraju. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. • Jest instytucja państwową mającą na celu realizację Polityki Ekonomicznej Państwa poprzez finansowanie inwestycji w ochronie srodowiska i gospodarce wodnej, w obszarze ważnym z punktu widzenia procesu dostosowania do wymogów UE. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. • Jej zadaniem jest kontrola realizacji przepisów związanych z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów przyrody. Inspekcja ta bierze udział w procesie lokalizacji inwestycji, przekazywania obiektów lub instalacji do użytku, które mogą w dużym stopniu oddziaływać na środowisko. Ma możliwość wstrzymania działalności, która narusza zasady ochrony środowiska.

15. Państwowa Rada Ochrony Przyrody. Do jej głównych zadań należy przedstawienie Ministrowi Środowiska opinii o stanie środowiska naturalnego, przedstawienie Ministrowi propozycji mających na celu tworzenie warunków ochrony środowiska oraz do zachowania obecnego stanu lub jego poprawy. Ponadto do obowiązków PROP można zaliczyć: ocena stanu przyrody i wykorzystanie obszarów chronionych do celów naukowych, przedstawienie wszelkiego rodzaju wniosków w sprawach ochrony środowiska, opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska oraz opiniowanie programów badawczych w zakresie ochrony środowiska Komisja Ochrony Środowiska. Wchodziła w skład stałych komisji senackich w czasie V kadencji. Po wyborach parlamentarnych w 2005 roku została wcielona do Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska. Przedmiotem działania tej komisji były: ochrona środowiska i kształtowanie środowiska, ochrona zasobów naturalnych , gospodarka wodna, leśnictwo i gospodarka leśna, łowiectwo, edukacja ekologiczna, gospodarka finansowa państwa w zakresie ochrony środowiska, atomistyka i ochrona radiologiczna, współpraca z zagranicą w zakresie polityki ekologicznej