SOCJOLOGIA WYKŁAD II INSTYTUCJE SPOŁECZE ORAZ PROCES SOCJALIZACJI

1. SOCJOLOGIA WYKŁAD II INSTYTUCJE SPOŁECZE ORAZ PROCES SOCJALIZACJI

2. CO TO JEST INSTYTUCJA? • Potoczne rozumienie instytucji • Problem przenikania się słownictwa potocznego i naukowego • Optyka socjologii skupiona na instytucjach społecznych – od samego początku jako samodzielnej dyscypliny koncentrowała się na najważniejszych składowych całości, np. na rodzinie, własności, podziale pracy, państwie, języku i religii

3. AUGUSTA COMTA WIZJA SPOŁECZEŃSTWA • Podstawową komórką społeczną jest rodzina • Motywem łączenia się ludzi w szersze zbiorowości jest postępujący podział pracy • Wyjście poza więzy rodzinne wymaga wypracowania porządku ponadrodzinnego – organizację polityczną • Organizacja polityczna nie jest wystarczającą podstawą spójności i równowagi – konieczna jest religia • Dla wspólnoty uczuć konieczny jest też język

4. HERBERT SPENCER I JEGO INSTYTUCJE • Stosunki, organizacja, kontrola, regulacja, przymus • Instytucje to wszystko to, co prowadzi do uspołecznienia niespołecznego z natury człowieka do współdziałania z innymi (coraz liczniejszymi) ludźmi • Podobna do Comte'owskiej wizja rozwoju społeczeństw od wspólnot rodzinnych, opartych na więzach krwi, do nowoczesnego społeczeństwa bazującego na skodyfikowanym porządku prawnym • Od społeczeństwa militarnego do społeczeństwa industrialnego – od mechanizmu do organizmu

5. EMILA DURKHEIMA PROGRAM SOCJOLOGII • Instytucje to zespół ustalonych działań oraz idei, które jednostki zastają jako coś gotowego i narzucającego się im mniej lub bardziej nieodparcie • Socjologia jako nauka o instytucjach • Prototyp wszelkich społecznych instytucji – religia • Inicjacja jednostki do społeczeństwa poprzez religię → obrzędy religijne jako zespalanie zbiorowości → obrzędy religijne jako kultywowanie tradycji → funkcja euforyczna obrzędów religijnych (zawór bezpieczeństwa) • Niepokój związany z ateizacją współczesnego społeczeństwa

6. WSPÓŁCZESNA WIZJA INSTYTUCJI • Przejście od statycznej, XIX wiecznej wizji instytucji jako niezmiennych elementów rzeczywistości społecznej do rozumienia instytucji w kategoriach struktur długiego trwania • Powiązanie instytucji z dynamicznym rozumieniem kultury jako procesu społecznego • Pojęcie systemu aksjo-normatywnego: normy i wartości → wiązki norm i wartości czyli procedury → rola kontekstu społecznego (dziedziny życia społecznego, np. prokreacja i wychowanie) → zbiór reguł związanych z określonym kontekstem społecznym = instytucja

7. INSTYTUCJE A SOCJALIZACJA • Przyjęcie takiego rozumienia instytucji stawia w centrum zainteresowania kwestię „przystosowania” jednostek do reguł obowiązujących w społeczeństwie • Socjalizacja to proces wdrażania się jednostek do sposobu życia swojej grupy i szerszego społeczeństwa przez uczenie się reguł i idei zawartych w kulturze • Socjalizacja pierwotna – typowa dla wczesnego etapu rozwoju, w ramach grup pierwotnych, nacechowana emocjonalnie, automatyczna internalizacja wzorców • Socjalizacja wtórna – późniejsza w rozwoju, w ramach innych niż pierwotne grup, niekoniecznie nacechowana emocjonalnie, wybiórcza internalizacja wzorców

8. PORZĄDEK SPOŁECZNY • Instytucje są tymi elementami społeczeństwa, których podstawowym zadaniem jest zabezpieczanie porządku i ładu społecznego • Instytucje i instytucjonalizacja działań ludzkich należą do podstawowych mechanizmów szeroko rozumianej kontroli społecznej • Instytucje kontrolują ludzkie działania → narzucają wzory działania → określają obowiązujący jeden z wielu możliwych kierunków działania

9. KONTROLA SPOŁECZNA • Kontrola nieformalna – wszystkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych i wszystkie reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na zasadzie obyczaju • Kontrola formalna – wszystko to, co zapisane w formie regulaminów poszczególnych organizacji i stowarzyszeń, a przede wszystkim w skodyfikowanym prawie