Wiedza o społeczeństwie

1. Wiedza o społeczeństwie Temat: Terroryzm

2. Terroryzm Terroryzm – pojęcie najczęściej definiowane jako użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw w drodze do realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej populacji, jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych obywateli zmusić do odpowiednich zachowań. W każdej sytuacji należy uwzględnić czynnik psychologiczny – zastraszenie, wymuszenie lub propagandę, a także rozbicie więzi społecznych. Manifestacja Hamasu. Fot. EMILIO MORENATTI AP

3. Terroryzm Znawcy przedmiotu dzielą terroryzm na polityczny, kryminalny oraz na indywidualny i zbiorowy. Większość z powszechnie znanych organizacji zajmujących się terroryzmem, uprawiała i uprawia terroryzm polityczny. Ma on na celu zmianę ekipy rządzącej, zmianę systemu politycznego, wymuszenie wprowadzenia pewnych rozwiązań prawnych, bądź oderwanie części terytorium od danego państwa i założenie nowego państwa lub przyłączenie go do już istniejącego. Cechą charakterystyczną terroryzmu kryminalnego jest natomiast fakt, iż terrorysta działa z pobudek "niższych", najczęściej materialnych. Do podstawowego zestawu tego typu działań należą porwania dla okupu, niszczenie mienia, sabotaż oraz szantaż. Grupy uprawiające terroryzm polityczny bardzo często zajmują się również terroryzmem kryminalnym, dochodami z którego finansują działalność polityczną. Niektóre z tych grup przechodzą coraz wyraźniej od terroryzmu politycznego ku kryminalnemu, ewoluując w zwykłą zorganizowaną grupę przestępczą.

4. Terroryzm Podział na terroryzm indywidualny i zbiorowy służy określeniu, czy przedmiotem ataku terrorystycznego staje się konkretna osoba, czy też przypadkowa zbiorowość. W wypadku zabójstwa konkretnego polityka czy porwania biznesmena mówimy o terroryzmie indywidualnym, którego ofiara jest ściśle określona. Jednak większość ataków terrorystycznych motywowanych politycznie jest przejawem terroryzmu zbiorowego, którego ofiarami padają przypadkowe osoby. Kłopoty z określeniem co jest, a co nie jest terroryzmem, wynikają w dużej mierze z silnych związków tej tematyki z polityką. Wciąż nie są rozstrzygnięte następujące pytania: czy terroryzmem jest to zbrojne atakowanie polityków bądź funkcjonariuszy policji?, czy w niektórych sytuacjach terroryzm może być usprawiedliwiony?, czy można mówić o terroryzmie stosowanym przez państwo? Opinie wyrażane w tych kwestiach są zawsze uzależnione od przekonań moralnych oraz poglądów politycznych obywateli, zazwyczaj kształtowanych przez media. Terrorystyczny atak w Mosulu 11 listopada 2004 roku

5. Terroryzm Lata trzydzieste i czterdzieste XX wieku to okres rozwoju państw, które są najczęściej przytaczane jako kraje rządzone terrorem: hitlerowskie Niemcy i stalinowski ZSRR. Po II wojnie światowej zjawisko terroryzmu zaczęło osiągać kształty obecne. W roku 1959 powstała ETA. W latach 60 – tych pojawiło się zjawisko określane mianem islamskiego terroryzmu. Dnia 5 września 1972 roku podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium doszło do jednego z najgłośniejszych ataków określanych jako terrorystyczne. Grupa uzbrojonych Palestyńczyków z organizacji "Czarny Wrzesień", uprowadziła sportowców ekipy Izraela. Podczas nieudolnej próby odbicia, zakładnicy zginęli. Lata 70 – te i 80 – te to rozwój skrajnie lewicowych organizacji w Europie Zachodniej (RAF, Baader-Meinhoff, Czerwone Brygady). Intensyfikacji uległa działalność ETA i IRA. W tym okresie pojawiło się też zjawisko sponsorowania terroryzmu przez niektóre państwa, jako swego rodzaju ersatz (zastępnik) wojny. Lata 60 – te i 70 – te to okres największej aktywności organizacji skrajnie prawicowych np. OAS (Organizacja Tajnej Armii – 1961 roku).

6. Terroryzm W latach 80 - tych pojawił się nowy rodzaj zamachowców - samobójcy. Ich ataki w Bejrucie i na Sri Lance wstrząsnęły światem. Na początku lat 90 – tych przez krótki czas wydawało się, że terroryzm jest w odwrocie. Jednak intensyfikacja konfliktu palestyńsko-izraelskiego oraz rozpoczęcie przez Al Kaidę walki przeciwko USA rozbiło te złudzenia. Coraz aktywniej działają skrajne, fundamentalistyczne grupy islamskie, dla których przemoc ma charakter sakralny. Terrorystów islamskich cechuje ślepe posłuszeństwo wobec przywódców duchowych. Jednym z najgłośniejszych ugrupowań terrorystycznych ostatnich lat, głównie za sprawą ataku na budynek World Trade Center w Noeym Jorku i Pentagon (11 września 2001 roku) jest Al. – Kaida. Tworzy ją sieć wielu organizacji fundamentalistycznych z różnych krajów arabskich, które prowadzą terroryzm na skalę globalną.

7. Podział organizacji terrorystycznych • Ogólny: • grupy separatystyczno – nacjonalistyczne, • grupy religijne, • grupy „czystej ideologii”, np. ultraprawicowe, skrajnie lewicowe, • grupy pojedynczych celów – z pogranicza przemocy politycznej (np. ekologiczne, antyglobalistyczne), • grupy popierane lub sponsorowane przez państwo. • Ze względu na zrealizowane cele strategiczne: • grupy rewolucyjne – zmierzające do obalenia porządku politycznego, • grupy subrewolucyjne – zmierzające do uzyskania ustępstw (koncesji) politycznych od władz państwa lub społeczności międzynarodowych, • grupy parapolityczne – ugrupowania z pogranicza przemocy politycznej i bandytyzmu, ukierunkowane na wąski zakres wymuszanych zmian.

8. Podział organizacji terrorystycznych • Organizacje terrorystyczne współczesnego świata dzieli się na trzy grupy: • nacjonalistyczne (etniczne), np. Irlandzka Armia Republikańska (IRA), Kraj Basków i Wolność (ETA), Czarny Wrzesień i Al. Fatah (Palestyna), • religijne, np. Hezbollah – Partia Boga, Dżihad – Święta Wojna, Bractwo Muzułmańskie, • lewackie, np. włoskie Czerwone Brugady, niemiecka Frakcja Czerwonej Armii (RAF), peruwiańska TupacAmaru, japoński Świetlisty Szlak. • Współcześnie terroryści przeprowadzają coraz mniej ataków o podłożu ideologicznym • wymierzonych w konkretne osoby. Rośnie natomiast znaczenie akcji, których celem są • całe grupy przypadkowych ofiar oraz obiekty strategiczne.

9. Terroryzm Walkę z terroryzmem można podzielić na kilka rodzajów . Pierwszy, to bezpośrednia walka z terrorystami oraz organizacjami terrorystycznymi, zarówno w drodze działań ochronnych (wzmacnianie ochrony fizycznej i technicznej zagrożonych obiektów - np. budynków rządowych, lotnisk jak również osób), jak również ofensywnych - operacji policji lub sił militarnych wymierzonych w terrorystów, mających doprowadzić do aresztowania osób podejrzewanych o tego rodzaju przestępstwa, rozbicia ich struktur, udaremnienia zamachów terrorystycznych (np. odbicia zakładników). Są to działania bardzo szerokie i zróżnicowane, angażujące siły policyjne, wojskowe, służby specjalne, ratownicze i inne struktury państwowe. Barierę bezpieczeństwa buduje Izrael wzdłuż granicy z terytoriami palestyńskimi, by odgrodzić osiedla żydowskie i terytorium Izraela od Palestyńczyków

10. Terroryzm Drugim - jest likwidowanie przyczyn terroryzmu. Problemem jest trudność w określeniu przyczyn występowania zjawiska, gdyż ich wyjaśnienie zależy w dużej mierze od poglądów osób je tłumaczących - zwłaszcza że nie zawsze są to obiektywnie istniejące czynniki (niedemokratyczny system polityczny, kryzys gospodarczy, agresja zewnętrzna). Nierzadko są to po prostu radykalne przekonania samych terrorystów, wyznawane przez nich teorie spiskowe, a w niektórych przypadkach - zaburzenia psychiczne. Niektóre przyczyny terroryzmu nie są usuwalne z przyczyn obiektywnych - np. porwania samolotów ustałyby gdyby zrezygnowano z komunikacji lotniczej - co jednak jest niewykonalne. Odsetek wyznawców islamu w poszczególnych państwach – na czerwono szyici.

11. Terroryzm Trzecim rodzajem walki z terroryzmem jest ograniczanie zdolności terrorystów do działania - między innymi poprzez ograniczanie możliwości ich finansowania, zaopatrywania w broń i materiały wybuchowe, propagandy i rekrutacji nowych członków. Z uwagi na względnie niewielkie zapotrzebowanie terrorystów na zasoby - w porównaniu np. z regularną armią - ten sposób także nie zawsze jest skuteczny. Czwartym sposobem jest oddziaływanie na intencje terrorystów - tak aby nie podejmowali oni ataków, mimo że są w stanie ich dokonać. Może się to odbywać poprzez ustępstwa (co może jednak zostać uznane za oznakę słabości i zachęcić ich do dalszych działań) , albo zdecydowaną politykę antyterrorystyczną (co jednak może wywołać większą determinację terrorystów i sprzeciw opinii publicznej). Dlatego też nie istnieje jedno ogólnie uznane za skuteczne rozwiązanie problemu terroryzmu, a każdy przypadek musi być traktowany indywidualnie.

12. Ataki terrorystyczne Dnia 11 września 2001roku doszło do określonego za największy w dziejach ataku terrorystycznego - zamachu na World Trade Center i Pentagon. Jednym z najbardziej tragicznych w skutkach ataków był atak terrorystyczny w Biesłanie, w Północnej Osetii, 1 września 2004 roku, który został przeprowadzony przez komando czeczeńskich i (prawdopodobnie) arabskich terrorystów. Problem ze zdefiniowaniem danego państwa czy organizacji jako "terrorysty" pojawia się gdy zaczyna się brać pod uwagę kwestię źródeł zaopatrzenia w broń i inne środki walki oficjalnych i nieoficjalnych organizacji i grup terrorystycznych. Gdyż jak się okazuje broń i środki walki pochodzą głównie z USA, Rosji, Izraela, Chin i Francji, oraz w pewnym mniejszym stopniu również z innych państw na świecie. Beretta M9 Karabinek Kałasznikowa

13. Terroryzm - ataki Zamach na World Trade Center i Pentagon – seria czterech ataków terrorystycznych przeprowadzonych rano 11 września 2001 roku na terytorium Stanów Zjednoczonych za pomocą uprowadzonych samolotów. Dokonało go 19 porywaczy, którzy kupili bilety na 4 loty krajowe amerykańskich linii lotniczych. Podejrzewa się, że wykupili też znaczną część miejsc w tych samolotach, żeby zmniejszyć liczbę ludzi przebywających na pokładzie, co miało ułatwić opanowanie samolotów. Po przejęciu kontroli nad samolotami skierowali je na znane obiekty na terenie USA. Oficjalnie przyjmuje się, iż wieże uległy zawaleniu na skutek naruszenia stalowej konstrukcji nośnej budynków, częściowo wskutek uderzenia samolotów, i następnie, w wyniku intensywnych pożarów zainicjowanych przez eksplodujące paliwo lotnicze. W zamachu zginęło około 3000 osób. Widok na Manhattan przed zawaleniem się już uderzonych wież WTC

14. Terroryzm – ataki 1 września 2004, pierwszego dnia roku szkolnego, szkoła w Biesłanie, w Północnej Osetii w Rosji została opanowana przez grupę uzbrojonych napastników należących do sił czeczeńskiego dowódcy polowego Szamila Basajewa. Teren szkoły został otoczony przez wojska armii rosyjskiej i jednostki sił specjalnych. Prowadzono negocjacje z napastnikami, po dwóch dniach, z niewyjaśnionych dotąd przyczyn, nastąpił szturm wojsk rosyjskich. Według rzecznika prasowego władz Osetii Północnej zginęło 339 osób, w tym około 156 dzieci, około dwustu osób uznano za zaginione, a ok. 700 zostało rannych, z czego 450 osób trafiło do szpitali (70 w stanie ciężkim). Zginęło też 32 napastników. Według oświadczenia prezydenta Władimira Putina w ataku zginęło 11 żołnierzy służb specjalnych, a kilkudziesięciu zostało rannych.

15. Terroryzm – organizacje Hamasto palestyńska organizacja fundamentalistyczna działająca od lat 80 – tych XX wieku na obszarach okupowanych przez Izrael. Jej założycielem i przywódcą duchowym był szejk Ahmed Jassin. Celem organizacji jest zniszczenie państwa Izrael i usunięcie Żydów z Palestyny. Działalność Hamasu nasiliła się szczególnie w czasie obu intifad (intifada to określenie powstania palestyńskiego przeciw izraelskiej okupacji). Wtedy to terroryści dokonali wielu zamachów na wojskowych i cywilów izraelskich. Oprócz działalności militarnej organizacja prowadzi działalność charytatywną, czym zyskuje sobie poparcie szerokich rzesz Palestyńczyków. W styczniu 2006 roku ugrupowanie wygrało wybory parlamentarne w Autonomii Palestyńskiej i utworzyło rząd. Przywódcy organizacji oświadczyli, że chcą utrzymania rozejmu z Izraelem. Mimo to ponownie doszło do zaostrzenia konfliktu między Autonomią a Izraelem, który nie uznał rządu Hamasu. Flaga Hamasu

16. Terroryzm – organizacje Irlandzka Armia Republikańska (IRA) powstała 1919 roku jako zbrojne ramię ruchu SinnFein. Organizacja głosiła konieczność obalenia rządów brytyjskich w Irlandii Północnej i połączenie jej z Republiką Irlandii. Dodatkowo jej działalność była wymierzona przeciwko religii protestanckiej (mającej też wymiar państwowy). Przez kilkadziesiąt lat aktywności, korzystania ze wsparcia zagranicznych organizacji terrorystycznych (np. libijskich, palestyńskich), IRA podsycała niepokój w przedstawicielach legalnej władzy brytyjskiej, zabijając polityków, żołnierzy i policjantów brytyjskich, ale i zwykłych ludzi, np. w obiektach handlowych. Ostatecznie w 2005 roku zawiesiła swoją działalność terrorystyczną i jej mocodawcy próbują zrealizować swoje cele sposobami politycznymi – stało się to jednak możliwe dopiero w wyniku powszechnego oburzenia i protestów podzielonych religijnie społeczności – katolików i protestantów. Na tym przykładzie widać, że edukacja obywatelska może przeciwdziałać terroryzmowi. Mural upamiętniający Krwawą Niedzielę

17. Terroryzm – organizacje Frakcja Czerwonej Armii (RAF) to lewackie ugrupowanie terrorystyczne działające na terenie Niemiec od końca lat 60 – tych do końca lat 90 – tych XX wieku. Pierwszymi przywódcami organizacji byli Andreas Baader i UlrikeMeinhof. Celem ataków organizacji były banki, przedsiębiorstwa, urzędy, wysocy urzędnicy państwowi. Najbardziej spektakularnymi akcjami RAF były: zajęcie w 1975 roku ambasady RFN w Sztokholmie oraz zamordowanie prokuratora generalnego RFN S. Bubacka. W latach 80 – tych działalność organizacji znacznie osłabła. Ostatni z zamachów miał miejsce 1991 roku, po czym w następnym roku ogłoszono zaprzestanie ataków na ludzi. W 1998 roku organizacja ogłosiła zakończenie działalności. Nazwa organizacji nawiązywała do Japońskiej Czerwonej Armii - innej lewicowej grupy terrorystycznej. „Frakcja” miała wskazywać na łączność między wszystkimi tego typu lewicowymi organizacjami na świecie. Logo Frakcji Czerwonej Armii

18. Terroryzm – organizacje Kraj Basków i Wolność (ETA) to nazwa podziemnej organizacji walczącej o niezależność Baskonii, założona w lipcu 1958 roku przez radykalnych działaczy Nacjonalistycznej Partii Basków (PNV), działa głównie na terytorium Hiszpanii. Jej celem było stworzenie niepodległej Baskonii. Główną metodą walk były akcje terrorystyczne wymierzone we władze Hiszpanii. Okres największej aktywności organizacji przypadł na lata 70 – te w XX wieku. W 1973 roku ETA zamordowała premiera Hiszpanii Carrero Blanco. W latach 80 – tych władze Hiszpanii przystąpiły do bezwzględnej rozprawy z organizacją, na co ETA odpowiedziała nasileniem terroru. Na początku 2006 roku organizacja ogłosiła zawieszenie broni, które jednak zerwała w grudniu tego samego roku. Dotychczas w przeprowadzonych przez nią zamachach zginęło ponad 800 osób. Symbol organizacji.

19. Terroryzm – organizacje Przykładem organizacji terrorystycznej o podłożu religijnym jest Al – Kaida – symbol terroryzmu muzułmańskiego. Została założona w 1988 roku przez OsamębinLadena. Początkowo miała na celu przeciwstawienie się sowieckiej inwazji na Afganistan. Potem za głównego wroga uznała świat zachodni. Jednocześnie atakuje jego sojuszników w świecie arabskim – w Arabii Saudyjskiej, Japonii i Egipcie. Al – Kaida zmierza do zakwestionowania porządku światowego, stosując bezwzględne metody. Jest sprawcą największego w historii zamachu – 11 września 2001 roku na World Trade Center w Nowym Jorku. Obecnie najwięcej ataków tej organizacji ma miejsce w Iraku. Zdecydowana walka z tym ugrupowaniem ze strony USA oraz jej sojuszników wypływa także z przypuszczeń, że terroryści Al. – Kaidy są zdolni do użycia bomby atomowej oraz broni biologicznej i chemicznej. Rozproszenie tej kilkutysięcznej organizacji w wielu krajach muzułmańskich i krajach Zachodu utrudnia jej rozbicie. Flaga organizacji

20. Cyberterroryzm Cyberterroryzm - posługiwanie się zdobyczami technologii informacyjnej w celu wyrządzenia szkody z pobudek politycznych lub ideologicznych, zwłaszcza w odniesieniu do infrastruktury o istotnym znaczeniu dla gospodarki lub obronności atakowanego kraju. Jest to jedna z form terroryzmu. Pojęcie cyberterroryzmu jest obiektem publicznego zainteresowania przynajmniej od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku, a spekulacje znacznie nasiliły się po zamachach 11 września 2001. Jako typowe cele ataków przywoływane są systemy kontroli lotów, infrastruktura bankowa, elektrownie, czy systemy dostarczania wody. W przypadku Polski, potrzeba kompleksowego zsynchronizowanego przeciwdziałania powyższym zagrożeniom stała się priorytetem z uwagi na wdrażanie wiele rozwiązań teleinformatycznych typowych dla nowoczesnego społeczeństwa informacyjnego.

21. Broń biologiczna Broń biologiczna, broń B - rodzaj broni masowego rażenia, w której ładunkiem bojowym są patogenne mikroorganizmy (np. laseczki wąglika) lub wirusy (np. wirus ospy prawdziwej). Zwyczajowo zalicza się także do broni biologicznej broń opartą o toksyny pochodzenia biologicznego (np. botulina, rycyna). Broń biologiczna może znaleźć zastosowanie podczas ataku na pojedyncze osoby, oddziały wojska, a także ludność cywilną. Celem ataku biologicznego mogą być także jednorodne monokultury roślinne lub hodowle zwierząt gospodarskich (terroryzm socjoekonomiczny).

22. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.