Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

1. Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

2. Cryptosporidium spp. las, pole, łąka, woda Giardia spp. Toxocara canis, T. cati Echinococcus multilocularis warzywa Giardia, Toxocara spp. Toxoplasma gondii mięso Trichinella spiralis

3. Nadzorowi i rejestracji w Unii Europejskiejpodlega 6 chorób inwazyjnych (spośród 44 infekcyjnych) • malaria • kryptosporydioza • toksoplazmoza • giardiaza • bąblowica • włośnica jednojamowa Echinococcus granulosus wielojamowa E. multilocularis

4. Choroby pasożytnicze spełniające kryteria „emerging diseases” (wg WHO/FAO): - kryptosporidioza - inwazja Cyclospora cayetanensis - bąblowica wielojamowa - włośnica W Polsce kryteria te spełniają: - malaria - kryptosporidioza - bąblowica wielojamowa - włośnica - dirofilarioza - strongyloidoza - toksokaroza (Knap, 2008)

5. Co nam zagraża „na wakacjach”? • choroby odkleszczowe • toksoplazmoza • bąblowica wielojamowa • włośnica • toksokaroza „emerging” Kryteria zaliczenia do „zagrożeń wakacyjnych”: - faktyczne zagrożenie - medialne nagłośnienie (bąblowica wielojamowa) - „coś” wiemy na ten temat

6. Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) kleszcz pospolity - Ixodes ricinus kleszcz łąkowy - Dermacentor reticulatus kleszcz psi - Rhipicephalus sanguineus

7. Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) drobne gryzonie - rezerwuar krętków i wirusów zwierzyna płowa (sarny) -rezerwuar krętków kleszcze – to wektor i rezerwuar patogenów (przenoszone transowarialnie) imago - jaja - larwy - nimfy

8. Zarażenie kleszcza pospolitego (I. ricinus) krętkami Borelia burgdorferi Pierwsze stwierdzenie - okolice Olsztyna (1993) Gdańsk (biotopy leśne) – 6,5%-11,5% Szczecin (biotopy leśne) – 7,3%-14,6% Krosno, Tarnów, Zamość, Lublin – 3,6%-25,0% Radom, Warszawa – 22,2%-23,7% (1998) Warszawa (Las Bielański, Kabacki) - 10,7%-20,0% (2003-04) Przypadki boreliozy w Polsce: 2006 - 6694 2007 - 7735

9. Kleszczowe zapalenie mózgu Przełomowy rok 1993 - trzydziestokrotny wzrost liczby zachorowań w Polsce 250 przypadków w woj. białostockim (zapadalność 16/100.000)

10. Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!! Kleszcz długo poszukuje miejsca ssania krwi – przemieszcza się na skórze!

11. Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!! Ochrona – odpowiednie ubranie Kapelusz na głowie? Żeby dodać sobie szyku!!!

12. Co nam zagraża „na wakacjach”? • choroby odkleszczowe • toksoplazmoza • bąblowica wielojamowa • włośnica

13. Pytania i wątpliwości właścicielikotów NIE !!! • Czy kot stanowi zagrożenie toksoplazmozą dla kobiety w ciąży? • Jak można stwierdzić czy te zwierzęta nie rozsiewają oocyst Toxoplazma? • Jakie są możliwości stosowania profilaktyki? Źródłem zarażenia dla ludzi jest mięso!

14. Czy koty chorują na toksoplazmozę? • młode kocięta - faza jelitowa (biegunka ok. 2-3 tygodnie) • koty dorosłe - forma przewlekła: spadek masy ciała, niedokrwistość, ronienia, bezpłodność • koty w różnym wieku - w przebiegu schorzeń ze spadkiem odporności: choroby wirusowe (białaczki, FIV, FIP) Feline Immunodeficiency Syndrome Feline Infectious Peritonitis toksoplazmoza - inwazja oportunistyczna

15. Kiedy występuje rzeczywiste zagrożenie toksoplazmozą? • chore młode kocięta - biegunka w przebiegu fazy jelitowej /2-3 tygodnie/ • dorosłe koty - gdy wskutek spadku odporności dochodzi do wznowienia fazy jelitowej i wydalania oocyst T. gondii • gdy nie sprzątamy kocich odchodów /czas na sporulację oocyst do formy inwazyjnej/ Wydalanie z kałem oocyst (do 20mln/dobę przez 3-21 dni) Oocysty w środowisku zewn. – 12-18 mies.

16. Zagrożenie Zwyczaje kota - czy wychodzi na dwór? - czy poluje na gryzonie? Kot, który nie jest siewcą oocyst nie stanowi zagrożenia dla otoczenia!!! 0,28-0,9% of cats actively shedding Toxoplasma oocysts (Kijstra and Jongert. 2009. Toxoplasma-safe meat: close to reality. Trends in Parasitol., 25, 18-22.)

17. Badania kotów w kierunku toksoplazmy ELISA – dyskusyjna zasadność/wartość badań w kierunku stwierdzenia nosicielstwa u kota Wynik pozytywny – dowód na co? - kot zjadł surowe mięso przygotowane do smażenia - kot polował na myszy - w przeszłości przechorował (jest więc zdrowy!) U dorosłego, zdrowego kota nie dochodzi do rozwoju formy jelitowej!!!

18. Testy serologiczne - epidemiologia inwazji u kotów • Badania wykazują: - najwyższy odsetek kotów z IgG w młodym wieku tj. po przechorowaniu pierwotnej inwazji - zdecydowanie wyższy odsetek u kotów wychodzących - więcej kotów seropozytywnych powyżej 5-go roku życia (5%-8%, 30%-60% populacji kotów jest seropozytywna)

19. Jak ograniczyć ryzyko zarażenia za pośrednictwem mięsa? I. Ograniczenie zarażeń u zwierząt gospodarskich - zapobieganie kontaktowi z kotami - głównym źródłem inwazji dla świń są szczury i myszy - zwalczanie gryzoni II. Zabiegi kulinarne - mrożenie mięsa (48h) - gotowanie

20. Co nam zagraża „na wakacjach”? • choroby odkleszczowe • toksoplazmoza • bąblowica wielojamowa • włośnica

21. ALWEOLARNA ECHINOKOKOZA (ALVEOCOCCOSIS) Formy larwalne lokalizują się w wątrobie

22. Echinococcusmultilocularis ok. 2,5mm moneta 10 groszy

23. Jenot

24. 68 przypadków alweokokozy

25. Patogeneza: • Rozrost w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgowiu i innych narządach - drobne torbiele (0,5-10mm) • Naciekowy rozrost wzdłuż naczyń krwionośnych • Niszczenie dróg żółciowych i miąższu wątroby Rozwój podobny do nowotworu!!! • Brak bariery łącznotkankowej wokół torbieli (ułatwiona penetracja narządu, przerzuty)

26. Zarażenie lisów E. multilocularis 2006-2007 35.600 km2 Mazowieckie: 695 zbadanych śr. 13,9% zaraż. Łódzkie: 500 zbadanych śr. 1,8% zaraż. 18.200 km2

27. 29,5% 14,3% 20,6% 25% 27,1% 53,8% 20% 9,3% 20,8% 4,2% 9,1% 37,5% 3,8% 13% 9,5% 0 0 41,7% 22,2% 0 9,1% 15,2% 3,8% 0 10% 6,6% 0 0 woj. mazowieckie 6,6% 25% 5,3% 7,6% 6,6% 12,5%

28. Jeśli mieszkasz/przebywasz w rejonie, gdzie stwierdza się tasiemca wielojamowego u lisów (i jenotów): • uniemożliwiaj psom i kotom łapanie gryzoni - gdy to zaobserwujesz, skonsultuj się z lek. wet. (odrobaczanie) - nie jedz owoców leśnych zbieranych z podłoża - nie pij surowej wody z otwartych ujęć - ogradzaj posesję, aby zapobiec dostępowi dzikich drapieżników - nie nęć dzikich zwierząt (lisów) na teren swojej posesji !!! „oswajanie” młodych lisów !!!

29. Co nam zagraża „na wakacjach”? • choroby odkleszczowe • toksoplazmoza • bąblowica wielojamowa • włośnica

30. włośnica (trichinosis) • żywiciele: człowiek, różne gatunki ssaków • zwierzęta mięsożerne (pies, kot, lis, jenot, wilk, ryś) • zwierzęta wszystkożerne (świnia, dzik) • zwierzęta roślinożerne (królik, owca, koń) • gryzonie (szczur, mysz) Występowanie:

31. Rozwój: pełny cykl w 1 żywicielu I. formy dorosłe II. larwy: nowonarodzone migrujące mięśniowe człowiek dzik, świnia, mięsożerne

32. Włośnica u zwierząt w Polsce liczba przypadków świnieT. spiralis,T. britovi (1 przyp. ) 679/125 mln (1996-2003) dziki*T. spiralis, T. britovi (20%) 993/390.000 (1997-2004) lisyT. britovi, T. spiralis (12%)81/1290 konieT. spiralis, T. britovi4 (?) *spośród ok. 50.000 dzików strzelanych rocznie 100-150 zarażonych (0,2%-0,3%) co cztery setny dzik stanowi zagrożenie włośnicą!!!

33. Włośnica u koni Istotnew epidemiologii - długotrwała żywotność larw w końskim mięsie (4 tyg. w -180C) Zarażenie koni włośniami – skarmianie resztkami mięsnymi

34. Przypadki włośnicy u ludzi w Europie i Polsce Raport European Food Safety Authority kwiecień 2006 - woj. wielkopolskie 42 osoby hospitalizowane, 135 leczonych ambulatoryjnie źródło inwazji: kiełbasa z dzika z masarni!

35. Zagrożenie włośnicą w Polsce Źródło zarażenia: - przetwory z mięsa dzika - wyroby mieszane (mięso dzika + wieprzowina) Patogeneza: uszkodzenia wielonarządowe Objawy: początkowo objawy alergiczne, później bóle mięśniowe

36. Objawy włośnicy u ludzi: • przebieg ostry I. Faza jelitowa (do 7 dni po zarażeniu) - bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, obrzęk powiek, obrzęk twarzy, „nastrzyknięcie spojówek” II. Faza mięśniowa (10 dni po zarażeniu) - bóle mięśniowe (osiedlanie się larw w tkance mięśniowej – trwa 6 tyg.) • przebieg łagodny • Faza I - bezobjawowa, Faza II - bóle mięśniowe Zarażenie dużą ilością larw: przebieg ostry - objawy zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, uszkodzenie nerek, mięśnia sercowego Choroba może być śmiertelna!!!

37. Profilaktyka Świadomość!!! Racjonalne zachowania!!!